سوره نبأ
سوره نبأ آيه ۱
متن آیه:
﴿عَمَّ يَتَسَآءَلُونَ ١﴾
ترجمه:
(این مردم) درباره چه چیز از یکدیگر می‌پرسند؟
توضيحات:
«عَمَّ»: از چه چیز. این واژه، مخفّف (عَمّـَا) است که در اصل (عَنْمَا) است. « يَتَسَآءَلُونَ»: از همدیگر می‌پرسند. وقتی که کفّار و مشرکان مکه، با مطالب و مباحث تازه‌ای، از قبیل مبدأ و معاد و وحی و نبوّت و رستاخیز و حساب و کتاب قیامت، و بهشت و دوزخ، روبرو شدند، گاهی از روی شک و تردید، و گاهی از روی شوخی و مسخره، پرسش‌هائی درباره آن مطالب از یکدیگر می‌کردند. در اینجا سؤال ایشان این بود که: واقعاً راست است که قیامت وجود دارد؟
سوره نبأ آيه ۲
متن آیه:
﴿عَنِ ٱلنَّبَإِ ٱلۡعَظِيمِ ٢﴾
ترجمه:
از خبر بزرگ (و مهمّ رستاخیز می‌پرسند).
توضيحات:
«النَبَإِ»: خبر مهمّ (نگا: مائده / ۲٧، انعام / ۳۴ و ۶٧، یونس / ٧۱).
سوره نبأ آيه ۳
متن آیه:
﴿ٱلَّذِي هُمۡ فِيهِ مُخۡتَلِفُونَ ٣﴾
ترجمه:
آن خبری که راجع بدان اختلاف دارند.
توضيحات:
«مُخْتَلِفُونَ»: اختلاف ورزندگان. دست‌های آن را می‌پذیرند، و گروهی درباره آن گرفتار شک و تردیدند.
سوره نبأ آيه ۴
متن آیه:
﴿كَلَّا سَيَعۡلَمُونَ ٤﴾
ترجمه:
نه چنین است (که می‌پندارند)! به زودی خواهند فهمید.
توضيحات:
«كَلاّ»: نه چنین است! (نگا: مریم / ٧٩ و ۸۲، مؤمنون / ۱۰۰). «سَيَعْلَمُونَ»: خواهند دانست. مراد بعد از مرگ است. چرا که انسان بعد از مرگ متوجّه احوال و اوضاع خود می‌گردد.
سوره نبأ آيه ۵
متن آیه:
﴿ثُمَّ كَلَّا سَيَعۡلَمُونَ ٥﴾
ترجمه:
باز هم نه چنین است (که می‌پندارند)! به زودی خواهند فهمید.
توضيحات:
«كَلاّ»: تکرار برای تأکید است. «سَيَعْلَمُونَ»: مراد بعد از زنده شدن و سر برآوردن از گورها است (نگا: المصحف‌المیسّر).
سوره نبأ آيه ۶
متن آیه:
﴿أَلَمۡ نَجۡعَلِ ٱلۡأَرۡضَ مِهَٰدٗا ٦﴾
ترجمه:
آیا ما زمین را جایگاه آماده‌ای (برای زندگی شما انسان‌ها) نساخته‌ایم؟
توضيحات:
«مِهَاداً»: جایگاه آماده. گاهواره. محلّ آسایش و آرامش (نگا: بقره / ۲۰۶، آل‌عمران / ۱۲ و ۱٩٧، اعراف / ۴۱). مراد این است که زمین به گونه‌ای آفریده شده است که گهواره پرورش و بستر آسایش و جولانگاه کار و کوشش است.
سوره نبأ آيه ٧
متن آیه:
﴿وَٱلۡجِبَالَ أَوۡتَادٗا ٧﴾
ترجمه:
و آیا کوه‌ها را میخ‌هائی (برای نگاهداری زمین در برابر فشار موادّ مذاب درونی) ننموده‌ایم؟
توضيحات:
«أَوْتَاداً»: جمع وَتَد، میخ‌ها (نگا: ص / ۱۲، فجر / ۱۰). کوه‌ها کیلومترها در دل زمین فرو رفته‌اند و در آنجا به هم پیوسته‌اند و همچون زرهی پوسته زمین را در برابر فشار ناشی از موادّ مذاب درونی، و طوفان‌های عظیم دریاها و اقیانوس‌ها، حفظ می‌کنند.
