سوره واقعه
سوره واقعۀ آيه ۱
متن آیه:
﴿إِذَا وَقَعَتِ ٱلۡوَاقِعَةُ ١﴾
ترجمه:
هنگامی که واقعه (ی عظیم قیامت) برپا شود.
توضيحات:
«الْوَاقِعَةُ»: رخ دهنده. نام قیامت است. تعبیر از آغاز رستاخیز با فعل ماضی، به علت قطعیت و حتمیت آن است.
سوره واقعۀ آيه ۲
متن آیه:
﴿لَيۡسَ لِوَقۡعَتِهَا كَاذِبَةٌ ٢﴾
ترجمه:
رخ دادن آن قطعی و جای تکذیب نیست.
توضيحات:
«لِوَقْعَتِهَا»: برای رخ دادن آن. هنگام رخ دادن آن. برخی حرف (لِ) را برای تعدیه، و بعضی آن را برای توقیت و به معنی (عِندَ=هنگامی که) می‌دانند، مانند (لِدُلُوكِ الشَّمْسِ) در (اسراء / ٧۸). «كَاذِبَة»: دروغ. دروغ دانستن. دروغ شمرنده. تکذیب کننده. بعضی آن را مصدری همچون عاقِبَة و خاتِمَة و عافِیة می‌دانند. برخی هم آن را اسم فاعل می‌شمارند. در صورت اخیر معنی آیه چنین است: به هنگام وقوع قیامت، هیچکس نمی‌تواند آن را انکار و تکذیب کند. یا این که هنگام وقوع رستاخیز دیگر کسی یافته نمی‌شود که به خدا باور نداشته باشد و وجود او را تکذیب کند (نگا: قاسمی). مؤنث آمدن (كاذِبَة) به خاطر آن است که در تقدیر چنین است: «نَفْسٌ كاذِبَة».
سوره واقعۀ آيه ۳
متن آیه:
﴿خَافِضَةٞ رَّافِعَةٌ ٣﴾
ترجمه:
(گروهی را) پائین می‌آورد و (گروهی را) بالا می‌برد.
توضيحات:
«خَافِضَةٌ»: پائین‌آورنده. خوارکننده. «رَافِعَةٌ»: بالابرنده. سرافرازنده. هر دو واژه خبر اوّل و دوم مبتدای محذوف و تقدیر چنین است: «هِيَ خَافِضَةٌ رَّافِعَةٌ». قیامت انقلاب بزرگ و گسترده الهی است، و همچون همه حوادث و انقلابات بزرگ، گروهی را بالا می‌برد و والا می‌گرداند و گروهی را پائین می‌کشد و خوار می‌دارد. گذشته از این، قیامت نیکان را به درجات والای بهشت می‌رساند، و بدان را به درکات پست دوزخ می‌کشاند.
سوره واقعۀ آيه ۴
متن آیه:
﴿إِذَا رُجَّتِ ٱلۡأَرۡضُ رَجّٗا ٤﴾
ترجمه:
این در هنگامی است که زمین سخت به تکان و لرزه انداخته می‌شود.
توضيحات:
«إِذَا»: در هنگامی که. ظرف (إِذَا) متعلق به (خَافِضَةٌ رَّافِعَةٌ) است. «رُجَّتْ»: به تکان و لرزه انداخته شد. به زلزله و جنبش افکنده شد (نگا: حجر / ۱، زلزله / ۱). «رَجّاً»: سخت تکان دادن. لرزاندن و جنباندن.
سوره واقعۀ آيه ۵
متن آیه:
﴿وَبُسَّتِ ٱلۡجِبَالُ بَسّٗا ٥﴾
ترجمه:
و کوه‌ها سخت درهم کوبیده می‌شوند و ریزه ریزه می‌گردند.
توضيحات:
«بُسَّتْ»: کوبیده و ریزه ریزه گردانده شد. «بَسّاً»: کوبیدن و کوفتن. خرد کردن و ریزه ریزه نمودن. متلاشی کردن.
سوره واقعۀ آيه ۶
متن آیه:
﴿فَكَانَتۡ هَبَآءٗ مُّنۢبَثّٗا ٦﴾
ترجمه:
و به صورت گرد و غبار پراکنده درمی‌آیند.
توضيحات:
«هَبَآءً»: غبار. گرد و خاک (نگا: فرقان / ۲۳). «مُنبَثّاً»: پراکنده. پخش.
سوره واقعۀ آيه ٧
متن آیه:
﴿وَكُنتُمۡ أَزۡوَٰجٗا ثَلَٰثَةٗ ٧﴾
ترجمه:
و شما سه گروه خواهید شد.
توضيحات:
«أَزْوَاجاً»: اصناف و انواع. مراد گروه‌ها و دسته‌ها است.
سوره واقعۀ آيه ۸
متن آیه:
﴿فَأَصۡحَٰبُ ٱلۡمَيۡمَنَةِ مَآ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَيۡمَنَةِ ٨﴾
ترجمه:
سمت راستیها! امّا چه سمت راستی‌هائی؟ (اهل سعادت و خوشبختی! خوشا به حالشان).
توضيحات:
«الـْمَيْمَنَةِ»: طرف راست. یمن و برکت. «أَصْحَابُ الـْمَيْمَنَةِ»: یاران دست راست. آنان کسانی هستند که نامه اعمال را با دست راست دریافت می‌دارند (نگا: حاقه / ۱٩). اهل سعادت و میمنت. «مَا»: اسم استفهام است و در چنین مواردی برای تعجب از حال نیکو، یا – چنان‌که می‌آید - از حال بد کسی یا کسانی است.
سوره واقعۀ آيه ٩
متن آیه:
﴿وَأَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشَۡٔمَةِ مَآ أَصۡحَٰبُ ٱلۡمَشَۡٔمَةِ ٩﴾
ترجمه:
و سمت چپیها! امّا چه سمت چپی‌هائی؟! (اهل شقاوت و بدبختی! بدا به حالشان).
توضيحات:
«الـْمَشْئَمَةِ»: دست چپیها. سمت چپیها. آنان کسانی هستند که نامه اعمال را با دست چپ دریافت می‌دارند (نگا: حاقه / ۲۵). افراد بدبخت و تیره‌روز.
