سوره غاشیۀ
سوره غاشيۀ آيه ۱
متن آیه:
﴿هَلۡ أَتَىٰكَ حَدِيثُ ٱلۡغَٰشِيَةِ ١﴾
ترجمه:
آیا خبر حادثه فراگیر (روز قیامت که مردمان بی‌دین و گناهکار را در بر می‌گیرد) به تو رسیده است؟
توضيحات:
«هَلْ أَتَاكَ»:؟ استفهام، برای نشان دادن عظمت شدائد و اهوال روز قیامت است. «الْغَاشِيَةِ»: فراگیرنده. مراد روز قیامت است که مردمان کافر و فاجر و فاسق را زیر مصائب و شدائد خود می‌گیرد.
سوره غاشيۀ آيه ۲
متن آیه:
﴿وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٍ خَٰشِعَةٌ ٢﴾
ترجمه:
مردمانی، در آن روز خوار و زبون خواهند بود.
توضيحات:
«وُجُوهٌ»: چهره‌ها. مراد خود اشخاص و افراد است. «خَاشِعَةٌ»: خوار و زبون. فرو شکسته و درهم شکسته. خضوع ایشان، سرافکندگی آمیخته با شرمندگی و نگرانی است.
سوره غاشيۀ آيه ۳
متن آیه:
﴿عَامِلَةٞ نَّاصِبَةٞ ٣﴾
ترجمه:
دائماً خواهند کوشید و رنج خواهند کشید.
توضيحات:
«عَامِلَةٌ»: کوشا و پویا. مراد این است که همیشه این پا و آن پا می‌کنند و برمی‌جهند و می‌افتند، و آسایش و آرامش از آنان سلب می‌گردد، و هر دم گرفتار عذابی می‌شوند (نگا: غافر / ٧۱ و ٧۲، قمر / ۴٧ و ۴۸، رحمن / ۴۴). «نَاصِبَةٌ»: در رنج. دچار زحمت و مشقّت. خسته و مانده.
سوره غاشيۀ آيه ۴
متن آیه:
﴿تَصۡلَىٰ نَارًا حَامِيَةٗ ٤﴾
ترجمه:
به آتش بس سوزان و گدازان دوزخ در خواهند آمد و خواهند سوخت.
توضيحات:
«تَصْلي»: به‌آتش داخل می‌شوند و بدان می‌سوزند (نگا: انشقاق ۱۲، اعلی / ۱۲). «حَامِيَةً»: بی‌نهایت گرم و سوزان (نگا: قاسمی).
سوره غاشيۀ آيه ۵
متن آیه:
﴿تُسۡقَىٰ مِنۡ عَيۡنٍ ءَانِيَةٖ ٥﴾
ترجمه:
از چشمه بسیار داغ و گرمی نوشانده خواهند شد.
توضيحات:
«عَيْنٍ»: چشمه. «ءَانِيَةٍ»: بسیار داغ و گرم.
سوره غاشيۀ آيه ۶
متن آیه:
﴿لَّيۡسَ لَهُمۡ طَعَامٌ إِلَّا مِن ضَرِيعٖ ٦﴾
ترجمه:
آنان خوراکی جز ضریع نخواهند داشت.
توضيحات:
«ضَرِيعٍ»: گیاه‌خارداری که شبرق نامیده می‌شود. خشکیده آن را ضَریع می‌گویند. گویا ناگوارترین و تهوّع‌آورترین گیاه است و هیچ حیوانی آن را نمی‌چرد، جز شتر که تا تَر است آن را می‌خورد و چون خشکید از آن کناره‌گیری می‌کند. اگر در جاهائی طعام دوزخیان منحصر به زقّوم (نگا: صافّات / ۶۲، دخان / ۴۳، واقعه / ۵۲) و در موردی محدود به غِسْلین (نگا: حاقّه / ۳۶) شده است، بدان خاطر است که دوزخیان مختلفند و عذاب هم دارای انواع و اقسام است، و هر یک از آنها برای گروهی از ایشان است. یا این که این الفاظ، تعبیرها و تمثیل‌هائی از غذای دوزخیان است.
سوره غاشيۀ آيه ٧
متن آیه:
﴿لَّا يُسۡمِنُ وَلَا يُغۡنِي مِن جُوعٖ ٧﴾
ترجمه:
نه فربه خواهد کرد و نه از گرسنگی خواهد رهاند.
توضيحات:
«لا يُسْمِنُ»: چاق و فربه نمی‌سازد. «لا يُغْني»: بی‌نیاز نمی‌گرداند. «جُوعٍ»: گرسنگی.
سوره غاشيۀ آيه ۸
متن آیه:
﴿وُجُوهٞ يَوۡمَئِذٖ نَّاعِمَةٞ ٨﴾
ترجمه:
مردمانی در آن روز شادان و شاداب و دارای نعمت و لذّت خواهند بود.