سوره نبأ آيه ۸
متن آیه:
﴿وَخَلَقۡنَٰكُمۡ أَزۡوَٰجٗا ٨﴾
ترجمه:
و شما را به صورت جفتهای (نر و ماده) نیافریده‌ایم؟
توضيحات:
«أَزْوَاجاً»: جمع زَوْج، جفت‌ها (نگا: فاطر / ۱۱، زخرف / ۱۲). حال است.
سوره نبأ آيه ٩
متن آیه:
﴿وَجَعَلۡنَا نَوۡمَكُمۡ سُبَاتٗا ٩﴾
ترجمه:
و خوابتان را مایه آرامش و آسایشتان نکرده‌ایم؟
توضيحات:
«سُبَاتاً»: آرامش و آسایش (نگا: فرقان / ۴٧). بعضی آن را به معنی مرگ گرفته‌اند (نگا: جزء عمّ محمّد عبده، أضواءالبیان). به این اعتبار که خدا هر شب و هر روز، نمونه‌ای آشکار از مردن و زنده شدن را به انسان‌ها نشان می‌دهد. خواب مردمان مرگ آنان، و بیدار شدن ایشان رستاخیزشان است (نگا: زمر / ۴۲).
سوره نبأ آيه ۱۰
متن آیه:
﴿وَجَعَلۡنَا ٱلَّيۡلَ لِبَاسٗا ١٠﴾
ترجمه:
و شب را جامه و پوشش ننموده‌ایم؟ (تا در خلوت شب، دور از دیدگان مردمان آرامش و آسایش کنید، و به تجدید قوا بپردازید).
توضيحات:
«جَعَلْنَاالَّيْلَلِبَاساً»: (نگا: فرقان / ۴٧). پرده شب، لباس و پوششی است بر اندام زمین. با فرو افتادن پرده ظلمت، نور آفتاب برچیده می‌شود، و فعّالیت‌های خسته‌کننده انسان‌ها و حیوان‌ها تعطیل می‌گردد.
سوره نبأ آيه ۱۱
متن آیه:
﴿وَجَعَلۡنَا ٱلنَّهَارَ مَعَاشٗا ١١﴾
ترجمه:
و روز را وقت تلاش و کوشش زندگی نکرده‌ایم؟ (تا پس از تجدید قوا در شب، در روز به کار و کسب بپردازید).
توضيحات:
«مَعَاشاً»: وقت زندگی. زمان خیزش و کوشش. حیات و زندگی. اسم زمان یا مصدر میمی عیش است که به زندگی ویژه آدمیان اطلاق می‌شود.
سوره نبأ آيه ۱۲
متن آیه:
﴿وَبَنَيۡنَا فَوۡقَكُمۡ سَبۡعٗا شِدَادٗا ١٢﴾
ترجمه:
و بالای سر شما هفت آسمان استوار نساخته‌ایم؟ (و بر فراز فرش زمین، خرگاه آسمان را برافراشته نکرده‌ایم)؟.
توضيحات:
«سَبْعاً»: هفت. این عدد برای تکثیر است و اشاره به کرات متعدّد آسمان و مجموعه‌های منظومه‌ها و کهکشان‌های فراوان جهان هستی است که دارای ساختار استوار و بزرگی هستند. و یا بر تحدید دلالت دارد، امّا آنچه ما از ستارگان می‌بینیم همه متعلّق به آسمان اوّل است و ماورای آن، شش آسمان دیگر وجود دارد که از دسترس علم بشر بیرون و فراتر است (نگا: صافّات / ۶، فصّلت / ۱۲).
سوره نبأ آيه ۱۳
متن آیه:
﴿وَجَعَلۡنَا سِرَاجٗا وَهَّاجٗا ١٣﴾
ترجمه:
و چراغ درخشان و فروزانی را نیافریده‌ایم؟ (تا در بزمگاه جهان محیط را برایتان روشن و گرم دارد)؟.
توضيحات:
«جَعَلْنَا»: آفریده‌ایم. جعل در اینجا به معنی خلق است (نگا: اعراب القرآن درویش). « سِرَاجاً»: چراغ. «وَهَّاجاً»: درخشان. فروزان. مراد خورشید است.
