سوره نجم
سوره نجم آيه ۱
متن آیه:
﴿وَٱلنَّجۡمِ إِذَا هَوَىٰ ١﴾
ترجمه:
سوگند به ستاره در آن زمان که دارد غروب می‌کند!
توضيحات:
«النَّجْمِ»: جنس نجم مراد است و شامل همه ستارگان آسمان می‌گردد. «هَوي»: غروب کرد. مراد غروب ستارگان در همه اوقات، یا غروب و فرو افتادن آنها در پایان جهان است. بعضی (هَوي) را برای طلوع و غروب استعمال کرده‌اند (نگا: المراغی). به هر حال، اشاره به طلوع و غروب ستارگان است که از نشانه‌های بارز عظمت یزدان، و از اسرار بزرگ آفرینش، و از مخلوقات فوق‌العاده عظیم پروردگارند.
سوره نجم آيه ۲
متن آیه:
﴿مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمۡ وَمَا غَوَىٰ ٢﴾
ترجمه:
یار شما (محمد) گمراه و منحرف نشده است، و راه خطا نپوئیده است و به کژراهه نرفته است.
توضيحات:
«مَا غَوي»: به باطل نگرویده است. به خطا نرفته و به کژراهه نیفتاده است (نگا: طه / ۱۲۱).
سوره نجم آيه ۳
متن آیه:
﴿وَمَا يَنطِقُ عَنِ ٱلۡهَوَىٰٓ ٣﴾
ترجمه:
و از روی هوا و هوس سخن نمی‌گوید.
توضيحات:
«عَنِ الْهَوي»: از روی هوا و هوس. دل بخواه و خودسرانه. یعنی آنچه می‌گوید، به فرمان خدا می‌گوید و نه به فرمان دل، و از سوی خدا می‌گوید؛ نه از سوی خود.
سوره نجم آيه ۴
متن آیه:
﴿إِنۡ هُوَ إِلَّا وَحۡيٞ يُوحَىٰ ٤﴾
ترجمه:
آن (چیزی که با خود آورده است و با شما در میان نهاده است) جز وحی و پیامی نیست که (از سوی خدا بدو) وحی و پیام می‌گردد.
توضيحات:
«إِنْ»: نیست. حرف نفی است. «هُوَ»: قرآن.
سوره نجم آيه ۵
متن آیه:
﴿عَلَّمَهُۥ شَدِيدُ ٱلۡقُوَىٰ ٥﴾
ترجمه:
(جبرئیل، فرشته) بس نیرومند آن را بدو آموخته است.
توضيحات:
«شَدِيدُ الْقُوي»: دارای نیروهای شگفت و قدرت‌های عظیم. مراد جبرئیل، فرشته وحی است.
سوره نجم آيه ۶
متن آیه:
﴿ذُو مِرَّةٖ فَٱسۡتَوَىٰ ٦﴾
ترجمه:
همان کسی که دارای خرد استوار و اندیشه وارسته است. سپس او (به صورت فرشتگی خود و با بال‌هائی که کرانه‌های آسمان را پر کرده بود) راست ایستاد.
توضيحات:
«مِرَّةٍ»: تیزهوشی. خرد استوار. پختگی اندیشه. دقت و وارستگی. «ذُومِرَّةٍ»: تیزهوش و خردمند. دقیق و تیزبین. «إِسْتَوي»: به پا خاست. راست ایستاد. در مأموریت خود چیره و توانا شد. مراد نمایان شدن جبرئیل در آغاز وحی است به شکل اصلی فرشتگی و با قیافه واقعی و با بال‌هائی که افق کوه‌های دور و بر غار حراء را پر کرده بود (نگا: فاطر / ۱، تکویر / ۱٩ - ۲۳). حرف (ف) یا سببیه است. یعنی: به سبب قوّت و قدرتی که داشت، خویشتن را نمودار کرد. و یا عاطفه است. یعنی: بعد از ابلاغ و تعلیم وحی، به صورت اصلی خود ظاهر شد (نگا: قاسمی).
سوره نجم آيه ٧
متن آیه:
﴿وَهُوَ بِٱلۡأُفُقِ ٱلۡأَعۡلَىٰ ٧﴾
ترجمه:
در حالی که او در جهت بلند (آسمان رو به روی بیننده) قرار داشت.
توضيحات:
«الأفُقِ»: جهت. واژه افق، به معنی کناره آسمان، اصطلاح خاص علماء هیئت است و در اینجا مراد نیست (نگا: المصحف المیسر). «الأفُقِ الأعْلي»: جهت بالای سر بیننده.
سوره نجم آيه ۸
متن آیه:
﴿ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّىٰ ٨﴾
ترجمه:
سپس (جبرئیل) پائین آمد و سر در نشیب گذاشت.
توضيحات:
«دَنَا»: نزدیک شد. «تَدَلّي»: سر در نشیب گذاشت. رو به پائین آمد.
