سوره انشقاق
سوره انشقاق آيه ۱
متن آیه:
﴿إِذَا ٱلسَّمَآءُ ٱنشَقَّتۡ ١﴾
ترجمه:
هنگامی که آسمان می‌شکافد.
توضيحات:
«إِنشَقَّتْ»: شکافت (نگا: حاقّه / ۱۶، انفطار / ۱).
سوره انشقاق آيه ۲
متن آیه:
﴿وَأَذِنَتۡ لِرَبِّهَا وَحُقَّتۡ ٢﴾
ترجمه:
و فرمان پروردگارش را می‌برد، و چنین هم می‌سزد و حق هم همین است.
توضيحات:
«أَذِنَتْ»: گوش فرا داد و فرمان برد. امتثال نمود. «حُقَّتْ»: سزاوار و شایسته همین است. بر آن واجب شده که منقاد و فرمانبردار باشد. در فارسی گفته می‌شود: بر او واجب است. وظیفه او است. حق همین است. و...
سوره انشقاق آيه ۳
متن آیه:
﴿وَإِذَا ٱلۡأَرۡضُ مُدَّتۡ ٣﴾
ترجمه:
و هنگامی که زمین گسترده می‌شود (و با زدوده شدن فرازها و نشیب‌ها و پستی‌ها و بلندی‌های آن، صاف و هموار می‌گردد).
توضيحات:
«مُدَّت»: کشیده و گسترده شد. مراد دو چیز است: یکم، از میان رفتن پستی‌ها و بلندی‌ها و تبدیل زمین به پهنه و گستره فراخ و یکپارچه‌ای. دوم، گسترده‌تر و فراختر شدن زمین تا برای خلائق اوّلین و آخرین گنجایش پیدا کند.
سوره انشقاق آيه ۴
متن آیه:
﴿وَأَلۡقَتۡ مَا فِيهَا وَتَخَلَّتۡ ٤﴾
ترجمه:
و آنچه (از خزینه‌ها و مرده‌ها) در درون خود دارد بیرون می‌اندازد، و (از آنها) خالی می‌گردد.
توضيحات:
«أَلْقَتْ»: پرتاب کرد. بیرون افکند. «تَخَلَّتْ»: خالی گردید.
سوره انشقاق آيه ۵
متن آیه:
﴿وَأَذِنَتۡ لِرَبِّهَا وَحُقَّتۡ ٥﴾
ترجمه:
و فرمان پروردگارش را می‌برد، و چنین هم می‌سزد و حق هم همین است.
توضيحات:
«أَذِنَتْ...»: این حوادث عظیم که با تسلیم کامل همه موجودات توأم است، بیان‌گر مرحله نوین هستی است. جواب (إِذا) محذوف است و جمله‌ای این چنین است: انسان نتیجه اعمال خوب و بد خود را می‌بیند. برخی آیه بعدی را متضمّن جواب (إِذا) می‌دانند.
سوره انشقاق آيه ۶
متن آیه:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡإِنسَٰنُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَىٰ رَبِّكَ كَدۡحٗا فَمُلَٰقِيهِ ٦﴾
ترجمه:
هان! ای انسان! تو پیوسته با تلاش بی‌امان و رنج فراوان به‌سوی پروردگار خود رهسپاری، و سرانجام او را ملاقات خواهی کرد (و نتیجه رنج و تلاش خود را خواهی دید).
توضيحات:
«كَادِحٌ»: تلاش‌گرِ رنجبر. «كَدْحاً»: جدّ و جهد در کار همراه با رنج و تعب، به گونه‌ای که در جسم و جان اثر بگذارد. «إِليرَبِّكَ»: این آیه، بیان‌گر ذاتِ جویا و کوشای انسان و حرکت دائمی این رهرو رنجبر نالان در کاروان جهان‌گذران به‌سوی یزدان سبحان است. «فَمُلاقِيهِ»: به پروردگار خود می‌رسی. به نتیجه تلاش و رنج خود می‌رسی. ضمیر (هِ) به رَبّ یا کدْح برمی‌گردد.