سوره نبأ آيه ۱۴
متن آیه:
﴿وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡمُعۡصِرَٰتِ مَآءٗ ثَجَّاجٗا ١٤﴾
ترجمه:
و از ابرهای افشارنده، آب فراوان ریزنده فرو نفرستاده‌ایم؟
توضيحات:
«الْـمُعْصِرَاتِ»: جمع مُعْصِر، ابرهائی که زمان باریدن آنها فرا رسیده باشد. گویا ابرها به هنگام تراکم، سیستمی بر آنها حاکم می‌شود که خود را می‌فشارند و در نتیجه باران از آنها می‌بارد (نگا: نمونه). «ثَجَّاجاً»: بسیار ریزنده و بارنده. پیاپی ریزان.
سوره نبأ آيه ۱۵
متن آیه:
﴿لِّنُخۡرِجَ بِهِۦ حَبّٗا وَنَبَاتٗا ١٥﴾
ترجمه:
تا با آن برویانیم دانه‌ها و گیاهها را.
توضيحات:
«حَبّاً»: دانه‌های خوراکی. مراد خوراک انسان است. «نَبَاتاً»: گیاهان. مراد خوراک حیوان است.
سوره نبأ آيه ۱۶
متن آیه:
﴿وَجَنَّٰتٍ أَلۡفَافًا ١٦﴾
ترجمه:
و باغهای درهم و انبوه را.
توضيحات:
«أَلْفَافاً»: مفرد آن (لَفّ) یا (لَفیف) است، و بعضی هم معتقدند که مفرد ندارد، به معنی: انبوه، درهم پیچیده، سر در هم کشیده.
سوره نبأ آيه ۱٧
متن آیه:
﴿إِنَّ يَوۡمَ ٱلۡفَصۡلِ كَانَ مِيقَٰتٗا ١٧﴾
ترجمه:
روز داوری (خداوند جهان در بین مردمان) و جدائی (حق از باطل، و حقائق از اوهام، و مؤمنان از کافران)، وقت مقرّر (رستاخیز همگان) است.
توضيحات:
«یوْمَ الْفَصْلِ»: (نگا: صافّات / ۲۱، دخان / ۴۰، مرسلات / ۱۳ و ۱۴ و ۳۸). «مِيقَاتاً»: میعاد. وقت معین و مقرّر برای زنده شدن (نگا: اعراف / ۱۴۲ و ۱۸٧، شعراء / ۳۸، واقعه / ۵۰).
سوره نبأ آيه ۱۸
متن آیه:
﴿يَوۡمَ يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا ١٨﴾
ترجمه:
همان روزی که در صور دمیده می‌شود و شما گروه گروه و دسته دسته (به سوی میدان محشر) می‌آئید.
توضيحات:
«يَوْمَ»: بدل از (يَوْمَالْفَصْلِ) یا (مِيقَاتاً) است، یا مفعولٌ به برای فعل محذوف (أَعْنِي) است. «الصُّورِ»: بوق. شیپور. آنچه در این آیه آمده است اشاره به دمیدن در صُور برای دومین بار است که نفخه حیات مجدّد و رستاخیز مردگان است. «أَفْوَاجاً»: جمع فَوْج، گروه‌ها و دسته‌ها. قیامت، موضع‌ها و موقعیت‌های گوناگونی دارد. در جائی مردم گروه گروه همراه با پیشوایان خود رهسپار میدان محشر می‌گردند (نگا: اسراء / ٧۱) و در جائی هرکدام همراه با یک نفر مأمور و یک گواه در پای دادگاه عدل الهی حاضر می‌شوند (نگا: مریم / ٩۵، ق / ۲۱).
سوره نبأ آيه ۱٩
متن آیه:
﴿وَفُتِحَتِ ٱلسَّمَآءُ فَكَانَتۡ أَبۡوَٰبٗا ١٩﴾
ترجمه:
و آسمان باز و گشوده می‌گردد و به درها و دروازه‌ها تبدیل می‌شود.