سوره نجم آيه ٩
متن آیه:
﴿فَكَانَ قَابَ قَوۡسَيۡنِ أَوۡ أَدۡنَىٰ ٩﴾
ترجمه:
تا آنکه فاصله او (و محمد) به اندازه دو کمان یا کمتر گردید.
توضيحات:
«قَابَ»: اندازه. مقدار. قدر. «قَابَ قَوْسَيْنِ»: مقدار طول دو کمان. در قدیم ادوات و ابزار اندازه‌گیری مسافات و فواصلِ کم عرب‌ها، کمان، نیزه، ذراع، و وَجَب بود (نگا: المصحف المیسر). «أَدْني»: نزدیکتر. کمتر.
سوره نجم آيه ۱۰
متن آیه:
﴿فَأَوۡحَىٰٓ إِلَىٰ عَبۡدِهِۦ مَآ أَوۡحَىٰ ١٠﴾
ترجمه:
پس جبرئیل به بنده خدا (محمد) وحی کرد آنچه می‌بایست وحی کند.
توضيحات:
«أَوْحي»: وحی کرد. پیام داد. فاعل جبرئیل است. «عَبْدِهِ»: مرجع ضمیر (ه) خدا است.
سوره نجم آيه ۱۱
متن آیه:
﴿مَا كَذَبَ ٱلۡفُؤَادُ مَا رَأَىٰٓ ١١﴾
ترجمه:
دل (محمد) تکذیب نکرد چیزی را که او (با چشم سر) دیده بود.
توضيحات:
«الْفُؤَادُ»: دل پیغمبر (. «مَا»: مراد شکل و قیافه جبرئیل است. «رَأي»: محمد دید.
سوره نجم آيه ۱۲
متن آیه:
﴿أَفَتُمَٰرُونَهُۥ عَلَىٰ مَا يَرَىٰ ١٢﴾
ترجمه:
آیا با او درباره چیزی که دیده است، ستیزه می‌کنید؟
توضيحات:
«تُـمـَارُونَهُ»: با او مجادله و ستیزه‌گری می‌کنید (نگا: کهف / ۲۲، شوری / ۱۸).
سوره نجم آيه ۱۳
متن آیه:
﴿وَلَقَدۡ رَءَاهُ نَزۡلَةً أُخۡرَىٰ ١٣﴾
ترجمه:
او که بار دیگر (در شب معراج) وی را دیده است.
توضيحات:
«نَزْلَةً»: دفعه. یک بار. مراد شب معراج است.
سوره نجم آيه ۱۴
متن آیه:
﴿عِندَ سِدۡرَةِ ٱلۡمُنتَهَىٰ ١٤﴾
ترجمه:
نزد سدرةالمنتهی.
توضيحات:
«سِدْرَةِ الـْمُنتَهي»: مکانی است در آسمان‌ها.
سوره نجم آيه ۱۵
متن آیه:
﴿عِندَهَا جَنَّةُ ٱلۡمَأۡوَىٰٓ ١٥﴾
ترجمه:
بهشت که منزل (و مأوای متقیان) است در کنار آن است.
توضيحات:
«جَنَّةُ الـْمَأْوي»: اضافه موصوف به صفت خود است، همچون مسجد الجامع، و یا این که اضافه بیانیه است (نگا: آلوسی).
سوره نجم آيه ۱۶
متن آیه:
﴿إِذۡ يَغۡشَى ٱلسِّدۡرَةَ مَا يَغۡشَىٰ ١٦﴾
ترجمه:
در آن هنگام، چیزهائی سدره را فرا گرفته بود که فرا گرفته بود (و چنان عجائب و غرائبی، قابل توصیف و بیان، با الفبای زبان انسان نیست).
توضيحات:
«يَغْشي»: می‌پوشاند. فرا می‌گیرد. احاطه می‌کند. «مَا»: چیزهائی که. مراد آفریده‌هائی است که تنها خدا بدان‌ها آشنا است. برخی هم گفته‌اند: منظور انوار تجلی الهی، و زیبائیهای غیرقابل توصیف است. «مَا يَغْشي»: مراد تعظیم و تفخیم و تکثیر شی‌ء یا اشیائی است که سدره را در آن وقت در بر گرفته بود.
سوره نجم آيه ۱٧
متن آیه:
﴿مَا زَاغَ ٱلۡبَصَرُ وَمَا طَغَىٰ ١٧﴾
ترجمه:
چشم (محمد در دیدن خود به چپ و راست) منحرف نشد و به خطا نرفت، و سرکشی نکرد و (تنها به همان چیزی نگریست که می‌بایست ببیند و بنگرد).
توضيحات:
«مَا زَاغَ»: منحرف نشد. به چپ و راست نگرائید. به خطا نرفت. «مَا طَغي»: فراتر نرفت. جز به چیزی ننگریست که می‌بایست بنگرد و ببیند. یعنی درست به چیزی نگاه کرد که می‌بایست نگاه بکند، و آنچه دید عین واقعیت بود و حقیقت داشت.