توضيحات:
«نَاعِمَةٌ»: شادان و شاداب. در خوشی و رفاه. دارای نعمت و لذّت.
سوره غاشيۀ آيه ٩
متن آیه:
﴿لِّسَعۡيِهَا رَاضِيَةٞ ٩﴾
ترجمه:
از کوشش خود خوشنود و به سبب تلاش خویش راضی خواهند بود.
توضيحات:
«لِسَعْيِهَا»: حرف لام به معنی (ب) و برای تعلیل است (نگا: المصحف المیسّر). یا این که برای تعلیل نمی‌باشد (نگا: روح‌المعانی). یعنی به خاطر سعی خود، یا از سعی خود.
سوره غاشيۀ آيه ۱۰
متن آیه:
﴿فِي جَنَّةٍ عَالِيَةٖ ١٠﴾
ترجمه:
در بهشت برین و عالیقدر بسر خواهند برد.
توضيحات:
«عَالِيَةٍ»: عالیقدر و ارزشمند. برین. بالا و والا.
سوره غاشيۀ آيه ۱۱
متن آیه:
﴿لَّا تَسۡمَعُ فِيهَا لَٰغِيَةٗ ١١﴾
ترجمه:
در آنجا سخن یاوه‌ای نخواهند شنید.
توضيحات:
«لا تَسْمَعُ»: نمی‌شنوند. نمی‌شنوی. این فعل می‌تواند متعلّق به (وُجُوهٌ) باشد، و یا به مخاطبی برگردد که شایستگی چنین مکانی را برای خود فراهم می‌سازد. «لاغِيَةً»: یاوه. سخنان پوچ و بیهوده. مصدری است همچون لَغْو (نگا: واقعه / ۲۵).
سوره غاشيۀ آيه ۱۲
متن آیه:
﴿فِيهَا عَيۡنٞ جَارِيَةٞ ١٢﴾
ترجمه:
در آنجا چشمه‌های روانی است.
توضيحات:
«عَيْنٌ»: چشمه. چشمه‌ها. این واژه می‌تواند مفرد یا اسم جنس باشد (نگا: نمونه). یا این که تنوین آن برای تکثیر است (نگا: روح‌البیان). چرا که در قرآن آمده است: «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ» (ذاریات / ۱۵).
سوره غاشيۀ آيه ۱۳
متن آیه:
﴿فِيهَا سُرُرٞ مَّرۡفُوعَةٞ ١٣﴾
ترجمه:
در آنجا تختهای بلند و عالی است.
توضيحات:
«سُرُرٌ»: جمع سَریر، تخت‌هائی که بر آنها می‌نشینند یا می‌خوابند. «مَرْفُوعَةٌ»: بلند و برکشیده. عالی و گرانب‌ها.
سوره غاشيۀ آيه ۱۴
متن آیه:
﴿وَأَكۡوَابٞ مَّوۡضُوعَةٞ ١٤﴾
ترجمه:
و ساغرهائی که (در کنار چنین چشمه‌هائی و در حضور بهشتیان) گذارده شده‌اند.
توضيحات:
«أَكْوَابٌ»: جمع کوب، قَدَح‌هاو ساغرها (نگا: زخرف / ٧۱، واقعه / ۱۸، انسان / ۱۵). «مَوْضُوعَةٌ»: نهاده شده. گذارده شده.
سوره غاشيۀ آيه ۱۵
متن آیه:
﴿وَنَمَارِقُ مَصۡفُوفَةٞ ١٥﴾
ترجمه:
و بالش‌ها و پشتی‌هائی که به ردیف چیده شده‌اند.
توضيحات:
«نَمَـارِقُ»: جمع نَمْرُقَة، بالش‌ها. پشتی‌ها. «مَصْفُوفَةٌ»: ردیف شده. به رسته نهاده. به صف چیده شده.
سوره غاشيۀ آيه ۱۶
متن آیه:
﴿وَزَرَابِيُّ مَبۡثُوثَةٌ ١٦﴾
ترجمه:
و فرش‌های فاخر و گرانب‌هائی که گسترده و پهن گشته‌اند.
توضيحات:
«زَرَابِيُّ»: جمع زَرْبِیة، فرش‌های عالی خوابدار که هم نرم و راحت، و هم گرانب‌ها و قیمتی هستند. «مَبْثُوثَةٌ»: گسترده و پهن شده. اینجا و آنجا باز و پراکنده شده، که نشانه رفاهیت و فراخی نعمت و ثروت است.
سوره غاشيۀ آيه ۱٧
متن آیه:
﴿أَفَلَا يَنظُرُونَ إِلَى ٱلۡإِبِلِ كَيۡفَ خُلِقَتۡ ١٧﴾
ترجمه:
آیا به شتران نمی‌نگرند که چگونه آفریده شده‌اند؟!
