سوره نوح
سوره نوح آيه ۱
متن آیه:
﴿إِنَّآ أَرۡسَلۡنَا نُوحًا إِلَىٰ قَوۡمِهِۦٓ أَنۡ أَنذِرۡ قَوۡمَكَ مِن قَبۡلِ أَن يَأۡتِيَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٞ ١﴾
ترجمه:
ما نوح را به‌سوی قومش فرستادیم (و بدو دستور دادیم) که قوم خود را (از عذاب خدا) بترسان، پیش از آن که عذاب دردناکی به سراغ ایشان بیاید.
توضيحات:
«عَذَابٌ أَلِيمٌ»: این عذاب دردناک ممکن است عذاب دنیا باشد یا عذاب آخرت، یا هر دو.
سوره نوح آيه ۲
متن آیه:
﴿قَالَ يَٰقَوۡمِ إِنِّي لَكُمۡ نَذِيرٞ مُّبِينٌ ٢﴾
ترجمه:
گفت: ای قوم من! من برای شما بیم دهنده روشن و روشنگرم.
توضيحات:
«نَذِيرٌ مُّبِينٌ»: (نگا: اعراف / ۱۸۴، هود / ۲۵، حجر / ۸٩).
سوره نوح آيه ۳
متن آیه:
﴿أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱتَّقُوهُ وَأَطِيعُونِ ٣﴾
ترجمه:
خدا را بپرستید، و از او بترسید، و از من فرمانبرداری کنید.
توضيحات:
«أَنْ»: حرف تفسیریه است.
سوره نوح آيه ۴
متن آیه:
﴿يَغۡفِرۡ لَكُم مِّن ذُنُوبِكُمۡ وَيُؤَخِّرۡكُمۡ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمًّىۚ إِنَّ أَجَلَ ٱللَّهِ إِذَا جَآءَ لَا يُؤَخَّرُۚ لَوۡ كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ ٤﴾
ترجمه:
(اگر دعوت مرا بپذیرید) خداوند گناهان شما را می‌آمرزد، و تا اجل نهائی مرگ شما را به تأخیر می‌اندازد. امّا اگر متوجّه باشید، هنگامی که اجل نهائی الهی فرا رسد، تأخیر پیدا نمی‌کند.
توضيحات:
«يُؤَخِّرْكُمْ»: شما را به تأخیر می‌اندازد. مراد طول عمر بخشیدن و به آن برکت دادن است. حکمت خدا مقتضی آن است که ملّتی که ایمان داشته باشد و جاده عدل و داد را در پیش گیرد، بیشتر زیست کند و از طول عمر برخوردار شود، و ملّتی که کفر و فساد و ظلم و زور را در پیش گیرد، هرچه زودتر نابود گردد (نگا: المصحف‌المیسّر). امّا در هر صورت، سر رسید عمر یا اجل نهائی در وقت خود فرا می‌رسد و پَسی و پیشی در آن نیست. به عبارت دیگر، انسان دارای دو اجل است: یکی اجل معلّق، که مشروط به عوامل و اسباب بوده و قابل تغییر است، و دیگری اجل مُبْرَم، که حتمی است و مقید به چیزی نبوده و قابل تغییر و تعجیل و تأخیر نیست (نگا: نمونه. التفسیر القرآنی للقرآن). «أَجَلٍ مُّسَمّيً»: (نگا: انعام / ۲، اعراف / ۳۴، یونس / ۴٩، هود / ۳).
سوره نوح آيه ۵
متن آیه:
﴿قَالَ رَبِّ إِنِّي دَعَوۡتُ قَوۡمِي لَيۡلٗا وَنَهَارٗا ٥﴾
ترجمه:
نوح گفت: پروردگارا! من قوم خود را شب و روز (به سوی ایمان به تو) فرا خوانده‌ام.
توضيحات:
«لَيْلاً وَ نَهَاراً»: شب و روز. مراد استمرار در دعوت است.
سوره نوح آيه ۶
متن آیه:
﴿فَلَمۡ يَزِدۡهُمۡ دُعَآءِيٓ إِلَّا فِرَارٗا ٦﴾
ترجمه:
امّا دعوت و فرا خواندنم تنها بر گریز ایشان افزود!