سوره نجم آيه ۱۸
متن آیه:
﴿لَقَدۡ رَأَىٰ مِنۡ ءَايَٰتِ رَبِّهِ ٱلۡكُبۡرَىٰٓ ١٨﴾
ترجمه:
او بخشی از نشانه‌های بزرگ (و عجائب ملکوت) پروردگارش را (در آنجا) مشاهده کرد (از جمله، سدرةالمنتهی، بیت‌المعمور، بهشت، دوزخ، و جبرئیل را با قیافه فرشتگی خود).
توضيحات:
«مِنْ ءَايَاتِ...»: برخی از عجائب و غرائب شگفت ملکوت. قسمتی از نشانه‌های بزرگ ساختار آفریدگار. حرف (مِنْ) تبعیضیه است. «الْكُبْري»: بزرگ. صفت (ءَايَاتِ) است. «لَقَدْ رَأي مِنْ ءَايَاتِ رَبِّهِ الْكُبْري»: سه نکته در این آیه است: الف - حضرت محمد در شب معراج برخی از عجائب و غرائب ملکوت، یا به عبارت دیگر چندی از آسمان‌ها را دیده است؛ نه همه آسمان‌ها را (نگا: اسراء / ۱). ب - او آیات عظمت و نشانه‌های بزرگ آفرینش را دیده است نه خود آفریدگار را، چرا که خدا از تجلی خود چیزی نفرموده است و بحث از معراج را با رؤیت آیات کونی پایان داده است (نگا: صفوة‌التفاسیر). ج - آنچه را که ملاحظه فرموده است واقعیت داشته است و در عالم بیداری بوده نه در عالم خواب و خیال.
سوره نجم آيه ۱٩
متن آیه:
﴿أَفَرَءَيۡتُمُ ٱللَّٰتَ وَٱلۡعُزَّىٰ ١٩﴾
ترجمه:
آیا چنین می‌بینید (و این‌گونه معتقدید) که لات و عزی.
توضيحات:
«اللاّتَ»: نام صخره سنگ سفید و منقشی در طائف بوده که بارگاه و پرده‌دارانی برای آن ترتیب داده بودند و آن را می‌پرستیدند. «الْعُزّي»: نام درختی در سرزمین نخله، میان مکه و طائف بوده که بارگاه و پرده‌دارانی داشته است (نگا: قاسمی).
سوره نجم آيه ۲۰
متن آیه:
﴿وَمَنَوٰةَ ٱلثَّالِثَةَ ٱلۡأُخۡرَىٰٓ ٢٠﴾
ترجمه:
و منات، سومین بت دیگر (معبود شما و دختران خدایند، و دارای قدرت و عظمت می‌باشند؟).
توضيحات:
«مَنَاتَ»: نام صخره سنگی در سرزمین مشلّل، نزدیک قدید، میان مکه و مدینه بوده است. برخی هم لات و عزّی و منات را بت‌هائی از سنگ می‌دانند که در داخل کعبه بوده‌اند. «الثَّالِثَةَ الأُخْري»: صفت اوّل و دوم منات هستند، و برای تحقیر رتبه آن از دو تای نخست است. یعنی منات که در رتبه سوم و بعد از لات و عزی است. عرب‌ها به این سه بت اهمیت فراوانی می‌دادند و آنها را تمثال یا نظر کردگان فرشتگانی می‌پنداشتند که ایشان را دختران خدا می‌خواندند. در نامگذاری نیز از اسماء و صفات خداوند استفاده کرده بودند: (أَلّلاّت) مؤنث (الله)، (عُزّي) مؤنث (أَعَزّ)، و (مَنات) ظاهراً مؤنث (مُني) است.
سوره نجم آيه ۲۱
متن آیه:
﴿أَلَكُمُ ٱلذَّكَرُ وَلَهُ ٱلۡأُنثَىٰ ٢١﴾
ترجمه:
آیا پسر مال شما باشد، و دختر مال خدا؟! (در حالی که به گمان شما دختران کم‌ارزش‌تر از پسرانند؟!)
توضيحات:
«أَلَكُمُ الذَّكَرُ...»: عرب‌ها فرشتگان را مؤنث و دختر خدا می‌دانستند (نگا: آیه ۲٧). همچنین بت‌های خود را با اسم‌های مؤنث نامگذاری می‌نمودند و انباز خداوند می‌شمردند!
سوره نجم آيه ۲۲
متن آیه:
﴿تِلۡكَ إِذٗا قِسۡمَةٞ ضِيزَىٰٓ ٢٢﴾
ترجمه:
در این صورت، این تقسیم ظالمانه و ستمگرانه‌ای است.
توضيحات:
«قِسْمَةٌ»: تقسیم. بخش کردن. «ضِيزَيا»: ستمگرانه. غیر عادلانه.