توضيحات:
«فُتِحَتْ»: باز گردید. گشوده شد. ذکر فعل به صورت ماضی برای تحقّق است. مراد از باز شدن آسمان، اشاره به متلاشی شدن کرات آسمانی است که آن اندازه در آنها شکاف‌ها ایجاد می‌گردد که گوئی سرتاسر آن تبدیل به درها و دروازه‌هائی شده است (نگا: انشقاق / ۱، انفطار / ۱). به تعبیر دیگر، در آن روز نظم کائنات بهم می‌خورد و کرات ما به کرات دیگری تغییر شکل می‌دهند (نگا: ابراهیم / ۴۸). شاید اشاره به این هم باشد که در چنین روزی، دروازه‌های عالم بالا باز و وسائل پرواز انسان‌ها آماده و آسان می‌گردد و گذرگاه‌های بهشت و دوزخ نمایان، و درهای بهشت و دوزخ به روی مردمان باز و گشوده می‌گردد، و درها و دروازه‌هائی جز درها و دروازه‌های این دو مکان برای آدمیزادگان وجود ندارد (نگا: زمر / ٧۱ و ٧۲ و ٧۳، رعد / ۲۳، نحل / ۲٩، ص / ۵۰).
سوره نبأ آيه ۲۰
متن آیه:
﴿وَسُيِّرَتِ ٱلۡجِبَالُ فَكَانَتۡ سَرَابًا ٢٠﴾
ترجمه:
و کوه‌ها به حرکت انداخته می‌شوند (و روان می‌گردند و در فضا به شکل غباری در می‌آیند) و یک سراب بزرگی را تشکیل می‌دهند.
توضيحات:
«سَرَاباً»: سراب. آب‌نما که به سبب شکست نور پیدا و جلوه‌گر می‌شود (نگا: نور / ۳٩).
سوره نبأ آيه ۲۱
متن آیه:
﴿إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتۡ مِرۡصَادٗا ٢١﴾
ترجمه:
دوزخ کمینگاه بزرگی است (و در انتظار نخجیرهای گریزان از فرمان یزدان، و ورودشان به کام خود است).
توضيحات:
«مِرْصَاداً»: کمینگاه. جایگاهی که در آن فرشتگان مأمورِ عذاب، آمدن دوزخیان را می‌پایند. این واژه می‌تواند اسم مکان باشد که معنی آن گذشت، و می‌تواند صیغه مبالغه یا صفت مشبّهه باشد (نگا: روح‌المعانی). در این صورت معنی چنین است: دوزخ در کمین دوزخیان است. برخی هم به معنی گذرگاه دانسته و گفته‌اند: دوزخ گذرگاه همگان است.
سوره نبأ آيه ۲۲
متن آیه:
﴿لِّلطَّٰغِينَ مَ‍َٔابٗا ٢٢﴾
ترجمه:
مرجع و مأوای سرکشان است.
توضيحات:
«مَئَاباً»: محلّ بازگشت. مأوی (نگا: آل‌عمران / ۱۴، رعد / ۲٩، ص / ۴۰ و ۴٩ و ۵۵).
سوره نبأ آيه ۲۳
متن آیه:
﴿لَّٰبِثِينَ فِيهَآ أَحۡقَابٗا ٢٣﴾
ترجمه:
روزگاران متوالی بیکران، در آن می‌مانند.
توضيحات:
«لابِثِينَ»: ماندگاران. حال است. «أَحْقَاباً»: جمع حُقُب، و آن هم جمع حِقْبَة است، به معنی مدّت زمان نامحدود (نگا: المصحف‌المیسّر). روزگاران پیاپی و بی‌نهایت (نگا: روح‌القرآن، جزء عمّ محمّد عبده، قاسمی، روح‌البیان). سال‌های سال. مفعولٌ‌فیه است.
سوره نبأ آيه ۲۴
متن آیه:
﴿لَّا يَذُوقُونَ فِيهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا ٢٤﴾
ترجمه:
در آنجا نه (هوای) خنکی می‌چشند، و نه نوشیدنی گوارائی می‌نوشند.
توضيحات:
«بَرْداً»: سرد. خنک. مراد باد و هوای خنک است (نگا: روح‌القرآن، المصحف‌المیسّر، المنتخب). «شَرَاباً»: نوشیدنی گوارا مراد است.
سوره نبأ آيه ۲۵
متن آیه:
﴿إِلَّا حَمِيمٗا وَغَسَّاقٗا ٢٥﴾
ترجمه:
و لیکن آب جوشان و سوزان، و زردابه و خونابه (زخم دوزخیان) را می‌نوشند.
توضيحات:
«إِلاّ»: لیکن. مگر. استثناء می‌تواند منقطع یا متّصل باشد. «حَمِيمـاً»: آب بسیار داغ (نگا: انعام / ٧۰، یونس / ۴، حجّ / ۱٩). «غَسَّاقاً»: خونابه. چرک زخم (نگا: ص / ۵٧).