توضيحات:
«دُعَآئِي»: دعوت من. فرا خواندن و رهنمود کردن من.
سوره نوح آيه ٧
متن آیه:
﴿وَإِنِّي كُلَّمَا دَعَوۡتُهُمۡ لِتَغۡفِرَ لَهُمۡ جَعَلُوٓاْ أَصَٰبِعَهُمۡ فِيٓ ءَاذَانِهِمۡ وَٱسۡتَغۡشَوۡاْ ثِيَابَهُمۡ وَأَصَرُّواْ وَٱسۡتَكۡبَرُواْ ٱسۡتِكۡبَارٗا ٧﴾
ترجمه:
من هر زمان که ایشان را دعوت کرده‌ام تا (ایمان بیاورند و) تو آنان را بیامرزی، انگشتهای خود را به گوشهایشان فرو کرده‌اند (تا ندای حق را نشنوند) و جامه‌هایشان را بر سر کشیده‌اند (تا قیافه مرا نبینند) و (در فسق و فجور و ظلم و زور بیشتر فرو رفته‌اند و بر کفر) پافشاری کرده‌اند و سخت سرکشی نموده و بزرگی فروخته‌اند.
توضيحات:
«جَعَلُوا أَصَابِعَهُمْ فِي ءَاذَانِهِمْ»: (نگا: بقره / ۱٩). انگشت در گوش فرو کردن، کنایه از گوش فرا ندادن، و خود را از شنیدن حق کر کردن است. «إسْتَغْشَوْا»: جامه بر سر کشیدند. جامه بر خود پیچیدن و خویشتن را به زیر جامه کردن، کنایه از نفرت و عداوت است. «إِسْتَكْبَرُوا»: (نگا: نساء / ۱٧۳، اعراف / ۳۶ و ۴۰).
سوره نوح آيه ۸
متن آیه:
﴿ثُمَّ إِنِّي دَعَوۡتُهُمۡ جِهَارٗا ٨﴾
ترجمه:
سپس من آنان را آشکارا و با صدای بلند (به یکتاپرستی و ایمان راستین) دعوت کرده‌ام.
توضيحات:
«جِهَاراً»: آشکارا. با صدای بلند. مفعول مطلق است چون به معنی نوعی دعوت است. یا صفت مصدر محذوفی است، و یا در معنی (مُـجَاهِراً) و حال است (نگا: روح‌المعانی).
سوره نوح آيه ٩
متن آیه:
﴿ثُمَّ إِنِّيٓ أَعۡلَنتُ لَهُمۡ وَأَسۡرَرۡتُ لَهُمۡ إِسۡرَارٗا ٩﴾
ترجمه:
گذشته از این، به گونه علنی و (جمعی)، و به صورت نهانی (و فردی، دعوت آسمانی را) بدی‌شان رسانده‌ام.
توضيحات:
«أَعْلَنتُ»: علنی و آشکارا بیان کرده‌ام. مراد بیشتر دعوت جمعی و گروهی است. «أَسْرَرْتُ»: پنهان و نهان کرده‌ام. منظور بیشتر دعوت فردی و شخصی است. به طور کلّی، مراد از فرموده نوح انواع و اقسام دعوت و گونه‌های مختلف تبلیغ است.
سوره نوح آيه ۱۰
متن آیه:
﴿فَقُلۡتُ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ إِنَّهُۥ كَانَ غَفَّارٗا ١٠﴾
ترجمه:
و بدی‌شان گفته‌ام: از پروردگار خویش طلب آمرزش کنید که او بسیار آمرزنده است (و شما را می‌بخشاید).
توضيحات:
سوره نوح آيه ۱۱
متن آیه:
﴿يُرۡسِلِ ٱلسَّمَآءَ عَلَيۡكُم مِّدۡرَارٗا ١١﴾
ترجمه:
(اگر چنین کنید) خدا از آسمان باران‌های پر خیر و برکت را پیاپی می‌باراند.
توضيحات:
«يُرْسِلْ»: جواب شرط محذوفی است: «إِن تَسْتَغْفِرُوا يُرْسِلِ الْسَّمَآءَ». «السَّمَآءَ»: مراد ابر آسمان، و باران آن است (نگا: المصحف‌المیسّر، روح‌البیان). «مِدْرَاراً»: فراوان و پیاپی. صیغه مبالغه بوده و حال واقع شده است.