توضيحات:
«أَفَلا يَنظُرُونَ»:؟ آیا نمی‌نگرند؟ آیا دقّت نمی‌کنند و نمی‌اندیشند؟ «الإِبِلِ»: شتران. از لفظ خود دارای مفرد نیست. آفرینش شتر دارای اسرار شگفت‌انگیز است.
سوره غاشيۀ آيه ۱۸
متن آیه:
﴿وَإِلَى ٱلسَّمَآءِ كَيۡفَ رُفِعَتۡ ١٨﴾
ترجمه:
و به آسمان نگاه نمی‌کنند که چگونه برافراشته شده است؟!
توضيحات:
«رُفِعَتْ»: برافراشته شده است.
سوره غاشيۀ آيه ۱٩
متن آیه:
﴿وَإِلَى ٱلۡجِبَالِ كَيۡفَ نُصِبَتۡ ١٩﴾
ترجمه:
و به کوه‌ها نمی‌نگرند که چگونه نصب و پابرجای شده‌اند؟!
توضيحات:
«نُصِبَتْ»: نصب شده است. پا برجای گشته است. ثابت و استوار شده است.
سوره غاشيۀ آيه ۲۰
متن آیه:
﴿وَإِلَى ٱلۡأَرۡضِ كَيۡفَ سُطِحَتۡ ٢٠﴾
ترجمه:
و به زمین نمی‌نگرند که چگونه پهن و گسترانیده شده است؟!
توضيحات:
«سُطِحَتْ»: مسطّح شده است. پهن گشته است.
سوره غاشيۀ آيه ۲۱
متن آیه:
﴿فَذَكِّرۡ إِنَّمَآ أَنتَ مُذَكِّرٞ ٢١﴾
ترجمه:
تو پند و اندرز بده و (مردمان را به وظائفشان) یادآوری کن. چرا که تو تنها پند دهنده و یادآوری کننده‌ای و بس.
توضيحات:
«ذَكِّرْ»: پند بده. یادآوری کن. «مُذَكِّرٌ»: پند دهنده. یادآوری کننده.
سوره غاشيۀ آيه ۲۲
متن آیه:
﴿لَّسۡتَ عَلَيۡهِم بِمُصَيۡطِرٍ ٢٢﴾
ترجمه:
تو بر آنان چیره و مسلّط نیستی (تا ایشان را به ایمان واداری).
توضيحات:
«مُصَيْطِرٍ»: مسلّط. چیره (نگا: بقره / ۲۵۶، یونس / ٩٩، ق / ۴۵). این واژه را با (س) و (ص) خوانده‌اند. تبدیل سین به صاد به علّت مناسبت با (ط) است.
سوره غاشيۀ آيه ۲۳
متن آیه:
﴿إِلَّا مَن تَوَلَّىٰ وَكَفَرَ ٢٣﴾
ترجمه:
امّا کسی که (از حق و حقیقت روی بگرداند و به آئین الهی) پشت کند و کفر ورزد.
توضيحات:
«إِلاّ»: لیکن. امّا. استثناء منقطع است (نگا: نساء / ۸۰، انعام / ۱۰٧، شوری / ۴۸). برخی استثناء را متّصل می‌دانند و مستثنی‌منه را مفعول محذوف فعل (فَذَكِّرْ) می‌شمارند. در این صورت معنی چنین است: ای پیغمبر! همه‌کس را اندرز بده، مگر آنان که می‌روند و روی می‌گردانند و به ایمان و قرآن پشت می‌کنند (نگا: زخرف / ۸۳).
سوره غاشيۀ آيه ۲۴
متن آیه:
﴿فَيُعَذِّبُهُ ٱللَّهُ ٱلۡعَذَابَ ٱلۡأَكۡبَرَ ٢٤﴾
ترجمه:
خداوند بزرگترین عذاب را بدو می‌رساند (که عذاب اخروی است).
توضيحات:
«الْعَذَابَ الأكْبَرَ»: بزرگترین عذاب. مراد عذاب آخرت است که در مقابل آن عذاب دنیا است که کمترین عذاب نامیده می‌شود (نگا: سجده / ۲۱).
سوره غاشيۀ آيه ۲۵
متن آیه:
﴿إِنَّ إِلَيۡنَآ إِيَابَهُمۡ ٢٥﴾
ترجمه:
مسلّماً بازگشت آنان (پس از مرگ و رستاخیز) به‌سوی ما خواهد بود.
توضيحات:
«إِيَاب»: بازگشتن. برگشتن. رجوع.
سوره غاشيۀ آيه ۲۶
متن آیه:
﴿ثُمَّ إِنَّ عَلَيۡنَا حِسَابَهُم ٢٦﴾
ترجمه:
آن گاه حساب (و کتاب و سروکار) ایشان با ما خواهد بود.
توضيحات:
«ثُمَّ»: پس از آن. «عَلَيْنَا حِسَابَهُمْ»: حساب ایشان با ما است و ما خودمان می‌دانیم که با آنان چه کار می‌کنیم.