سوره نبأ آيه ۲۶
متن آیه:
﴿جَزَآءٗ وِفَاقًا ٢٦﴾
ترجمه:
(این) کیفری است مناسب و موافق (با اعمال آنان. ایشان در دنیا از فرمان خدا سرکشی کردند، دل‌های ستمدیدگان را سوزاندند، جانشان را به آتش کشیدند، و با ظلم و زر و زور خود بر کسی رحم ننمودند، هم اینک سزاوار است که در دوزخ کیفرشان چنان و نوشابه‌هایشان چنین باشد).
توضيحات:
«جَزَآءً»: مجازات. کیفر. مفعول مطلق فعل محذوف (جُوزُوا) است. «وِفَاقاً»: موافق و سازگار. مصدر است و در معنی اسم فاعل.
سوره نبأ آيه ۲٧
متن آیه:
﴿إِنَّهُمۡ كَانُواْ لَا يَرۡجُونَ حِسَابٗا ٢٧﴾
ترجمه:
این بدان خاطر است که ایشان توقّع بازپرسی و حسابرسی نداشتند (و معتقد به رستاخیز و دادگاهی آخرت و سزا و جزای نیکان و بدان نبودند).
توضيحات:
«كَانُوا لا يَرْجُونَ»: امیدوار نبودند و انتظار نمی‌کشیدند. «حِسَاباً»: محاسبه و حسابرسی.
سوره نبأ آيه ۲۸
متن آیه:
﴿وَكَذَّبُواْ بَِٔايَٰتِنَا كِذَّابٗا ٢٨﴾
ترجمه:
آنان، آیه‌های ما را به کلّی تکذیب می‌کردند، و کاملاً دروغ می‌انگاشتند.
توضيحات:
«كِذَّاباً»: سخت تکذیب کردن. ستیزه‌جویانه دروغ پنداشتن. مصدر باب تفعیل است، همچون فِسّار (نگا: کشّاف) و قِصّار وخِرّاق(نگا: معانی‌القرآن).
سوره نبأ آيه ۲٩
متن آیه:
﴿وَكُلَّ شَيۡءٍ أَحۡصَيۡنَٰهُ كِتَٰبٗا ٢٩﴾
ترجمه:
ما همه چیزها را کاملاً شمارش نموده‌ایم و با دقّت ثبت و ضبط کرده‌ایم.
توضيحات:
«أَحْصَيْنَاهُ»: آن را شمارش کرده‌ایم. آن را سرشماری نموده‌ایم. «كِتَاباً»: نگاشتن. نوشتن. نوشته. در اینجا مفعول مطلق و در معنی (إِحصاء) یعنی سرشماری کردن است. یا این که واژه کتاب به معنی مکتوب است و حال بشمار است. در این صورت معنی آیه چنین می‌گردد: ما همه چیزها را در حالی که ثبت و ضبط شده‌اند، شمارش کرده‌ایم (نگا: کهف / ۴٩، یونس / ۲۱، یس / ۱۲، قمر / ۵۲ و ۵۳).
سوره نبأ آيه ۳۰
متن آیه:
﴿فَذُوقُواْ فَلَن نَّزِيدَكُمۡ إِلَّا عَذَابًا ٣٠﴾
ترجمه:
پس بچشید! ما هرگز چیزی جز عذاب و درد و رنج، برایتان نمی‌افزائیم.
توضيحات:
«ذُوقُوا»: بچشید. این جمله، جنبه تهدید و تحقیر دارد، و بیان‌گر خشم تکان‌دهنده ذوالجلال است. «فَلَننَّزِيدَكُمْإِلاّعَذَاباً»: این آیه و آیه‌های بسیار دیگری بیان می‌دارند که دوزخیان همیشه بر عذابشان افزوده می‌گردد و شکنجه و دردشان فزونی می‌گیرد، و کمی و کاستی پیدا نمی‌کند (نگا: نحل / ۸۵ و ۸۸، اسراء / ٩٧، هود / ۲۰، فرقان / ۶٩. بقره / ۸۶ و ۱۶۲، آل‌عمران / ۸۸، فاطر / ۳۶).
