سوره ضحی
سوره ضحى آيه ۱
متن آیه:
﴿وَٱلضُّحَىٰ ١﴾
ترجمه:
سوگند به روز (در آن زمان که آفتاب بلند می‌گردد و همه جا را فرا می‌گیرد)!
توضيحات:
«الضُّحَيا»: روز (نگا: اعراف / ٩۸، طه / ۵٩). چاشتگاه (نگا: شمس / ۱).
سوره ضحى آيه ۲
متن آیه:
﴿وَٱلَّيۡلِ إِذَا سَجَىٰ ٢﴾
ترجمه:
و سوگند به شب در آن هنگام که می‌آرامد (و تاریک می‌شود و همه‌جا را فرا می‌گیرد)!
توضيحات:
«سَجَيا»: آرمید. آرام یافت. آرمیدن شب، در حقیقت آرمیدن ساکنان آن است (نگا: المصحف المیسّر). تاریک گردید. پوشاند. فرا گرفت (نگا: فرهنگ لغات قرآن. نمونه. تفهیم القرآن).
سوره ضحى آيه ۳
متن آیه:
﴿مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَمَا قَلَىٰ ٣﴾
ترجمه:
پروردگارت تو را رها نکرده است و دشمن نداشته است و مورد خشم قرار نداده است.
توضيحات:
«مَا وَدَّعَكَ»: تو را ترک و رها نکرده است. به ترک تو نگفته است. «مَا قَلَيا»: خشم نگرفته است و دشمن نداشته است.
سوره ضحى آيه ۴
متن آیه:
﴿وَلَلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ لَّكَ مِنَ ٱلۡأُولَىٰ ٤﴾
ترجمه:
و فرجام (کار و زندگی) برای تو، بهتر از آغاز (آنها) است.
توضيحات:
«الآخِرَةُ»: پایان کار. اواخر زندگی. «الأُولَيا»: آغاز کار. اوائل زندگی.
سوره ضحى آيه ۵
متن آیه:
﴿وَلَسَوۡفَ يُعۡطِيكَ رَبُّكَ فَتَرۡضَىٰٓ ٥﴾
ترجمه:
و پروردگارت به تو (بهروزی و پیروزی و نعمت و قدرت) عطاء خواهد کرد، و تو خوشنود خواهی شد.
توضيحات:
«لَسَوْفَ يُعْطِيكَ»: مراد نزول وحی، ظهور دین، تنفیذ فرمان، خوشبختی و پیروزی بر ملّت‌های دیگر است.
سوره ضحى آيه ۶
متن آیه:
﴿أَلَمۡ يَجِدۡكَ يَتِيمٗا فَ‍َٔاوَىٰ ٦﴾
ترجمه:
آیا خدا تو را یتیم نیافت و پناهت داد؟
توضيحات:
«يَتِيمـاً»: پیغمبر هنوز طفل شش ماهه‌ای در شکم مادر بود که پدرش از دنیا رفت. در عمر شش سالگی مادرش آمنه هم وفات کرد. در هشت سالگی پدر بزرگش عبدالمطّلب که سرپرستی او را به عهده داشت دار فانی را وداع گفت. از آن به بعد تحت سرپرستی عمویش ابوطالب قرار گرفت. «ءَاوَيا»: منزل و مأوی داد. پناه داد.
سوره ضحى آيه ٧
متن آیه:
﴿وَوَجَدَكَ ضَآلّٗا فَهَدَىٰ ٧﴾
ترجمه:
و تو را سرگشته و حیران (در میان شرک بت‌پرستان و یهودیان و مسیحیان، کفر کافران، فسق و فجور فاسقان و فاجران، ظلم و زور قلدران، کشت و کشتار قبائل به فرمان جاهلان، و خرافه‌پرستی اینان و آنان) نیافت و (در پرتوِ وحی آسمانی به یکتاپرستی یزدانی) رهنمودت کرد؟
توضيحات:
«ضَآلاًّ»: گمراه و سرگشته. پیغمبر قبل از نبوّت، دریای موّاج کفر و شرک و ظلم و فسق و جهل و خرافات محیط را می‌دید و غرق‌شدگان در آن را نظاره می‌کرد، امّا راه به جائی نمی‌برد. نمی‌دانست چگونه خالق جهان را بپرستد و بدو نزدیک بشود، و از بارگاه یزدان نجات مردمان را بطلبد. به غار حراء پناه می‌برد و شب‌ها و شب‌ها با خود خلوت می‌کرد و سرگشته در تفکرات و حیرت‌زده از مشاهده اوضاع به دنبال نجات می‌گشت، تا در دل غار حراء نور وحی پرتو افکند و او را به حق رهنمود کرد (نگا: شوری / ۵۲، یوسف / ۳).
سوره ضحى آيه ۸
متن آیه:
﴿وَوَجَدَكَ عَآئِلٗا فَأَغۡنَىٰ ٨﴾
ترجمه:
و تو را فقیر و بی‌چیز نیافت و ثروتمند و دارایت کرد؟
توضيحات:
«عَآئِلاً»: فقیر و بی‌چیز (نگا: توبه / ۲۸). چیزهائی که پیغمبر از پدر به ارث برد، شتر ماده‌ای و کنیزکی بود (نگا: جزء عمّ شیخ محمّد عبده). خدا او را با سود تجارت، و ثروت خدیجه، و غنائم جنگی دارا و بی‌نیاز کرد. آیات گذشته، بیان‌گر الطاف و عنایات خاصّ الهی در حق پیغمبر است.
سوره ضحى آيه ٩
متن آیه:
﴿فَأَمَّا ٱلۡيَتِيمَ فَلَا تَقۡهَرۡ ٩﴾
ترجمه:
حال که چنین است، یتیم را زبون مدار (و اموال و دارائی ایشان را با قهر و زور مگیر و تصرّف مکن).
توضيحات:
«لا تَقْهَرْ»: خوار و زبون مدار. اموال و دارائیشان را با زور مگیر و تصرّف مکن.
سوره ضحى آيه ۱۰
متن آیه:
﴿وَأَمَّا ٱلسَّآئِلَ فَلَا تَنۡهَرۡ ١٠﴾
ترجمه:
و گدا را با خشونت مران.
توضيحات:
«لا تَنْهَرْ»: با خشونت مران. برخی سائل را خواهان دانش و پرسش کننده از مسائل علمی شمرده‌اند.
سوره ضحى آيه ۱۱
متن آیه:
﴿وَأَمَّا بِنِعۡمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثۡ ١١﴾
ترجمه:
بلکه نعمت‌های پروردگارت را بازگو کن (و از آنها صحبت بدار، و شکر آنها را با بذل و بخشش بگزار).
توضيحات:
«حَدِّثْ»: صحبت بدار. بازگو کن. بازگو کردن نعمت، شکرگزاری از آن با قول و فعل، امکان‌پذیر است. سپاس با زبان، و بذل و بخشش از آن. ذکر ثروت و قدرت برای تفاخر، مراد نیست.