سوره واقعۀ آيه ۱۰
متن آیه:
﴿وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلسَّٰبِقُونَ ١٠﴾
ترجمه:
و پیشتازانِ پیشگام!
توضيحات:
«السَّابِقُونَ...»: پیشقدمان در خیرات و پیشاهنگان در حسنات. پیشوایان و رهبران مردم در اخلاق و صفات انسانی و انجام اعمال و افعال خداپسندانه (نگا: مؤمنون / ۶۱، فاطر / ۳۲، توبه / ۱۰۰). مراد پیشگامان و پیشتازان همه ملت‌ها از آغاز جهان تا پایان آن، در انجام اوامر و دوری از نواهی الهی است. (السَّابِقُونَ) اوّل مبتدا و دومی صفت یا تأکید، و (أُوْلئِكَ الْـمُقَرَّبُونَ) خبر آن است. یا این که اوّلی مبتدا و دومی خبر است. ناگفته پیدا است که این گروه برخوردار از مقام والاتری از سمت راستیها می‌باشند، و پیغمبران و پیشقراولان ادیان آسمانی و بزرگان دین و مبارزان راه حق، تشکیل دهندگان این گروهند.
سوره واقعۀ آيه ۱۱
متن آیه:
﴿أُوْلَٰٓئِكَ ٱلۡمُقَرَّبُونَ ١١﴾
ترجمه:
آنان، مقرّبان (درگاه یزدان) هستند.
توضيحات:
«أُوْلئِكَ الْمُقَرَّبُونَ»: مبتدا و خبر بوده و رویهم خبر (السَّابِقُونَ) در آیه پیشین است.
سوره واقعۀ آيه ۱۲
متن آیه:
﴿فِي جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ ١٢﴾
ترجمه:
در میان باغ‌های پرنعمت بهشت جای دارند.
توضيحات:
«جَنَّاتِ النَّعِيمِ»: (نگا: مائده / ۶۵، یونس / ٩، حج / ۵۶).
سوره واقعۀ آيه ۱۳
متن آیه:
﴿ثُلَّةٞ مِّنَ ٱلۡأَوَّلِينَ ١٣﴾
ترجمه:
گروه زیادی از پیشینیان (هر دینی، از زمره دسته سوم) هستند.
توضيحات:
«ثُلَّةٌ»: جماعت زیاد. دسته فراوان. «الأَوَّلِينَ»: نخستین گروندگان به هر دینی از ادیان آسمانی، در روزها و سال‌های اولیه دعوت هر پیغمبری، برای مثال: اصحاب و تابعین آئین اسلام (نگا: حدید / ۱۰).
سوره واقعۀ آيه ۱۴
متن آیه:
﴿وَقَلِيلٞ مِّنَ ٱلۡأٓخِرِينَ ١٤﴾
ترجمه:
و گروه اندکی از پسینیان (هر دینی، در میان دسته سوم) می‌باشند.
توضيحات:
«الآخِرِينَ»: اشخاصی که بعد از روزها و سال‌های دعوت هر پیغمبری، جان بر کف در راه خدمت به دین خدا به تلاش می‌ایستند و از زمره آیندگان دینداران بشمارند.
سوره واقعۀ آيه ۱۵
متن آیه:
﴿عَلَىٰ سُرُرٖ مَّوۡضُونَةٖ ١٥﴾
ترجمه:
اینان بر تختهای مرصّع و مطرّز می‌نشینند.
توضيحات:
«سُرُرٍ»: جمع سَریر، تخت‌ها. «مَوْضُونَةٍ»: مرصّع و زربفت. مطرّز و مکلّل.
سوره واقعۀ آيه ۱۶
متن آیه:
﴿مُّتَّكِ‍ِٔينَ عَلَيۡهَا مُتَقَٰبِلِينَ ١٦﴾
ترجمه:
روبروی هم بر آن تخت‌ها تکیه می‌زنند.
توضيحات:
«مُتَّكِئِينَ... مُتَقَابِلِينَ»: حال اول و دوم هستند برای ضمیر (عَلي سُرُرٍ). یعنی: «إِسْتَقَرُّوا عَلي سُرُرٍ مُتَّكِئِينَ مُتَقَابِلِينَ».
سوره واقعۀ آيه ۱٧
متن آیه:
﴿يَطُوفُ عَلَيۡهِمۡ وِلۡدَٰنٞ مُّخَلَّدُونَ ١٧﴾
ترجمه:
نوجوانانی، همیشه نوجوان (برای خدمت بدیشان، پیرامونشان در آمد و رفت هستند و باده را) برای آنان می‌گردانند.
توضيحات:
«وِلْدانٌ»: جمع وَلَد، پسرکان. نوجوانان (نگا: طور / ۲۴). «مُخَلَّدُونَ»: جمع مُخَلَّد، همیشه ماندگار و پیوسته نوجوان.
سوره واقعۀ آيه ۱۸
متن آیه:
﴿بِأَكۡوَابٖ وَأَبَارِيقَ وَكَأۡسٖ مِّن مَّعِينٖ ١٨﴾
ترجمه:
(برای آنان به گردش درمی‌آورند) قدح‌ها و کوزه‌ها و جام‌هائی از رودبار روان شراب را.
توضيحات:
«أَكْوَابٍ»: جمع کوب، قَدح. لیوان (نگا: زخرف / ٧۱). «أَبَارِيقَ»: جمع إبریق، کوزه دارای دسته و لوله. «كَأْسٍ»: جام. در اینجا باده مراد است (نگا: صافات / ۴۵). «مَعِينٍ»: روان. جاری. مراد رودبار خمر است (نگا: محمد / ۱۵).
سوره واقعۀ آيه ۱٩
متن آیه:
﴿لَّا يُصَدَّعُونَ عَنۡهَا وَلَا يُنزِفُونَ ١٩﴾
ترجمه:
از نوشیدن آن، نه سر درد می‌گیرند، و نه عقل و شعور خود را از دست می‌دهند.