سوره نبأ آيه ۳۱
متن آیه:
﴿إِنَّ لِلۡمُتَّقِينَ مَفَازًا ٣١﴾
ترجمه:
مسلّماً پرهیزگاران، رستگاری (از دوزخ) و دستیابی (به بهشت) بهره ایشان می‌گردد.
توضيحات:
«مَفَازاً»: نجات و رستگاری از دوزخ. دستیابی به بهشت. مصدر میمی، و یا اسم مکان است و به معنی کامگاه.
سوره نبأ آيه ۳۲
متن آیه:
﴿حَدَآئِقَ وَأَعۡنَٰبٗا ٣٢﴾
ترجمه:
باغهای سرسبز، و انواع رزها (بهره ایشان می‌گردد).
توضيحات:
«حَدَآئِقَ»: جمع حَدِیقَة، باغ‌ها (نگا: نمل / ۶۰). بدل است «أَعْنَاباً»: جمع عِنَب، انگورها. رزها. ذکر آن به خاطر اهمّیت ویژه‌ای است که دارد.
سوره نبأ آيه ۳۳
متن آیه:
﴿وَكَوَاعِبَ أَتۡرَابٗا ٣٣﴾
ترجمه:
و دختران نوجوان نارپستان همسنّ و سال.
توضيحات:
«كَوَاعِبَ»: جمع کاعِب، دختران نارپستان. دخترانی که تازه پستان‌هایشان برآمده است و از کعب، یعنی پاشنه پا بزرگ‌تر نگشته است (نگا: المصحف‌المیسّر). «أَتْرَاباً»: جمع تِرْب، همسال. همسنّ.
سوره نبأ آيه ۳۴
متن آیه:
﴿وَكَأۡسٗا دِهَاقٗا ٣٤﴾
ترجمه:
و جام پر از شراب.
توضيحات:
«كَأْساً»: جام شراب (نگا: صافّات / ۴۵، طور / ۲۳، واقعه / ۱۸، انسان / ۵ و ۱٧). « دِهَاقاً»: لبریز. مالامال. پر.
سوره نبأ آيه ۳۵
متن آیه:
﴿لَّا يَسۡمَعُونَ فِيهَا لَغۡوٗا وَلَا كِذَّٰبٗا ٣٥﴾
ترجمه:
بهشتیان در آنجا نه سخن پوچ و بیهوده‌ای می‌شنوند، و نه دروغگوئی و دروغگو نامیدنی.
توضيحات:
«لَغْواً»: سخنان پوچ و یاوه (نگا: مؤمنون / ۳، فرقان / ٧۲، قصص / ۵۵). «كِذَّاباً»: دروغ. دروغگو نامیدن و یکدیگر را تکذیب کردن (نگا: روح‌البیان). مصدر باب تفعیل است (نگا: نبأ / ۲۸).
سوره نبأ آيه ۳۶
متن آیه:
﴿جَزَآءٗ مِّن رَّبِّكَ عَطَآءً حِسَابٗا ٣٦﴾
ترجمه:
این پاداش پروردگار تو است و عطیه بسنده‌ای (برای برآورد خواست‌ها و آرزوهای بهشتیان است).
توضيحات:
«جَزَآءً»: مفعول مطلق است. «عَطَآءً»: عطیه و تفضّل الهی. بدل از (جَزَآءً) است. « حِسَاباً»: کافی و وافی. بسنده. یعنی نعمت‌ها و عطیه‌های خداوندی آن اندازه به بهشتیان می‌رسد که خواهند گفت: ما را بس! مصدر است و در معنی اسم فاعل، یعنی مُحاسِب. بدین معنی که بهشتیان را به گفتن: (حَسْبُنَا) می‌کشاند. صفت (عَطَآءً) است.
سوره نبأ آيه ۳٧
متن آیه:
﴿رَّبِّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَمَا بَيۡنَهُمَا ٱلرَّحۡمَٰنِۖ لَا يَمۡلِكُونَ مِنۡهُ خِطَابٗا ٣٧﴾
ترجمه:
پروردگار مهربان آسمان‌ها و زمین و همه چیزهائی که در میان آنها قرار دارد. هیچ کسی توان گفتن و یارای آغاز سخن با او را ندارد.