سوره انشقاق آيه ٧
متن آیه:
﴿فَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ بِيَمِينِهِۦ ٧﴾
ترجمه:
در آن وقت، هرکس نامه اعمالش به دست راستش داده شود.
توضيحات:
«كِتَابَهُ بِيَمِينِهِ»: (نگا: اسراء / ٧۱، حاقّه / ۱٩).
سوره انشقاق آيه ۸
متن آیه:
﴿فَسَوۡفَ يُحَاسَبُ حِسَابٗا يَسِيرٗا ٨﴾
ترجمه:
با او حساب ساده و آسانی خواهد شد.
توضيحات:
«سَوْفَيُحَاسَبُ»: محاسبه و رسیدگی خواهد شد.
سوره انشقاق آيه ٩
متن آیه:
﴿وَيَنقَلِبُ إِلَىٰٓ أَهۡلِهِۦ مَسۡرُورٗا ٩﴾
ترجمه:
و خرّم و شادان به‌سوی کسان و خویشان مؤمن خود برمی‌گردد.
توضيحات:
«أَهْلِهِ»: خویشان و کسان او. مراد مؤمنان است.
سوره انشقاق آيه ۱۰
متن آیه:
﴿وَأَمَّا مَنۡ أُوتِيَ كِتَٰبَهُۥ وَرَآءَ ظَهۡرِهِۦ ١٠﴾
ترجمه:
و امّا کسی که از پشت سر نامه اعمالش بدو داده شود.
توضيحات:
«وَرَآءَظَهْرِهِ»: پشت سرش. اشخاص کافر و گناهکار نامه اعمال خود را از پشت سر و با دست چپ دریافت می‌دارند. چنین کاری بیان‌گر بیزاری ایشان از این نامه شوم و پرونده بدشگون است (نگا: حاقّه / ۲۵).
سوره انشقاق آيه ۱۱
متن آیه:
﴿فَسَوۡفَ يَدۡعُواْ ثُبُورٗا ١١﴾
ترجمه:
مرگ را فریاد خواهد داشت و هلاک خود را خواهد طلبید.
توضيحات:
«يَدْعُو»: فریاد می‌دارد. می‌طلبد. الف زائدی در رسم‌الخطّ قرآنی در آخر دارد. «ثُبُوراً»: هلاک و نابودی (نگا: فرقان / ۱۳ و ۱۴).
سوره انشقاق آيه ۱۲
متن آیه:
﴿وَيَصۡلَىٰ سَعِيرًا ١٢﴾
ترجمه:
و به آتش سوزان دوزخ در خواهد آمد و خواهد سوخت.
توضيحات:
«يَصْلي»: به آتش وارد می‌گردد و بدان می‌سوزد (نگا: نساء / ۱۰، ابراهیم / ۲٩، اسراء / ۱۸٩). «سَعِيراً»: آتش سوزان و شعله‌ور. دوزخ.
سوره انشقاق آيه ۱۳
متن آیه:
﴿إِنَّهُۥ كَانَ فِيٓ أَهۡلِهِۦ مَسۡرُورًا ١٣﴾
ترجمه:
این بدان خاطر است که در میان خانواده و کسان خود (در جهان، سرمست از شهوات و لذائذ حیوانی، و) مسرور (از کفر و گناه خویش) بوده است.
توضيحات:
«أَهْلِهِ»: خانواده و خویشان خود. دوستان و همدمان خود. «كَانَ... مَسْرُوراً»: مراد سُرور ناشی از شهوت‌ها و غفلت‌ها، و لذّت حاصل از کفر و گناه است. سُروری نکوهیده و مذموم است که انسان را از یاد خدا غافل کند و او را در شهوات غوطه‌ور سازد.
سوره انشقاق آيه ۱۴
متن آیه:
﴿إِنَّهُۥ ظَنَّ أَن لَّن يَحُورَ ١٤﴾
ترجمه:
و او گمان می‌برده است که وی هرگز (به سوی خدا برای حساب و کتاب) باز نخواهد گشت.