توضيحات:
«لا يُصَدَّعُونَ»: دچار سر درد گردانده نمی‌شوند. «عَنْهَا»: به سبب آن. «لا يُنزِفُونَ»: عقل و شعور را از دست نمی‌دهند (نگا: صافات / ۴٧). قی و استفراغ نمی‌کنند (نگا: المصحف المیسر، صفوه التفاسیر).
سوره واقعۀ آيه ۲۰
متن آیه:
﴿وَفَٰكِهَةٖ مِّمَّا يَتَخَيَّرُونَ ٢٠﴾
ترجمه:
(نوجوانان بهشتی برای آنان می‌گردانند) هر نوع میوه‌ای را که برگزینند.
توضيحات:
«فَاكِهَةٍ»: میوه. عطف بر (كَأْسٍ) در آیه ۱۸ است. «مِـمَّـا يَتَخَيَّرُونَ»: از میوه‌هائی که بخواهند. میوه‌هائی که خودشان برمی‌گزینند و برمی‌دارند.
سوره واقعۀ آيه ۲۱
متن آیه:
﴿وَلَحۡمِ طَيۡرٖ مِّمَّا يَشۡتَهُونَ ٢١﴾
ترجمه:
و گوشت پرنده‌ای که بخواهند و آرزو کنند.
توضيحات:
«يَشْتَهُونَ»: اشتهاء کنند. بخواهند و مایل بدان باشند.
سوره واقعۀ آيه ۲۲
متن آیه:
﴿وَحُورٌ عِينٞ ٢٢﴾
ترجمه:
و حوریان چشم درشت بهشتی دارند.
توضيحات:
«حُورٌ»: سیاه چشمان. مبتدا و خبر آن (عِندَهُمْ) یا (لَـهُمْ) محذوف است. برخی آن را عطف بر (وِلْدانٌ) دانسته‌اند. «عِينٌ»: جمع عَینَاء، درشت چشمان. صفت (حُورٌ) است.
سوره واقعۀ آيه ۲۳
متن آیه:
﴿كَأَمۡثَٰلِ ٱللُّؤۡلُوِٕ ٱلۡمَكۡنُونِ ٢٣﴾
ترجمه:
همسان مروارید میان صدفند.
توضيحات:
«الُّؤْلُؤِ الْـمَكْنُونِ»: (نگا: طور / ۲۴).
سوره واقعۀ آيه ۲۴
متن آیه:
﴿جَزَآءَۢ بِمَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ٢٤﴾
ترجمه:
(این‌ها بدیشان داده می‌شود) به پاداش کارهائی که می‌کرده‌اند.
توضيحات:
«جَزَآءً»: مفعولٌ‌له است.
سوره واقعۀ آيه ۲۵
متن آیه:
﴿لَا يَسۡمَعُونَ فِيهَا لَغۡوٗا وَلَا تَأۡثِيمًا ٢٥﴾
ترجمه:
در میان باغ‌های بهشت، نه سخن یاوه می‌شنوند، و نه سخن گناه‌آلود.
توضيحات:
«لَغْواً... تَأْثِيمـاً»: (نگا: طور / ۲۳).
سوره واقعۀ آيه ۲۶
متن آیه:
﴿إِلَّا قِيلٗا سَلَٰمٗا سَلَٰمٗا ٢٦﴾
ترجمه:
مگر سخن سلام! سلام! را.
توضيحات:
«قِيلاً»: سخن (نگا: نساء / ۱۲۲). مستثنی است. «سَلاماً سَلاماً»: درود! درود! صفت (قيلاً) است. یعنی سخنی که سالم از یاوه و گناه است. یا بدل آن است و معنی چنین می‌شود: مگر سخنی را که سلام! سلام! است (نگا: مریم / ۶۲). «سَلاماً ، سَلاماً»: سلام بعد از سلام. سلام‌ها و سلام‌ها بر همدیگر. یا درود خدا بر ایشان، و یا درود فرشتگان بر آنان (نگا: السراج المنیر).
سوره واقعۀ آيه ۲٧
متن آیه:
﴿وَأَصۡحَٰبُ ٱلۡيَمِينِ مَآ أَصۡحَٰبُ ٱلۡيَمِينِ ٢٧﴾
ترجمه:
سمت راستیها! چه سمت راستی‌هائی؟! (اوصاف مواهب و نعمت‌هایشان در بیان نمی‌گنجد).
توضيحات:
«أَصْحَابُ الْيَمِينِ...»: (نگا: واقعه / ۸).
سوره واقعۀ آيه ۲۸
متن آیه:
﴿فِي سِدۡرٖ مَّخۡضُودٖ ٢٨﴾
ترجمه:
در (سایه درخت) سدر بی‌خار آرمیده‌اند.
توضيحات:
«سِدْرٍ»: درخت سِدر. ولی سِدر بهشتی کجا و سِدر جهان کجا! (نگا: سبأ / ۱۶). «مَخْضُودٍ»: بی‌خار. سِدری که خارهایش را گرفته و بریده‌اند.
سوره واقعۀ آيه ۲٩
متن آیه:
﴿وَطَلۡحٖ مَّنضُودٖ ٢٩﴾
ترجمه:
و در سایه درختان موزی بسر می‌برند که میوه‌هایش رویهم ردیف و چین چین افتاده است.
توضيحات:
«طَلْحٍ»: درختی است سبز و خوشرنگ و خوشبو. درخت کنار. درخت مَوز. «مَنضُودٍ»: متراکم. ردیف رویهم افتاده. چین چین (نگا: هود / ۸۲، ق / ۱۰).
سوره واقعۀ آيه ۳۰
متن آیه:
﴿وَظِلّٖ مَّمۡدُودٖ ٣٠﴾
ترجمه:
و در میان سایه‌های فراوان و گسترده و کشیده (خوش و آسوده‌اند).
توضيحات:
«ظِلٍّ»: سایه فراخ. «مَـمْدُودٍ»: کشیده و گسترده. غرض این است که بهشتیان دائماً در سایه‌های مطبوع و روح‌افزای دائم و همیشگی بسر می‌برند و از رنج گرما در امانند.