سوره نوح آيه ۱۲
متن آیه:
﴿وَيُمۡدِدۡكُم بِأَمۡوَٰلٖ وَبَنِينَ وَيَجۡعَل لَّكُمۡ جَنَّٰتٖ وَيَجۡعَل لَّكُمۡ أَنۡهَٰرٗا ١٢﴾
ترجمه:
و با اعطاء دارائی و فرزندان، شما را کمک می‌کند و یاری می‌دهد، و باغ‌های سرسبز و فراوان بهره شما می‌سازد، و رودبارهای پر آب در اختیارتان می‌گذارد.
توضيحات:
«جَنَّاتٍ... أَنْهَاراً»: تنوین این واژه‌ها بیان‌گر وفور نعمت آنها است.
سوره نوح آيه ۱۳
متن آیه:
﴿مَّا لَكُمۡ لَا تَرۡجُونَ لِلَّهِ وَقَارٗا ١٣﴾
ترجمه:
شما را چه می‌شود که برای خدا عظمت و شکوهی قائل نیستید؟
توضيحات:
«لا تَرْجُونَ»: در نظر نمی‌گیرید. قائل نیستید. «وَقَاراً»: سنگینی و شکوه. در اینجا بزرگی و عظمت مراد است (نگا: روح‌البیان). منظور آیه، این است که: چرا شما در برابر عظمت خدا خاضع نبوده و از او نمی‌ترسید؟
سوره نوح آيه ۱۴
متن آیه:
﴿وَقَدۡ خَلَقَكُمۡ أَطۡوَارًا ١٤﴾
ترجمه:
در حالی که خدا شما را در مراحل مختلف خلقت به گونه‌های گوناگونی آفریده است (و در هر گام شما را رهبری و هدایت کرده، و به شما لطف و عنایت نموده است).
توضيحات:
«أَطْوَاراً»: جمع طَوْر، حال و وضع. مراحل و حالات (نگا: مؤمنون / ۱۲ و ۱۴).
سوره نوح آيه ۱۵
متن آیه:
﴿أَلَمۡ تَرَوۡاْ كَيۡفَ خَلَقَ ٱللَّهُ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖ طِبَاقٗا ١٥﴾
ترجمه:
مگر نمی‌بینید که خداوند چگونه هفت آسمان را یکی بالای دیگر آفریده است؟
توضيحات:
«طِبَاقاً»: (نگا: ملک / ۳). «سَبْعَ سَمَـاوَاتٍ»: (نگا: بقره / ۲٩، اسراء / ۴۴، مؤمنون / ۸۶).
سوره نوح آيه ۱۶
متن آیه:
﴿وَجَعَلَ ٱلۡقَمَرَ فِيهِنَّ نُورٗا وَجَعَلَ ٱلشَّمۡسَ سِرَاجٗا ١٦﴾
ترجمه:
و ماه را در میان آنها تابان، و خورشید را چراغ (درخشان) کرده است؟
توضيحات:
«نُوراً»: (نگا: یونس / ۵). «سِرَاجاً»: (نگا: فرقان / ۶۱).
سوره نوح آيه ۱٧
متن آیه:
﴿وَٱللَّهُ أَنۢبَتَكُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ نَبَاتٗا ١٧﴾
ترجمه:
خدا است که شما را از زمین به گونه شگفتی آفریده است.
توضيحات:
«أَنبَتَكُمْ»: شما را رویانده است. مراد از رویاندن، هستی بخشیدن و پدید آوردن است (نگا: حجر / ۱٩). «نَبَاتاً»: (نگا: آل‌عمران / ۳٧).
سوره نوح آيه ۱۸
متن آیه:
﴿ثُمَّ يُعِيدُكُمۡ فِيهَا وَيُخۡرِجُكُمۡ إِخۡرَاجٗا ١٨﴾
ترجمه:
سپس شما را به همان زمین بر می‌گرداند، و بعد شما را به گونه شگفتی (زنده می‌گرداند و) از زمین بیرون می‌آورد.
توضيحات:
«يُخْرِجُكُمْ إِخْراجاً»: ذکر مفعول مطلق، بیان‌گر غرابت و شگفتی نوع بیرون آوردن و زندگی دوباره بخشیدن است.