توضيحات:
«لَن يَحُورَ»: باز نمی‌گردد. مراد این است که به معاد باور نداشته است و معتقد به رستاخیز و حساب و کتاب اخروی و بهشت و دوزخ نبوده است.
سوره انشقاق آيه ۱۵
متن آیه:
﴿بَلَىٰٓۚ إِنَّ رَبَّهُۥ كَانَ بِهِۦ بَصِيرٗا ١٥﴾
ترجمه:
(زهی خیال باطل!) آری که (او زنده می‌گردد و به‌سوی پروردگارش برمی‌گردد، و) پروردگارش او را دیده است و آگاه از (احوال و افعال و اقوال) او بوده است (و در لحظه لحظه زندگیش وی را پائیده است).
توضيحات:
«بَلي»: آری! حرفی است که عدم رجوع را باطل می‌کند، و رجوع را قطعی و محقّق می‌دارد.
سوره انشقاق آيه ۱۶
متن آیه:
﴿فَلَآ أُقۡسِمُ بِٱلشَّفَقِ ١٦﴾
ترجمه:
سوگند به شفق!.
توضيحات:
«فَلآ أُقْسِمُ»: (نگا: واقعه / ٧۵، حاقّه / ۳۸، معارج / ۴۰). «الشَّفَقِ»: سرخی کناره آسمان در افق مغرب، در آغاز غروب آفتاب.
سوره انشقاق آيه ۱٧
متن آیه:
﴿وَٱلَّيۡلِ وَمَا وَسَقَ ١٧﴾
ترجمه:
و سوگند به شب و هرآنچه که فرا می‌گیرد و زیر تاریکی خود جمع می‌گرداند!
توضيحات:
«وَسَقَ»: فرا گرفت. جمع کرد. در صورت اخیر، اشاره به بازگشت انواع حیوانات و پرندگان و حتّی انسان‌ها به خانه‌ها و لانه‌های خود به هنگام شب است که مایه آرامش و آسایش عمومی جانداران است.
سوره انشقاق آيه ۱۸
متن آیه:
﴿وَٱلۡقَمَرِ إِذَا ٱتَّسَقَ ١٨﴾
ترجمه:
و سوگند به ماه، بدان گاه که (بدر کامل می‌شود و نور و شکل آن) جمع و جور می‌گردد!.
توضيحات:
«إتَّسَقَ»: جمع گردید. جمع و جور شد. گِرد و تمام شد. مراد کمال نور ماه در شب چهارده است که ماه در این حالت فروغ و زیبائی خاصّی دارد.
سوره انشقاق آيه ۱٩
متن آیه:
﴿لَتَرۡكَبُنَّ طَبَقًا عَن طَبَقٖ ١٩﴾
ترجمه:
قطعاً مراتب و حالات مختلفی را یکی پس از دیگری (در مسیر زندگی دنیوی) طی خواهید کرد و با اوضاع و احوال گوناگونی (در آخرت) روبرو خواهید شد. (از قبیل: کودکی و جوانی و پیری، سلامت و بیماری، خوشی و ناخوشی، زندگی و مرگ، برزخ و رستاخیز و قیامت، و...).
توضيحات:
«لَتَرْكَبُنَّ»: قطعاً حال به حال می‌گردید و احوال و اوضاع گوناگونی را پشت سر می‌گذارید. «طَبَقاً»: چیزی که مطابق با چیز دیگری است. در اینجا مراد حالت و مرتبت است. «عَنْ»: در اینجا به معنی (بَعْدَ) است. همان‌گونه که گفته می‌شود: فُلانٌعَظيمٌ، أَباً عَنْ جَدٍّ. بعضی واژه (طَبَق) را به معنی آخرت دانسته‌اند که در آن انسان مطابق این جهان زنده می‌گردد و حسّ و شعور پیدا می‌کند، امّا برابر ضوابط خاصّ خود (نگا: جزء عم شیخ محمّد عبده).