سوره واقعۀ آيه ۳۱
متن آیه:
﴿وَمَآءٖ مَّسۡكُوبٖ ٣١﴾
ترجمه:
و در کنار آبشارها و آب‌های روان (بسر می‌برند که زمزمه آن گوش جان را نوازش می‌دهد و منظره آن چشم انسان را فروغ می‌بخشد).
توضيحات:
«مَسْكُوبٍ»: ریزان و روان. همیشه جاری. از بالا به پائین در حال ریزش.
سوره واقعۀ آيه ۳۲
متن آیه:
﴿وَفَٰكِهَةٖ كَثِيرَةٖ ٣٢﴾
ترجمه:
و در میان میوه‌های فراوان هستند.
توضيحات:
سوره واقعۀ آيه ۳۳
متن آیه:
﴿لَّا مَقۡطُوعَةٖ وَلَا مَمۡنُوعَةٖ ٣٣﴾
ترجمه:
که نه تمام می‌شود و نه منع می‌گردد.
توضيحات:
«لا مَقْطُوعَةٍ»: ناگسستنی و قطع ناشدنی. «لا مَـمْنُوعَةٍ»: قدغن ناشدنی و بلامانع.
سوره واقعۀ آيه ۳۴
متن آیه:
﴿وَفُرُشٖ مَّرۡفُوعَةٍ ٣٤﴾
ترجمه:
و در بین همسران ارجمند و گرانقدر (خوش می‌گذرانند).
توضيحات:
«فُرُشٍ»: جمع فِراش، کنایه از همسر است. همان‌گونه که لباس گاهی بدین معنی است (نگا: بقره / ۱۸٧). «مَرْفُوعَةٍ»: والامقام. بلند بالا.
سوره واقعۀ آيه ۳۵
متن آیه:
﴿إِنَّآ أَنشَأۡنَٰهُنَّ إِنشَآءٗ ٣٥﴾
ترجمه:
ما آنان را (در آغاز کار، بدین شکل زیبا و شمائل دلربا) پدیدار کرده‌ایم.
توضيحات:
«أَنشَأْنَاهُنَّ»: حوریان را به گونه خاصی آفریده‌ایم. ایشان را به وضع خاصی پدید آورده‌ایم.
سوره واقعۀ آيه ۳۶
متن آیه:
﴿فَجَعَلۡنَٰهُنَّ أَبۡكَارًا ٣٦﴾
ترجمه:
ایشان را دوشیزگانی ساخته‌ایم (که پس از آمیزش، بکارت خود را باز می‌یابند!).
توضيحات:
«أَبْكَاراً»: جمع بِکر، دوشیزگان.
سوره واقعۀ آيه ۳٧
متن آیه:
﴿عُرُبًا أَتۡرَابٗا ٣٧﴾
ترجمه:
شیفتگان (همسر خود، و همه جوان و طناز و) همسن و سال هستند.
توضيحات:
«عُرُباً»: جمع عَرُوب، زن شیفته و دلداده‌ای که شوهر خود را سخت دوست داشته باشد و با سخن و ناز و غمزه و خنده عشق و محبت خود را بدو اظهار کند، خلاصه سراپا عاشق و واله شوهر باشد. «أَتْرَاباً»: جمع تِرْب، زنان همسن و سال و جوان بکمال (نگا: ص / ۵۲). «عُرُباً أَتْراباً»: صفت اوّل و دوم (أَبْكَاراً) است.
سوره واقعۀ آيه ۳۸
متن آیه:
﴿لِّأَصۡحَٰبِ ٱلۡيَمِينِ ٣٨﴾
ترجمه:
(همه این نعمت‌های ششگانه) متعلق به سمت راستیها است.
توضيحات:
«لأصْحَابِ الْيَمِينِ»: بعضی جار و مجرور را متعلق به (أَنشَأْنَاهُنَّ) در آیه ۳۵ می‌دانند. یعنی: ما چنین حوریانی را برای دست راستیها آفریده و پدیدار کرده‌ایم. برخی هم جار و مجرور را متعلق به فعل عام محذوفی می‌دانند و تقدیر چنین است: «هذِهِ كُلُّها لاِصْحَابِ الْيَمِينِ».
سوره واقعۀ آيه ۳٩
متن آیه:
﴿ثُلَّةٞ مِّنَ ٱلۡأَوَّلِينَ ٣٩﴾
ترجمه:
سمت راستیها گروه زیادی از پیشینیان (گروندگان به هر دینی از ادیان آسمانی) هستند.
توضيحات:
«الأوَّلِينَ»: نخستین گروندگان به هر دینی از ادیان الهی. پیشینیان امتهای گذشته.
سوره واقعۀ آيه ۴۰
متن آیه:
﴿وَثُلَّةٞ مِّنَ ٱلۡأٓخِرِينَ ٤٠﴾
ترجمه:
و گروه زیادی از پسینیان (گروندگان به هر دینی از ادیان الهی).
توضيحات:
«الآخِرِينَ»: پسینیان. آیندگان. اشخاصی که بعد از روزها و سال‌های دعوت هر پیغمبری، ایمان آورده‌اند و مؤمنانه زیسته‌اند.
سوره واقعۀ آيه ۴۱
متن آیه:
﴿وَأَصۡحَٰبُ ٱلشِّمَالِ مَآ أَصۡحَٰبُ ٱلشِّمَالِ ٤١﴾
ترجمه:
سمت چپیها! چه سمت چپی‌هائی؟! (بدا به حالشان!).
توضيحات:
«أَصْحَابُ الشِّمَـالِ»: (نگا: واقعه / ٩).
سوره واقعۀ آيه ۴۲
متن آیه:
﴿فِي سَمُومٖ وَحَمِيمٖ ٤٢﴾
ترجمه:
آنان در میان شعله‌های آتش و آب جوشان بسر خواهند برد!
توضيحات:
«سَمُومٍ»: شعله و لهب خالص (نگا: طور / ۲٧). باد سوزان «حَـمِيمٍ»: آب بسیار گرم و جوشان (نگا: انعام / ٧۰، یونس / ۴، حج / ۱٩).
سوره واقعۀ آيه ۴۳
متن آیه:
﴿وَظِلّٖ مِّن يَحۡمُومٖ ٤٣﴾
ترجمه:
و در سایه دودهای بسیار سیاه و گرم قرار خواهند گرفت.