سوره نجم آيه ۲۳
متن آیه:
﴿إِنۡ هِيَ إِلَّآ أَسۡمَآءٞ سَمَّيۡتُمُوهَآ أَنتُمۡ وَءَابَآؤُكُم مَّآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلۡطَٰنٍۚ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَمَا تَهۡوَى ٱلۡأَنفُسُۖ وَلَقَدۡ جَآءَهُم مِّن رَّبِّهِمُ ٱلۡهُدَىٰٓ ٢٣﴾
ترجمه:
این‌ها فقط نام‌هائی (بی‌محتوی و اسم‌هائی بی‌مسمی) است که شما و پدرانتان (از پیش خود) بر آنها گذاشته‌اند. هرگز خداوند دلیل و حجتی (بر صحت آنها) نازل نکرده است. آنان جز از گمان‌های بی‌اساس و از هواهای نفس پیروی نمی‌کنند. در حالی که هدایت و رهنمود از سوی پروردگارشان برای ایشان آمده است (و در پرتو آن می‌توانند به ناچیزی بت‌ها پی ببرند و رضای خدای را بجویند و راه سعادت بپویند).
توضيحات:
«إِنْ هِيَ إِلاّ أَسْمَآءٌ»: بت‌ها جز اسم‌های بی‌مسمی نبوده و کمترین اثری از الوهیت در آنها موجود نمی‌باشد، و معبودهای موهومی و زائیده پندار نفسهای بیمارند، و لذا پرستش را نشایند.
سوره نجم آيه ۲۴
متن آیه:
﴿أَمۡ لِلۡإِنسَٰنِ مَا تَمَنَّىٰ ٢٤﴾
ترجمه:
مگر آنچه انسان آرزو کند به آن می‌رسد و خواهد داشت؟!
توضيحات:
«مَا تـَمَنّي»: آنچه خواسته است. یعنی انسان هر چه بخواهد، نباید که چنان پیش بیاید و بشود. مراد این است که چشم طمع ایشان به شفاعت بت‌ها بیجا است.
سوره نجم آيه ۲۵
متن آیه:
﴿فَلِلَّهِ ٱلۡأٓخِرَةُ وَٱلۡأُولَىٰ ٢٥﴾
ترجمه:
چرا که دنیا و آخرت از آن خدا است (و قانونگذاری و فرماندهی هر دو سرا مربوط بدو است).
توضيحات:
«الأولي»: این جهان (نگا: قصص / ٧۰).
سوره نجم آيه ۲۶
متن آیه:
﴿وَكَم مِّن مَّلَكٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ لَا تُغۡنِي شَفَٰعَتُهُمۡ شَيًۡٔا إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ أَن يَأۡذَنَ ٱللَّهُ لِمَن يَشَآءُ وَيَرۡضَىٰٓ ٢٦﴾
ترجمه:
چه‌بسیار فرشتگانی که در آسمان‌ها هستند و (با وجود عظمت و بزرگواریشان) شفاعت ایشان سودی نمی‌بخشد و کاری نمی‌سازد، مگر بعد از آنکه خدا بخواهد به کسی (که شفیع است) اجازه دهد، و (از مشفوعٌ‌له) راضی و خوشنود گردد.
توضيحات:
«كَمْ»: چه بسیار است! «لا تُغْنِي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئاً»: (نگا: طه / ۱۰٩، زخرف / ۸۶، یس / ۲۳). «يَرْضي»: (نگا: طه / ۱۰٩).
سوره نجم آيه ۲٧
متن آیه:
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ لَيُسَمُّونَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ تَسۡمِيَةَ ٱلۡأُنثَىٰ ٢٧﴾
ترجمه:
کسانی که به آخرت ایمان ندارند، فرشتگان را با نام‌های زنان وصف و نامگذاری می‌کنند.
توضيحات:
«تَسْمِيَةَ»: نامگذاری کردن (نگا: حجرات / ۱۱). «تَسْمِيَةَ الأنثي»: مراد این است که نام‌های زنان را بر فرشتگان می‌گذارند و ایشان را دختران خدا می‌دانند (نگا: نحل / ۵٧، زخرف / ۱٩).
سوره نجم آيه ۲۸
متن آیه:
﴿وَمَا لَهُم بِهِۦ مِنۡ عِلۡمٍۖ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّۖ وَإِنَّ ٱلظَّنَّ لَا يُغۡنِي مِنَ ٱلۡحَقِّ شَيۡٔٗا ٢٨﴾
ترجمه:
ایشان در این باب چیزی نمی‌دانند (و از نر و ماده بودن فرشتگان کاملاً بی‌خبرند) و جز از ظن و گمان پیروی نمی‌کنند، و ظن و گمان هم (در بخش اعتقادات، به کسی سودی نمی‌رساند، و انسان را) بی‌نیاز از حق نمی‌گرداند.
توضيحات:
«بِهِ»: به آن سخنی که درباره ماده بودن فرشتگان می‌گویند. مرجع ضمیر (ه) قول، یا مذکور تسمیه است. «إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً»: (نگا: یونس / ۳۶). ظن بجای یقین نمی‌نشیند و سودی نمی‌بخشد.