توضيحات:
«رَبِّ»: بدل از (رَبِّ) آیه پیشین است. «الرَّحْمنِ»: بسیار مهربان. صفت یا بدل (رَبِّ) است. «لايَمْلِكُونَ»: توان ندارند. نمی‌توانند. مرجع ضمیر فاعلی، اهل آسمان‌ها و زمین و سراسر کائنات است. «مِنْهُ»: بیان (خِطَاباً) و بر آن مقدّم است و جنبه تأکید دارد. در معنی چنین است: لا يَمْلِكُونَ أَن يُخَاطِبُوهُ. «خِطَاباً»: مخاطب قرار دادن. زبان به سخن گشودن. گفتگو کردن.
سوره نبأ آيه ۳۸
متن آیه:
﴿يَوۡمَ يَقُومُ ٱلرُّوحُ وَٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ صَفّٗاۖ لَّا يَتَكَلَّمُونَ إِلَّا مَنۡ أَذِنَ لَهُ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَقَالَ صَوَابٗا٣٨﴾
ترجمه:
در آن روزی که جبرئیل و فرشتگان به صف می‌ایستند، و هیچ کدام زبان به سخن نمی‌گشایند، مگر کسی که خداوند مهربان بدو اجازه دهد و او نیز سخن راست و درست بگوید.
توضيحات:
«يَوْمَ»: مفعولٌ‌فیه (لايَمْلِكُونَمِنْهُخِطَاباً) است. «الرُّوحُ»: جبرئیل (نگا: شعراء / ۱٩۳، معارج / ۴، قدر / ۴). «صَفّاً»: صف‌زدگان. حال است و به معنی مُصْطَفّینَ است.
سوره نبأ آيه ۳٩
متن آیه:
﴿ذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمُ ٱلۡحَقُّۖ فَمَن شَآءَ ٱتَّخَذَ إِلَىٰ رَبِّهِۦ مَ‍َٔابًا ٣٩﴾
ترجمه:
آن روز واقعیت دارد (و حتمی و قطعی است؛ نه پندار و خیال و داستان و افسانه). پس هرکس که بخواهد می‌تواند به‌سوی پروردگارش برگردد و (راه رضای خدا و خوشبختی را در پیش گیرد).
توضيحات:
«ذلِكَ الْيَوْمُ الْحَقُّ»: آن، روز راستینی است. آن روز، واقعیت و حقیقت دارد. (ذلِكَ) مبتدا و (الْيَوْمُ) بدل، و (الْحَقُّ) خبر است. یا این که (الْيَوْمُ) خبر است و (الْحَقُّ) صفت آن است. « مَئَاباً»: محلّ بازگشت. برگشتن. راه. با توجّه به معنی دوم، مفهوم آیه چنین می‌شود: پس هرکس که بخواهد می‌تواند به‌سوی پروردگارش راه در پیش گیرد.
سوره نبأ آيه ۴۰
متن آیه:
﴿إِنَّآ أَنذَرۡنَٰكُمۡ عَذَابٗا قَرِيبٗا يَوۡمَ يَنظُرُ ٱلۡمَرۡءُ مَا قَدَّمَتۡ يَدَاهُ وَيَقُولُ ٱلۡكَافِرُ يَٰلَيۡتَنِي كُنتُ تُرَٰبَۢا ٤٠﴾
ترجمه:
ما شما را از عذاب نزدیکی بیم می‌دهیم (که رخ می‌دهد در) آن روزی که انسان همه کارهائی را که کرده است می‌بیند، و انسان کافر فریاد برمی‌آورد: کاش من خاک می‌بودم!.
توضيحات:
«يَوْمَ»: مفعولٌ‌فیه برای (عَذَاباً) است. «يَنظُرُ»: می‌نگرد. می‌بیند. «مَا قَدَّمَتْ يَدَاهُ»: (نگا: بقره / ٩۵، آل‌عمران / ۱۸۲، نساء / ۶۲). «يَا لَيْتَنِي كُنتُ تُرَاباً»: کاش من خاک می‌بودم! یعنی شخص کافر از مشاهده این همه عذاب و هول و هراس، آرزو می‌کند که کاش از آغاز زاده نمی‌شدم و از مرحله خاک فراتر نمی‌رفتم! یا این که می‌گوید: ای کاش! بعد از آن که زادم و انسان شدم و مُردَم، هرگز پس از مردن و خاک شدن، زنده‌شدنی در میان نمی‌بود، و آن گونه که خودم در دنیا معتقد بودم که رستاخیزی در میان نیست، همچنان می‌بود!.