توضيحات:
«يَحْمُومٍ»: دود پرحرارت و بسیار غلیظ و سیاه (نگا: زمر / ۱۶).
سوره واقعۀ آيه ۴۴
متن آیه:
﴿لَّا بَارِدٖ وَلَا كَرِيمٍ ٤٤﴾
ترجمه:
نه خنک است و نه مفید فایده‌ای.
توضيحات:
«بَارِدٍ»: سرد و خنک. «كَرِيمٍ»: در میان عرب‌ها معمول است که وقتی می‌خواهند شخص یا چیزی را ذم کنند و غیر مفید معرفی کنند، واژه (کریم) را به دنبال شخص یا چیز دیگری که بیفایده و ناپسند قلمداد شده است، ذکر می‌نمایند. مثلاً می‌گویند: «مَا هذِهِ الدّارُ بِوَاسِعَةٍ وَ لا كَريمٍ». «مَا هذَا بِسَمِينٍ وَ لا كَرِيمٍ» (نگا: زادالمسیر). در اینجا مراد از (لا كَرِيمٍ) بیفایده و بدمنظر است.
سوره واقعۀ آيه ۴۵
متن آیه:
﴿وَكَانُواْ يُصِرُّونَ عَلَى ٱلۡحِنثِ ٱلۡعَظِيمِ ٤٦﴾
ترجمه:
چرا که آنان پیش از این (در دنیا، مست و مغرور نعمت و) خوشگذران بوده‌اند.
توضيحات:
«مُتْرَفِينَ»: افراد خوشگذران و مست و مغرور فزونی نعمت (نگا: اسراء / ۱۶، مؤمنون / ۶۴). در اینجا مراد همه کسانی است که به سبب پرداختن به جهان، از عبادت یزدان غافل، و تمام تلاش‌شان برای معاش‌شان بوده است.
سوره واقعۀ آيه ۴۶
متن آیه:
﴿وَكَانُواْ يُصِرُّونَ عَلَى ٱلۡحِنثِ ٱلۡعَظِيمِ ٤٦﴾
ترجمه:
و پیوسته بر انجام گناهان بزرگ، پافشاری داشته‌اند.
توضيحات:
«الْـحِنثِ الْعَظِيمِ»: گناه بزرگ. گناهان کبیره، و از همه بدتر، کفر و شرک.
سوره واقعۀ آيه ۴٧
متن آیه:
﴿وَكَانُواْ يَقُولُونَ أَئِذَا مِتۡنَا وَكُنَّا تُرَابٗا وَعِظَٰمًا أَءِنَّا لَمَبۡعُوثُونَ ٤٧﴾
ترجمه:
و می‌گفته‌اند: آیا زمانی که مُردیم و خاک و استخوان گشتیم، آیا دوباره زنده گردانده می‌شویم؟!
توضيحات:
«أَإِذَا مِتْنَا...»: (نگا: مؤمنون / ۸۲، صافات / ۱۶ و ۵۳).
سوره واقعۀ آيه ۴۸
متن آیه:
﴿أَوَ ءَابَآؤُنَا ٱلۡأَوَّلُونَ ٤٨﴾
ترجمه:
آیا پدران و نیاکان پیشین ما هم؟! (که هیچ اثری از آنان باقی نمانده است، دوباره زنده می‌شوند؟!).
توضيحات:
«أَوَ ءَابَآءُنَا...»: (نگا: صافات / ۱٧).
سوره واقعۀ آيه ۴٩
متن آیه:
﴿قُلۡ إِنَّ ٱلۡأَوَّلِينَ وَٱلۡأٓخِرِينَ ٤٩﴾
ترجمه:
بگو: پیشینیان و گذشتگان، و پسینیان و آیندگان.
توضيحات:
«الأوَّلِينَ»: پیشینیان. گذشتگان. «الآخِرِينَ»: پسینیان. آیندگان.
سوره واقعۀ آيه ۵۰
متن آیه:
﴿لَمَجۡمُوعُونَ إِلَىٰ مِيقَٰتِ يَوۡمٖ مَّعۡلُومٖ ٥٠﴾
ترجمه:
قطعاً جملگی در وعده‌گاه روز معین (رستاخیز) گرد آورده می‌شوند.
توضيحات:
«مَجْمُوعُونَ»: گرد آورده شدگان (نگا: هود / ۱۰۳). «مِيقَاتِ يَوْمٍ»: اضافه بیانیه است. یعنی وعده‌گاهی که روز مشخص و معینی در علم خدا است.
سوره واقعۀ آيه ۵۱
متن آیه:
﴿ثُمَّ إِنَّكُمۡ أَيُّهَا ٱلضَّآلُّونَ ٱلۡمُكَذِّبُونَ ٥١﴾
ترجمه:
سپس شما ای گمراهان تکذیب کننده (زندگی دوباره).
توضيحات:
«الـْمُكَذِّبُونَ»: تکذیب‌کنندگان زنده شدن و حیات دوباره پیدا کردن.
سوره واقعۀ آيه ۵۲
متن آیه:
﴿لَأٓكِلُونَ مِن شَجَرٖ مِّن زَقُّومٖ٥٢﴾
ترجمه:
قطعاً از درخت زقوم خواهید خورد.
توضيحات:
«زَقُّومٍ»: (نگا: صافات / ۶۲، دخان / ۴۳).
سوره واقعۀ آيه ۵۳
متن آیه:
﴿فَمَالُِٔونَ مِنۡهَا ٱلۡبُطُونَ ٥٣﴾
ترجمه:
و شکم‌ها را از آن پر خواهید کرد.
توضيحات:
«مَالِئُونَ»: پر کنندگان.
سوره واقعۀ آيه ۵۴
متن آیه:
﴿فَشَٰرِبُونَ عَلَيۡهِ مِنَ ٱلۡحَمِيمِ ٥٤﴾
ترجمه:
و روی آن، آب جوشان و سوزان خواهید نوشید.
توضيحات:
«شَارِبُونَ»: نوشندگان. مراد نوشیدن با اجبار و اکراه است.