سوره نجم آيه ۲٩
متن آیه:
﴿فَأَعۡرِضۡ عَن مَّن تَوَلَّىٰ عَن ذِكۡرِنَا وَلَمۡ يُرِدۡ إِلَّا ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا ٢٩﴾
ترجمه:
از کسی روی بگردان که به قرآن ما پشت می‌کند و جز زندگی دنیوی نمی‌خواهد.
توضيحات:
«تَوَلّي»: پشت کرد. روی گردان شد. «ذِكْرِنَا»: یاد ما. قرآن ما (نگا: حجر / ۶ و ٩، نحل / ۴۴. همچنین: المنتخب).
سوره نجم آيه ۳۰
متن آیه:
﴿ذَٰلِكَ مَبۡلَغُهُم مِّنَ ٱلۡعِلۡمِۚ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِۦ وَهُوَ أَعۡلَمُ بِمَنِ ٱهۡتَدَىٰ ٣٠﴾
ترجمه:
منت‌های دانش ایشان همین است. پروردگار تو کسی را که از راه خدا منحرف شده باشد، و همچنین کسی را که راهیاب بوده باشد، به خوبی می‌شناسد (و بهتر از همه، احوال و اوضاع آنان را می‌داند).
توضيحات:
«مَبْلَغُهُمْ مِنَ الْعِلْمِ»: منت‌های دانش و آگاهی ایشان. نهایت فرزانگی و اطلاع آنان.
سوره نجم آيه ۳۱
متن آیه:
﴿وَلِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَا فِي ٱلۡأَرۡضِ لِيَجۡزِيَ ٱلَّذِينَ أَسَٰٓـُٔواْ بِمَا عَمِلُواْ وَيَجۡزِيَ ٱلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ بِٱلۡحُسۡنَى ٣١﴾
ترجمه:
هر چه در آسمان‌ها و هر چه در زمین است، متعلق به خدا است. سرانجام خداوند بدکاران را در برابر کارهائی که می‌کنند کیفر می‌دهد، و نیکوکاران را در برابر کارهائی که می‌کنند به بهترین وجه پاداش عطاء می‌کند.
توضيحات:
«لِيَجْزِيَ...»: حرف (ل) لام غایت است. بنابراین جزا و سزا غایت و هدف آفرینش است. «بِالْحُسْني»: به بهترین وجه. به سبب اعمال نیک. پاداش نیکو که بهشت است.
سوره نجم آيه ۳۲
متن آیه:
﴿ٱلَّذِينَ يَجۡتَنِبُونَ كَبَٰٓئِرَ ٱلۡإِثۡمِ وَٱلۡفَوَٰحِشَ إِلَّا ٱللَّمَمَۚ إِنَّ رَبَّكَ وَٰسِعُ ٱلۡمَغۡفِرَةِۚ هُوَ أَعۡلَمُ بِكُمۡ إِذۡ أَنشَأَكُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ وَإِذۡ أَنتُمۡ أَجِنَّةٞ فِي بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمۡۖ فَلَا تُزَكُّوٓاْ أَنفُسَكُمۡۖ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَنِ ٱتَّقَىٰٓ ٣٢﴾
ترجمه:
همان کسانی که از گناهان بزرگ و بدکاری‌ها کناره‌گیری می‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند تنها صغیره است (و آن هم مورد عفو خدا قرار می‌گیرد) چرا که پروردگار تو دارای آمرزش گسترده و فراخ است. خداوند از همان زمان که شما را از زمین آفریده است، و از آن روز که شما به صورت جنین‌های ناچیزی در درون شکم‌های مادرانتان بوده‌اید، از (تمام ذرات و همه جزئیات وجود) شما به خوبی آگاه بوده است و هست. پس از پاک بودن خود سخن مگوئید، زیرا که او پرهیزگاران را (از همه) بهتر می‌شناسد.
توضيحات:
«الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَآئِرَ الإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ»: (نگا: شوری / ۳٧). «إِلاّ»: لکن. «اللَّمَمَ»: صغائر. گناهان کوچک، که مورد عفو خدایند (نگا: نساء / ۳۱). «أَجِنَّةٌ»: جمع جَنین. بچه‌ای که هنوز در شکم مادر است. «لا تُزَكُّوا أَنفُسَكُمْ»: خودستائی مکنید. از پاک بودن خود لاف مزنید و سخن مگوئید (نگا: نساء / ۴٩).
سوره نجم آيه ۳۳
متن آیه:
﴿أَفَرَءَيۡتَ ٱلَّذِي تَوَلَّىٰ ٣٣﴾
ترجمه:
آیا آن کسی را دیده‌ای که (از پیروی حق) دوری گزیده است؟
توضيحات:
«أَفَرَأَيْتَ»؟: آیا تأمّل کرده‌ای و شناخته‌ای؟ آیا اندیشیده‌ای و دیده‌ای؟ «تَوَلّي»: به حق پشت کرد. از پذیرش اسلام دوری‌گزید.