سوره نوح آيه ۱٩
متن آیه:
﴿وَٱللَّهُ جَعَلَ لَكُمُ ٱلۡأَرۡضَ بِسَاطٗا ١٩﴾
ترجمه:
خداوند زمین را برای شما گسترده و فراخ کرده است.
توضيحات:
«بِسَاطاً»: پهن. گسترده و فراخ.
سوره نوح آيه ۲۰
متن آیه:
﴿لِّتَسۡلُكُواْ مِنۡهَا سُبُلٗا فِجَاجٗا ٢٠﴾
ترجمه:
تا از جاده‌های وسیع آن بگذرید.
توضيحات:
«فِجَاج»: جمع فَجّ، راه‌های فراخ و جاده‌های گشاد (نگا: انبیاء / ۳۱).
سوره نوح آيه ۲۱
متن آیه:
﴿قَالَ نُوحٞ رَّبِّ إِنَّهُمۡ عَصَوۡنِي وَٱتَّبَعُواْ مَن لَّمۡ يَزِدۡهُ مَالُهُۥ وَوَلَدُهُۥٓ إِلَّا خَسَارٗا ٢١﴾
ترجمه:
نوح (بعد از یأس و نومیدی از ایشان به آستان الهی عرضه داشت و) گفت: پروردگارا! آنان از من نافرمانی کرده‌اند، و از کسانی پیروی نموده‌اند که اموال و اولادشان جز زیان و خسران (برای ایشان پدید نیاورده است و) بر آنان نیفزوده است.
توضيحات:
«عَصَوْنِي»: از من نافرمانی کرده‌اند. «مَنْ»: مراد رؤساء و اغنیاء است که ضعفاء و فقراء به فرمانشان گوش می‌دادند و بدی‌شان امید می‌بستند. رؤساء و اغنیائی که قدرت مادی ایشان مایه زیان و بدبختی خودشان شده بود. چرا که اندوختن اموال از راه حرام، مصرف آن در فساد، به وجود آوردن فرزندان بی‌دین و ناصالح، سرکشی و طغیان در برابر فرمان یزدان، و تحمیل افکار هیچ و پوچ خود بر توده‌های مستضعف، جز زیان و خسران نیست.
سوره نوح آيه ۲۲
متن آیه:
﴿وَمَكَرُواْ مَكۡرٗا كُبَّارٗا ٢٢﴾
ترجمه:
(چنین رهبران گمراهی) نیرنگ بزرگی به کار برده‌اند.
توضيحات:
«كُبَّاراً»: بزرگ. صیغه مبالغه است.
سوره نوح آيه ۲۳
متن آیه:
﴿وَقَالُواْ لَا تَذَرُنَّ ءَالِهَتَكُمۡ وَلَا تَذَرُنَّ وَدّٗا وَلَا سُوَاعٗا وَلَا يَغُوثَ وَيَعُوقَ وَنَسۡرٗا ٢٣﴾
ترجمه:
به آنان گفته‌اند: معبودهای خود را وامگذارید، و وَدّ، سُواع، یغوث، یعوق، و نَسر را رها نسازید.
توضيحات:
«وَدّ»: وَدّ، سُواع، یغوث، یعوق، نَسر، پنج بتی بوده‌اند که از سایر بت‌ها در نزد بت‌پرستان مشهورتر و بزرگ‌تر بودند. گویا هر یک از این‌ها نام انسان خداشناس و صالحی بوده و بعد از فوت آنان، گنبدها و بارگاه‌ها بر سر قبر ایشان برپا نموده و بعدها بت‌شان ساخته، و واسطه و شفیع‌شان شمرده‌اند (نگا: المصحف المیسّر).
سوره نوح آيه ۲۴
متن آیه:
﴿وَقَدۡ أَضَلُّواْ كَثِيرٗاۖ وَلَا تَزِدِ ٱلظَّٰلِمِينَ إِلَّا ضَلَٰلٗا ٢٤﴾
ترجمه:
و بدین وسیله بسیاری از مردم را گمراه ساخته‌اند! (پروردگارا! این خودخواهان گمراهند گمراه‌ترشان گردان) و جز گمراهی بر ستمکاران میفزا!