سوره واقعۀ آيه ۵۵
متن آیه:
﴿فَشَٰرِبُونَ شُرۡبَ ٱلۡهِيمِ ٥٥﴾
ترجمه:
و همچون نوشیدن شترانی که مبتلا به بیماری تشنگی شده‌اند، از آن خواهید نوشید.
توضيحات:
«الْـهِيمِ»: جمع أَهْیم و هَیماء، شترانی که مبتلا به (هُیام) شده باشند. هُیام دردی است که تشنگی سبب آن می‌گردد. شتران مبتلا به چنین مرضی آنقدر آب می‌نوشند تا می‌میرند، یا سخت بیمار می‌گردند (نگا: معجم الفاظ القرآن الکریم).
سوره واقعۀ آيه ۵۶
متن آیه:
﴿هَٰذَا نُزُلُهُمۡ يَوۡمَ ٱلدِّينِ ٥٦﴾
ترجمه:
این، وسیله پذیرائی از ایشان در روز جزا است.
توضيحات:
«نُزُل»: وسیله پذیرائی (نگا: آل‌عمران / ۱٩۸، کهف / ۱۰۲ و ۱۰٧، صافات / ۶۲). «يَوْمَ الدِّينِ»: (نگا: فاتحه / ۴، حجر / ۳۵، شعراء / ۸۲).
سوره واقعۀ آيه ۵٧
متن آیه:
﴿نَحۡنُ خَلَقۡنَٰكُمۡ فَلَوۡلَا تُصَدِّقُونَ ٥٧﴾
ترجمه:
ما شما را (از نیستی به هستی آورده‌ایم و) خلقت بخشیده‌ایم، پس چرا (آفرینش دوباره خود را از خاک) نباید تصدیق و باور کنید؟
توضيحات:
«فَلَوْ لا تُصَدِّقُونَ»: پس چرا نباید تصدیق بکنید؟ مفعول آن محذوف است که خلق و بعث، یعنی آفرینش تازه و حیات مجدد است. واژه (لَوْ لا) برای تحضیض و تحریک بر انجام کاری است.
سوره واقعۀ آيه ۵۸
متن آیه:
﴿أَفَرَءَيۡتُم مَّا تُمۡنُونَ ٥٨﴾
ترجمه:
آیا درباره نطفه‌ای که (به رحم زنان) می‌جهانید، اندیشیده‌اید و دقت کرده‌اید؟
توضيحات:
«تُـمْنُونَ»: می‌جهانید. به داخل رحم می‌ریزید (نگا: نجم / ۴۶، قیامت / ۳٧).
سوره واقعۀ آيه ۵٩
متن آیه:
﴿ءَأَنتُمۡ تَخۡلُقُونَهُۥٓ أَمۡ نَحۡنُ ٱلۡخَٰلِقُونَ ٥٩﴾
ترجمه:
آیا شما آن را می‌آفرینید، و یا ما آن را می‌آفرینیم؟
توضيحات:
«أَ أَنتُمْ تَخْلُقُونَهُ...»: اشاره به آفرینش و دگرگونی شگفت‌انگیز قطره آب به ظاهر ناچیز منی است که به تنهائی مجموعه‌ای از عجائب و غرائب است (نگا: تفسیر نمونه، جلد ۲۳، صفحه ۲۴۱، فرهنگ لغات قرآن دکتر قریب، ماده منی).
سوره واقعۀ آيه ۶۰
متن آیه:
﴿نَحۡنُ قَدَّرۡنَا بَيۡنَكُمُ ٱلۡمَوۡتَ وَمَا نَحۡنُ بِمَسۡبُوقِينَ ٦٠﴾
ترجمه:
ما در میان شما مرگ را مقدر و معین ساخته‌ایم، و هرگز بر ما پیشی گرفته نمی‌شود (و کسی بر ما چیره نمی‌گردد و از دست ما بدر نمی‌رود).
توضيحات:
«قَدَّرْنَا»: مقدر کرده‌ایم. قانون مرگ را گذاشته‌ایم (نگا: حجر / ۶۰، سبأ / ۱۸، یس / ۳٩، نمل / ۵٧). «مَسْبُوقِينَ»: عقب زدگان. پیشی گرفته‌شدگان. مراد مغلوبین و شکست خوردگان است (نگا: انفال / ۵٩، عنکبوت / ۴ و ۳٩). یعنی مرگ را مقدر کرده‌ایم و کسی از دست آن رهائی نمی‌یابد. در این صورت آیه بعدی هدف این آیه است یا این که ما هرگز عاجز و ناتوان نیستیم از این که. در این صورت آیه بعدی دنباله این آیه است.
سوره واقعۀ آيه ۶۱
متن آیه:
﴿عَلَىٰٓ أَن نُّبَدِّلَ أَمۡثَٰلَكُمۡ وَنُنشِئَكُمۡ فِي مَا لَا تَعۡلَمُونَ ٦١﴾
ترجمه:
هدف (از قانون مرگ) این است که گروهی از شما را ببریم و گروه دیگری را جای آنان بیاوریم، و (سرانجام) شما را در جهانی که نمی‌دانید آفرینش تازه ببخشیم.
توضيحات:
«عَلي أَن نُّبَدِّلَ أَمْثَالَكُمْ»: تا این که شما انسان‌ها را در این جهان مرتّباً جایگزین یکدیگر گردانیم. یعنی گروهی را بمیرانیم و دسته دیگری را جانشین ایشان گردانیم. در این صورت (أَمْثَالَ) به معنی اقوامی همچون خودتان است. یا این که: شما را در آخرت به حیات مجدد برمی‌گردانیم و با کیفیات تازه‌ای از نظر روح و جسم زنده و جاودانتان می‌گردانیم. در این صورت (أَمْثَالَ) خود انسان‌ها هستند، ولی با خصوصیات تازه و کیفیات خاص. «فِي مَا لا تَعْلَمُونَ»: در جهانی که شما چگونگی آن را نمی‌دانید و از اصول و نظامی که بر آن حاکم است بی‌خبرید. یا: در قالب و پیکر و روح و روانی که پیدا می‌کنید و شما فعلاً از اشکال و شرائط آن بی‌خبرید.