سوره نجم آيه ۳۴
متن آیه:
﴿وَأَعۡطَىٰ قَلِيلٗا وَأَكۡدَىٰٓ ٣٤﴾
ترجمه:
و اندکی بذل و بخشش کرده است و بعد از بذل و بخشش دست کشیده است؟
توضيحات:
«أَكْدي»: عطاء را قطع کرد. بخل ورزید و نداد.
سوره نجم آيه ۳۵
متن آیه:
﴿أَعِندَهُۥ عِلۡمُ ٱلۡغَيۡبِ فَهُوَ يَرَىٰٓ ٣٥﴾
ترجمه:
آیا او علم غیب دارد، و می‌بیند (که پشت به اسلام کردن و حق را نپذیرفتن و بخل ورزیدن و بذل و بخشش ننمودن، پسندیده و بلامانع است؟).
توضيحات:
«يَري»: می‌بیند. یعنی حقیقت را می‌بیند و می‌داند.
سوره نجم آيه ۳۶
متن آیه:
﴿أَمۡ لَمۡ يُنَبَّأۡ بِمَا فِي صُحُفِ مُوسَىٰ ٣٦﴾
ترجمه:
یا بدانچه در تورات موسی بوده است، مطلع و باخبرش نکرده‌اند؟
توضيحات:
«صُحُفِ»: جمع صَحیفة، کتاب‌ها. مراد تورات است (نگا: طه / ۱۳۳).
سوره نجم آيه ۳٧
متن آیه:
﴿وَإِبۡرَٰهِيمَ ٱلَّذِي وَفَّىٰٓ ٣٧﴾
ترجمه:
یا از آنچه در صحف ابراهیم بوده است، مطلع و باخبرش نکرده‌اند؟ ابراهیمی که (قهرمان توحید بوده و وظیفه خود را) به بهترین وجه ادا کرده است.
توضيحات:
«وَفّي»: به تمام و کمال به عهد خود وفا نمود، و وظیفه خود را چنانکه باید ادا کرد (نگا: بقره / ۱۲۴).
سوره نجم آيه ۳۸
متن آیه:
﴿أَلَّا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰ ٣٨﴾
ترجمه:
(در صحف ایشان آمده است) که هیچکس بار گناهان دیگری را بر دوش نمی‌کشد.
توضيحات:
«أَلاّ تَزِرُ...»: اصل آن (أَنْ لا تَزِرُ...) است. حرف (أَنْ) مخفف از مثقله است «لا تَزِرُ وَازِةٌ وِزْرَ أُخْري»: (نگا: انعام / ۱۶۴، اسراء / ۱۵، زمر / ٧).
سوره نجم آيه ۳٩
متن آیه:
﴿وَأَن لَّيۡسَ لِلۡإِنسَٰنِ إِلَّا مَا سَعَىٰ ٣٩﴾
ترجمه:
و این که برای انسان پاداش و بهره‌ای نیست جز آنچه خود کرده است و برای آن تلاش نموده است.
توضيحات:
«أَنْ»: حرف مخفف از مثقله است. «مَا سَعي»: واژه (ما) مصدریه است. یعنی جز سعی و تلاش خود انسان، بهره دیگری ندارد. می‌تواند موصوله هم باشد. یعنی جز آنچه برای آن تلاش کرده و انجام داده است، پاداش دیگری ندارد (نگا: آلوسی).
سوره نجم آيه ۴۰
متن آیه:
﴿وَأَنَّ سَعۡيَهُۥ سَوۡفَ يُرَىٰ ٤٠﴾
ترجمه:
و این که قطعاً سعی و کوشش او دیده خواهد شد.
توضيحات:
«سَوْفَ يُري»: دیده خواهد شد. هم خدا و رسول کارکرد او را می‌بینند، و هم مؤمنان و هم خودش (نگا: توبه / ۱۰۵، زلزله / ٧ و ۸، آل‌عمران / ۳۰).
سوره نجم آيه ۴۱
متن آیه:
﴿ثُمَّ يُجۡزَىٰهُ ٱلۡجَزَآءَ ٱلۡأَوۡفَىٰ ٤١﴾
ترجمه:
سپس (در برابر کارش) سزا و جزای کافی داده می‌شود.
توضيحات:
«الأوْفي»: به تمام و کمال. کافی و بسنده.
سوره نجم آيه ۴۲
متن آیه:
﴿وَأَنَّ إِلَىٰ رَبِّكَ ٱلۡمُنتَهَىٰ ٤٢﴾
ترجمه:
و این که قطعاً پایان راه به پروردگار تو منتهی می‌شود (و بازگشت همگان در پایان جهان بدو است).
توضيحات:
«الـْمُنتَهي»: نهایت کار. مرجع. بازگشت (نگا: غافر / ۳، علق / ۸).