سوره انشقاق آيه ۲۰
متن آیه:
﴿فَمَا لَهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ ٢٠﴾
ترجمه:
ایشان را چه شده است که ایمان نمی‌آورند؟
توضيحات:
«مَالَهُمْ»؟: ایشان را چه شده است؟ یعنی دلائل خداشناسی و خداپرستی در آفاق و انفس، فراوان و آشکار است، این مردم چرا باید به قرآن و نبوّت و دیانت و آخرت و سائر حقائق دیگر، ایمان نیاورند؟!
سوره انشقاق آيه ۲۱
متن آیه:
﴿وَإِذَا قُرِئَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقُرۡءَانُ لَا يَسۡجُدُونَۤ۩ ٢١﴾
ترجمه:
و هنگامی که قرآن بر آنان خوانده می‌شود (در برابر صاحب قرآن و پروردگار زمین و آسمان به خاک مذلّت و بندگی نمی‌افتند و) کرنش نمی‌برند؟
توضيحات:
«لايَسْجُدُونَ»: خضوع و خشوع نمی‌کنند. سجده و کرنش نمی‌برند. مقصود از سجده، تن دادن و سر فرود آوردن در برابر اعجاز قرآن و اوامر و احکام آن است. یا مراد این است که چرا نباید در برابر شنیدن قرآن، خوف خدا در دل و جان پیدا شود، و سر تسلیم در پیشگاه یزدان فرود آورده شود؟
سوره انشقاق آيه ۲۲
متن آیه:
﴿بَلِ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ يُكَذِّبُونَ ٢٢﴾
ترجمه:
بلکه کافران (به سبب تعصّب و تقلید کورکورانه از نیاکان، و حفظ منافع مادی، و کسب آزادی برای اشباع هوس‌های اهریمنانه، آیات الهی و رستاخیز و بهشت و دوزخ را) تکذیب می‌دارند و دروغ می‌شمارند.
توضيحات:
«يُكَذِّبُونَ»: به کار بردن فعل مضارع، برای استمرار است، و گواه بر این معنی که کافران در تکذیبهای خود اصرار داشته و دارند.
سوره انشقاق آيه ۲۳
متن آیه:
﴿وَٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا يُوعُونَ ٢٣﴾
ترجمه:
خداوند به خوبی می‌داند که آنان چه چیزیهایی (از کینه و دشمنیها بر ضدّ اسلام در درون دل‌های خود) نگاه می‌دارند.
توضيحات:
«أَعْلَمُ»: آگاه‌تر. مراد خوبِ خوب، یا آگاه‌تر از خودشان است. «يُوعُونَ»: نگاه می‌دارند. در ظرف دل‌ها پنهان می‌نمایند و به دل می‌گیرند (نگا: معارج / ۱۸، حاقّه / ۱۲).
سوره انشقاق آيه ۲۴
متن آیه:
﴿فَبَشِّرۡهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ٢٤﴾
ترجمه:
پس ایشان را به عذاب دردناکی مژده بده!.
توضيحات:
«بَشِّرْهُمْ»: استعمال مژده‌دادن به جای بیم دادن، جنبه طعن و ریشخند دارد.
سوره انشقاق آيه ۲۵
متن آیه:
﴿إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ أَجۡرٌ غَيۡرُ مَمۡنُونِۢ ٢٥﴾
ترجمه:
لیکن کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند، آنان دارای پاداش ناگسستنی و پایان ناپذیرفتنی هستند.
توضيحات:
«إِلاَّالَّذِينَ...»: حرف (إِلاّ) به معنی (لكِن) است، و استثناء منقطع از ضمیر (هُمْ) در آیه پیشین است. آن را استثناء متّصل نیز دانسته‌اند. در این صورت معنی آیه چنین است: مگر به کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند که آنان دارای پاداش ناگسستنی و پایان ناپذیرفتنی می‌باشند. «غَيْرُ مَـمْنُونٍ»: ناگسستنی و نامقطوع (نگا: هود / ۱۰۸). بدون منّت. بی‌حساب و بی‌شمار (نگا: بقره / ۲۱۲، آل‌عمران / ۲٧ و ۳٧، زمر / ۱۰، غافر / ۴۰).