سوره واقعۀ آيه ۶۲
متن آیه:
﴿وَلَقَدۡ عَلِمۡتُمُ ٱلنَّشۡأَةَ ٱلۡأُولَىٰ فَلَوۡلَا تَذَكَّرُونَ ٦٢﴾
ترجمه:
شما که پیدایش نخستین (این جهان را دیده‌اید، و آن را لمس و اوضاع آن را) دانسته‌اید، پس چرا یادآور نمی‌گردید (و آفرینش جهان دیگر را بر آفرینش این جهان قیاس نمی‌کنید؟).
توضيحات:
«النَّشْأَةَ الأُولي»: آفرینش نخستین. مراد آفرینش این جهان و از جمله انسان‌ها است که در مقابل آن (النَّشْأَةَ الأخِرَة) یا (النَّشْأَه الأُخْري) قرار دارد (نگا: عنکبوت / ۲۰، نجم / ۴٧). یعنی آفرینش جهان دیگر و از جمله رستاخیز مردگان در قیامت. «فَلَوْ لا تَذَكَّرُونَ»: پس چرا متذکر نمی‌گردید و درس عبرت نمی‌گیرید؟!
سوره واقعۀ آيه ۶۳
متن آیه:
﴿أَفَرَءَيۡتُم مَّا تَحۡرُثُونَ ٦٣﴾
ترجمه:
آیا هیچ درباره آنچه کشت می‌کنید اندیشیده‌اید؟
توضيحات:
«تَحْرُثُونَ»: می‌کارید. کشت می‌کنید.
سوره واقعۀ آيه ۶۴
متن آیه:
﴿ءَأَنتُمۡ تَزۡرَعُونَهُۥٓ أَمۡ نَحۡنُ ٱلزَّٰرِعُونَ ٦٤﴾
ترجمه:
آیا شما آن را می‌رویانید، یا ما می‌رویانیم؟
توضيحات:
«تَزْرَعُونَهُ»: آن را می‌رویانید. بدیهی است کار انسان‌ها تنها کشت است، اما رویانیدن تنها کار خدا است.
سوره واقعۀ آيه ۶۵
متن آیه:
﴿لَوۡ نَشَآءُ لَجَعَلۡنَٰهُ حُطَٰمٗا فَظَلۡتُمۡ تَفَكَّهُونَ ٦٥﴾
ترجمه:
اگر بخواهیم کشتزار را به گیاه خشک و پرپر شده‌ای تبدیل می‌گردانیم بگونه‌ای که شما از آن در شگفت بمانید.
توضيحات:
«حُطَاماً»: گیاه خشک و پرپر شده. خاشاک. «فَظَلْتُمْ تَفَكَّهُونَ»: بگونه‌ای که شما از آن در شگفت بمانید. پشیمان بشوید و اندوه بخورید. باب تفعل در اینجا برای سلب است (نگا: آلوسی).
سوره واقعۀ آيه ۶۶
متن آیه:
﴿إِنَّا لَمُغۡرَمُونَ ٦٦﴾
ترجمه:
(حیران و اندوهناک خواهید گفت:) ما واقعاً زیانمندیم!
توضيحات:
«مُغْرَمُونَ»: زیانباران. زیان دیدگان. از غرامت به معنی زیان و ضرر. هلاک شدگان. نابود شدگان. از ماده غرام به معنی هلاک.
سوره واقعۀ آيه ۶٧
متن آیه:
﴿بَلۡ نَحۡنُ مَحۡرُومُونَ ٦٧﴾
ترجمه:
بلکه ما بکلی بی‌نصیب و بی‌بهره (از رزق و روزی) هستیم! (آخر چیزی برای ما نمانده است و بی‌چیز و بیچاره شده‌ایم).
توضيحات:
«مَـحْرُومُونَ»: محروم از رزق و روزی. بی‌بهره از همه چیز.
سوره واقعۀ آيه ۶۸
متن آیه:
﴿أَفَرَءَيۡتُمُ ٱلۡمَآءَ ٱلَّذِي تَشۡرَبُونَ ٦٨﴾
ترجمه:
آیا هیچ درباره آبی که می‌نوشید اندیشیده‌اید؟
توضيحات:
«أَفَرَأَيْتُمْ»: (نگا: شعراء / ٧۵، زمر / ۳۸، نجم / ۱٩).
سوره واقعۀ آيه ۶٩
متن آیه:
﴿ءَأَنتُمۡ أَنزَلۡتُمُوهُ مِنَ ٱلۡمُزۡنِ أَمۡ نَحۡنُ ٱلۡمُنزِلُونَ ٦٩﴾
ترجمه:
آیا شما آب را از ابر پائین می‌آورید، یا ما آن را فرود می‌آوریم؟
توضيحات:
«اَنزَلْتُمُوهُ»: آن را نازل کرده‌اید و فرو بارانده‌اید. «الْـمُزْنِ»: ابر.
سوره واقعۀ آيه ٧۰
متن آیه:
﴿لَوۡ نَشَآءُ جَعَلۡنَٰهُ أُجَاجٗا فَلَوۡلَا تَشۡكُرُونَ ٧٠﴾
ترجمه:
اگر ما بخواهیم این آب (شیرین و گوارا) را تلخ و شور می‌گردانیم. پس چرا نباید سپاسگزاری کنید؟
توضيحات:
«أُجَاجاً»: بسیار شور. تلخ (نگا: فرقان / ۵۳، فاطر / ۱۲).
سوره واقعۀ آيه ٧۱
متن آیه:
﴿أَفَرَءَيۡتُمُ ٱلنَّارَ ٱلَّتِي تُورُونَ ٧١﴾
ترجمه:
آیا هیچ درباره آتشی که برمی‌افروزید، اندیشیده‌اید؟
توضيحات:
«تُورُونَ»: روشن می‌کنید. برمی‌افروزید. از مصدر ایراء (نگا: عادیات / ۲).