سوره نجم آيه ۴۳
متن آیه:
﴿وَأَنَّهُۥ هُوَ أَضۡحَكَ وَأَبۡكَىٰ ٤٣﴾
ترجمه:
و این که قطعاً او است که می‌خنداند و می‌گریاند.
توضيحات:
«أَضْحَكَ وَأَبْكي»: خنداند و گریاند. یعنی اسباب خنده و گریه را فراهم می‌کند.
سوره نجم آيه ۴۴
متن آیه:
﴿وَأَنَّهُۥ هُوَ أَمَاتَ وَأَحۡيَا ٤٤﴾
ترجمه:
و این که قطعاً او است که می‌میراند و زنده می‌گرداند.
توضيحات:
«أَمَاتَ وَأَحْيَا»: (نگا: بقره / ۲۵۸، حجر / ۲۳، ق / ۴۳).
سوره نجم آيه ۴۵
متن آیه:
﴿وَأَنَّهُۥ خَلَقَ ٱلزَّوۡجَيۡنِ ٱلذَّكَرَ وَٱلۡأُنثَىٰ ٤٥﴾
ترجمه:
و این که او است که جفت‌های نر و ماده را می‌آفریند.
توضيحات:
«الذَّكَرَ»: بدل (الزَّوْجَيْنِ) است.
سوره نجم آيه ۴۶
متن آیه:
﴿مِن نُّطۡفَةٍ إِذَا تُمۡنَىٰ ٤٦﴾
ترجمه:
از نطفه ناچیزی، بدانگاه که (به رحم) جهانده می‌شود.
توضيحات:
«تُـمْني»: پرانده و جهانده می‌گردد (نگا: طارق / ۶).
سوره نجم آيه ۴٧
متن آیه:
﴿وَأَنَّ عَلَيۡهِ ٱلنَّشۡأَةَ ٱلۡأُخۡرَىٰ ٤٧﴾
ترجمه:
و این که قطعاً بر خدا است که (رستاخیز را پدیدار و مردگان را) زندگی دوباره بخشد.
توضيحات:
«النَّشْأَةَ الأُخْري»: پیدایش دیگر. مراد رستاخیز مردگان و حیات دوباره است.
سوره نجم آيه ۴۸
متن آیه:
﴿وَأَنَّهُۥ هُوَ أَغۡنَىٰ وَأَقۡنَىٰ ٤٨﴾
ترجمه:
و این که او است که قطعاً ثروتمند می‌کند و فقیر می‌گرداند.
توضيحات:
«أَغْني»: دارائی داد و ثروتمند گرداند. «أَقْني»: همزه این واژه برای سلب است و به معنی (فقیر کرد) می‌باشد (نگا: آلوسی). به دلیل تقابل. «أَضْحَكَ وَ أَبْكي... أَماتَ وَ أَحْيَا». برخی هم آن را به معنی (توشه داد و ارضاء کرد) گرفته‌اند.
سوره نجم آيه ۴٩
متن آیه:
﴿وَأَنَّهُۥ هُوَ رَبُّ ٱلشِّعۡرَىٰ ٤٩﴾
ترجمه:
و این که او است خداوندگار ستاره شِعری.
توضيحات:
«الشِّعْري»: نام ستاره‌ای است که گروهی از مشرکان عرب آن را می‌پرستیدند. قرآن می‌فرماید: چرا شعری را می‌پرستید، آفریدگار آن را بپرستید.
سوره نجم آيه ۵۰
متن آیه:
﴿وَأَنَّهُۥٓ أَهۡلَكَ عَادًا ٱلۡأُولَىٰ ٥٠﴾
ترجمه:
و این که او است که عاد نخستین را نابود کرده است.
توضيحات:
«عَادًا الأُولي»: عاد نخستین، قوم معروف که پیغمبرشان حضرت هود بوده است (نگا: احقاف / ۲۱). عاد دوم، در مکه می‌زیسته‌اند و از نسل عاد نخستین بوده‌اند (نگا: المصحف المیسر).
سوره نجم آيه ۵۱
متن آیه:
﴿وَثَمُودَاْ فَمَآ أَبۡقَىٰ ٥١﴾
ترجمه:
و قوم ثمود را هلاک کرد و از ایشان هیچ باقی نگذاشت.
توضيحات:
«مَآ أَبْقي»: کسی از ایشان را باقی نگذاشت.
سوره نجم آيه ۵۲
متن آیه:
﴿وَقَوۡمَ نُوحٖ مِّن قَبۡلُۖ إِنَّهُمۡ كَانُواْ هُمۡ أَظۡلَمَ وَأَطۡغَىٰ ٥٢﴾
ترجمه:
و نیز قوم نوح را قبل از آنان هلاک ساخت. چرا که ایشان از همگان ستمگرتر و سرکش‌تر بودند.
توضيحات:
«أَظْلَمَ»: ستمگرتر. «أَطْغي»: سرکش‌تر و نافرمان‌تر.
سوره نجم آيه ۵۳
متن آیه:
﴿وَٱلۡمُؤۡتَفِكَةَ أَهۡوَىٰ ٥٣﴾
ترجمه:
و شهرهای زیر و رو شده قوم لوط را فرو انداخت.