توضيحات:
«لا تَزِدْ»: جملات پیشین جنبه مقدّمه دعا دارد، و در اینجا حضرت نوح از خداوند متعال درخواست می‌نماید از کافران خودخواه و گمراه سلب توفیق بفرماید و بر بدبختی ایشان بیفزاید.
سوره نوح آيه ۲۵
متن آیه:
﴿مِّمَّا خَطِيٓـَٰٔتِهِمۡ أُغۡرِقُواْ فَأُدۡخِلُواْ نَارٗا فَلَمۡ يَجِدُواْ لَهُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ أَنصَارٗا ٢٥﴾
ترجمه:
(سرانجام، همگی) به خاطر گناهانشان (در طوفان) غرق شدند، و به دوزخ در افتادند، و جز خدا برای خود یار و یاوری نیافتند (که بتواند از ایشان دفاع کند و از دوزخ‌شان برهاند).
توضيحات:
«مـِمّـَا»: بر اثرِ. به خاطرِ. حرف (مِنْ) سببیه است، و واژه (ما) را بعضی زائد دانسته، و برخی مصدریه گرفته‌اند، و گروهی مجرور به حرف جرّ شمرده، و (خَطِيئَاتِ) را بدل آن حساب کرده‌اند. به هر حال بیان‌گر بزرگی گناهان و بزهکاری‌های کافران، و تأکید علّت و سبب است. «مِن دُونِ اللهِ»: بجز خدا. سوای خدا. معلوم است که خدا هم یار و یاورشان نبوده و نخواهد بود.
سوره نوح آيه ۲۶
متن آیه:
﴿وَقَالَ نُوحٞ رَّبِّ لَا تَذَرۡ عَلَى ٱلۡأَرۡضِ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ دَيَّارًا ٢٦﴾
ترجمه:
نوح (به دعای خود ادامه داد و) گفت: پروردگارا! هیچ احدی از کافران را بر روی زمین زنده باقی مگذار.
توضيحات:
«دَيَّاراً»: کسی. فردی. در اصل به معنی کسی است که بیاید و برود و بگردد و بچرخد. یعنی جنبنده انسان نامی.
سوره نوح آيه ۲٧
متن آیه:
﴿إِنَّكَ إِن تَذَرۡهُمۡ يُضِلُّواْ عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُوٓاْ إِلَّا فَاجِرٗا كَفَّارٗا ٢٧﴾
ترجمه:
که اگر ایشان را رها کنی، بندگانت را گمراه می‌سازند، و جز فرزندان بزهکار و کافرِ سرسخت نمی‌زایند و به دنیا نمی‌آورند.
توضيحات:
«كَفَّاراً»: بسیار کفر پیشه. بسیار ناسپاس.
سوره نوح آيه ۲۸
متن آیه:
﴿رَّبِّ ٱغۡفِرۡ لِي وَلِوَٰلِدَيَّ وَلِمَن دَخَلَ بَيۡتِيَ مُؤۡمِنٗا وَلِلۡمُؤۡمِنِينَ وَٱلۡمُؤۡمِنَٰتِۖ وَلَا تَزِدِ ٱلظَّٰلِمِينَ إِلَّا تَبَارَۢا ٢٨﴾
ترجمه:
پروردگارا! مرا، و پدر و مادرم را، و همه کسانی را که مؤمنانه و باورمندانه به خانه من در می‌آیند و سایر مردان و زنان با ایمان را بیامرز! و کافران را جز هلاک و نابودی میفزا!
توضيحات:
«بَيْتِيَ»: خانه من. مراد از (بَيْت) چهار چیز می‌تواند باشد: خانه شخصی نوح، مسجد نوح، کشتی نوح، و آئین و شریعت او... متبادر به ذهن منزل است، ولیکن چهارمی بهتر و با آئین آسمانی سازگارتر است. چرا که نوح قطعاً برای همه پیروان خود دعا می‌کند، و پیروانِ شخص، جزو اهل و تبار او است؛ نه زادگان بی ایمان او. دیگر این که به صورت استعاره گفته می‌شود: قبّه دین، بارگاه دین. و خود دین مراد است. «الْـمُؤْمِنِينَ وَ الْـمُؤْمِنَاتِ»: شامل همه مؤمنان در تمام امکنه و ازمنه می‌گردد (نگا: التفسیر القرآنی للقرآن).