توضيحات:
«الْـمُؤْتَفِكَةَ»: (نگا: توبه / ٧۰). «أَهْوي»: از بالا به پائین انداخت. فرو انداخت.
سوره نجم آيه ۵۴
متن آیه:
﴿فَغَشَّىٰهَا مَا غَشَّىٰ ٥٤﴾
ترجمه:
آن را فرو پوشاند آنچه می‌بایست آن را فرو پوشاند.
توضيحات:
«غَشّي»: فرا گرفت. دربر گرفت. پوشاند. «مَا»: مراد هول و هراس و سنگها و دیگر چیزها است. این واژه می‌تواند فاعل و یا مفعول به باشد.
سوره نجم آيه ۵۵
متن آیه:
﴿فَبِأَيِّ ءَالَآءِ رَبِّكَ تَتَمَارَىٰ ٥٥﴾
ترجمه:
پس (ای کافر نعمت) آیا به کدامیک از نعمت‌های پروردگارت شک و تردید می‌ورزی؟
توضيحات:
«ءَالآءِ»: جمع إِلْی، نعمت‌ها (نگا: اعراف / ۶٩). «تَتَمَـاري»: شک و تردید داری. از (مِرْيَة) به معنی شک و گمان (نگا: فصّلت / ۵۴).
سوره نجم آيه ۵۶
متن آیه:
﴿هَٰذَا نَذِيرٞ مِّنَ ٱلنُّذُرِ ٱلۡأُولَىٰٓ ٥٦﴾
ترجمه:
این (پیغمبر، یکی از پیغمبران خدا، و) از زمره بیم دهندگان پیشین است.
توضيحات:
«هذا»: این پیغمبر. «نَذِيرٌ»: بیم‌دهنده از عقاب خدا (نگا: فاطر / ۲۴).
سوره نجم آيه ۵٧
متن آیه:
﴿أَزِفَتِ ٱلۡأٓزِفَةُ ٥٧﴾
ترجمه:
قیامت نزدیک گردیده است.
توضيحات:
«أَزِفَتْ»: نزدیک گردیده است. فرا رسیده است. «الآزِفَةُ»: نزدیک. مراد قیامت است (نگا: غافر / ۱۸).
سوره نجم آيه ۵۸
متن آیه:
﴿لَيۡسَ لَهَا مِن دُونِ ٱللَّهِ كَاشِفَةٌ ٥٨﴾
ترجمه:
جز خدا هیچکس نمی‌تواند آن را ظاهر و پدیدار کند.
توضيحات:
«كَاشِفَةُ»: ظاهر کننده و پدید آورنده (نگا: اعراف / ۱۸٧). جلوگیری کننده. معنی دیگر آیه: جز خدا هیچکس نمی‌تواند از وقوع آن جلوگیری کند.
سوره نجم آيه ۵٩
متن آیه:
﴿أَفَمِنۡ هَٰذَا ٱلۡحَدِيثِ تَعۡجَبُونَ ٥٩﴾
ترجمه:
آیا از این سخن تعجب می‌کنید و در شگفت می‌افتید؟
توضيحات:
«هذَا الْحَدِيثِ»: مراد قرآن است (نگا: زمر / ۲۳).
سوره نجم آيه ۶۰
متن آیه:
﴿وَتَضۡحَكُونَ وَلَا تَبۡكُونَ ٦٠﴾
ترجمه:
و آیا می‌خندید و گریه نمی‌کنید؟
توضيحات:
«تَضْحَكُونَ»: می‌خندید. یعنی همچون استهزاء کنندگان می‌خندید. «لا تَبْكُونَ»: گریه نمی‌کنید. یعنی چرا باید همچون متقیان از خوف خدا گریه نکنید.
سوره نجم آيه ۶۱
متن آیه:
﴿وَأَنتُمۡ سَٰمِدُونَ ٦١﴾
ترجمه:
و آیا پیوسته در غفلت و هوسرانی بسر می‌برید؟
توضيحات:
«سَامِدُونَ»: جمع سامِد، غافل و هوسران. متکبر و سرگردان از غرور.
سوره نجم آيه ۶۲
متن آیه:
﴿فَٱسۡجُدُواْۤ لِلَّهِۤ وَٱعۡبُدُواْ۩ ٦٢﴾
ترجمه:
اکنون که چنین است خدا را سجده کنید و او را بپرستید.
توضيحات:
«فَاسْجُدُوا...»: مراد این است که اگر می‌خواهید در صراط مستقیم حق، گام بردارید، تنها برای او که تمام خطوط عالم هستی به ذات پاک وی منتهی می‌گردد، سجده کنید، و اگر می‌خواهید به سرنوشت دردناک اقوام پیشین گرفتار نیائید که بر اثر شرک و کفر و ظلم و ستم در چنگال عذاب الهی گرفتار شدند، تنها او را عبادت کنید.