سوره واقعۀ آيه ٧۲
متن آیه:
﴿ءَأَنتُمۡ أَنشَأۡتُمۡ شَجَرَتَهَآ أَمۡ نَحۡنُ ٱلۡمُنشُِٔونَ ٧٢﴾
ترجمه:
آیا شما، در آغاز این آتش را پدیدار کرده‌اید، یا این که ما پدیدآورندگان آن هستیم؟
توضيحات:
«شَجَرَتَهَا»: درخت آتش. مراد درخت مرخ و درخت عِقار است که به عنوان چوب آتش و چوب آتش گیره، آن دو را به هم می‌مالیدند و آتش تولید می‌گردید. یا این که مراد همه درختان است که حرارت و انرژی خورشید را در خود ذخیره می‌کنند و هنگام مالش آنها و یا سوختن آنها، حرارت و انرژی را آزاد می‌کنند (نگا: یس / ۸۰). واژه (شَجَر) به معنی درخت و به معنی ذات و نفس، یعنی خود آتش نیز گرفته شده است (نگا: روح‌المعانی).
سوره واقعۀ آيه ٧۳
متن آیه:
﴿نَحۡنُ جَعَلۡنَٰهَا تَذۡكِرَةٗ وَمَتَٰعٗا لِّلۡمُقۡوِينَ ٧٣﴾
ترجمه:
ما آن را وسیله یادآوری (قدرت خدا) و وسیله زندگی اقویاء و فقراء نموده‌ایم.
توضيحات:
«تَذْكِرَةً»: به یاد آوردن قدرت خدا. چرا که ذخیره کردن انرژی‌ها در درختان و گیاهان و بازگرداندن انرژی‌ها، دالّ بر قدرت خدا در میراندن مردمان و رستاخیز مردگان است. «الْـمُقْوِينَ»: صحرانشینان. فقراء. ثروتمندان. بطور کلی استفاده‌کنندگان از آن (نگا: روح المعانی، صفوه التفاسیر، أضواء البیان).
سوره واقعۀ آيه ٧۴
متن آیه:
﴿فَسَبِّحۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ ٱلۡعَظِيمِ ٧٤﴾
ترجمه:
حال که چنین است، نام پروردگار بزرگوار خود را ورد زبان ساز (و سپاسگزار نعمت‌های فراوان او باش، و به ستایش وی بپرداز).
توضيحات:
«سَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ»: پروردگار خود را بستای و بگو: «سُبْحانَ مَنْ خَلَقَ هذِهِ الأشْياءَ بِقُدْرَتِهِ ، وَسَخَّرَها لَنا بِحِكْمَتِهِ ، سُبْحانَهُ ما أَعْظَمَ شَأْنَهُ ، وَأَكْبَرَ سُلْطانَهُ». نام پروردگار خود را ورد زبان ساز و یاد خدا کن.
سوره واقعۀ آيه ٧۵
متن آیه:
﴿فَلَآ أُقۡسِمُ بِمَوَٰقِعِ ٱلنُّجُومِ ٧٥﴾
ترجمه:
سوگند به جایگاه‌های ستاره‌ها، و محل طلوع و غروب آنها!
توضيحات:
«لآ أُقْسِمُ»: سوگند به. حرف (لا) در قسم‌های قرآنی زائد و برای تأکید است (نگا: حاقه / ۳۸، معارج / ۴۰، قیامت / ۱ و ۲، تکویر / ۱۵، انشقاِ / ۱۶، بلد / ۱). چرا که خدا در آیه بعدی آن را قسم یادکردن قلمداد فرموده است، و در کلام عرب (لا) زائد برای تأکید و تقویت کلام، فراوان است. از جمله: «تَذَكَّرْتُ لَيْلي»، «فَاعْتَرَتْني صَبابَةٌوَ كادَ نِياطُ الْقَلْبِ» (لايَتَقَطَّعُ)... (لا وَ أَبيكِ) «ابْنَةَ الْعامِرِيِّلايَدَّعِي الْقَوْمُ أَنِّي‌أَفِرُّ» دیگر این که به اغلب این چیزهائی که همراه (لا) مقسمٌ‌علیه قرار گرفته‌اند، در جاهای دیگر قرآن بدون (لا) بدان‌ها سوگند یاد شده است (نگا: نجم / ۱، شمس / ٧، مریم / ۶۸، مدثر / ۳۳، تکویر / ۱٧، فجر / ۲ و ۴، لیل / ۱، تین / ۳). «مَوَاقِعِ»: جمع مَوْقِع، جایگاهها و مسیرها و مدارهای ستارگان. ستارگان آسمان بیشمارند و از جمله تنها در کهکشان ما حدود یک‌هزار میلیون ستاره وجود دارد، و نظام مدارات هریک از آنها به قدری دقیق و حساب شده است که انسان را به شگفتی وامی‌دارند. مسیر و مدار و فاصله آنها از یکدیگر طبق قانون جاذبه و دافعه تعیین، و سرعت سیر هر کدام با برنامه معینی انجام می‌پذیرد.
سوره واقعۀ آيه ٧۶
متن آیه:
﴿وَإِنَّهُۥ لَقَسَمٞ لَّوۡ تَعۡلَمُونَ عَظِيمٌ ٧٦﴾
ترجمه:
و این قطعاً سوگند بسیار بزرگی است، اگر (درباره مفهوم آن بیندیشید، و از علم نجوم و ستاره‌شناسی، چیزی) بدانید.
توضيحات:
«لَوْ تَعْلَمُونَ»: این بخش از آیه، اشاره دارد به این که: در پرتو علم و دانش و اکتشافات بیشتر، ارزش این سوگند روشن می‌گردد.
سوره واقعۀ آيه ٧٧
متن آیه:
﴿إِنَّهُۥ لَقُرۡءَانٞ كَرِيمٞ ٧٧﴾
ترجمه:
هر آینه این (چیزی را که محمد با خود آورده است) قرآن گرانقدر و ارزشمند است.
توضيحات:
«إِنَّهُ»: این که قرآن که مقسم‌علیه است. «كَرِيمٌ»: گرانقدر. ارزشمند. یعنی قرآن کلام انسان نبوده و بلکه کلام یزدان است. نه شعر است و نه سحر است و نه غیبگوئی.
سوره واقعۀ آيه ٧۸
متن آیه:
﴿فِي كِتَٰبٖ مَّكۡنُونٖ ٧٨﴾
ترجمه:
در کتابی پنهان (از دیدگان و دور از دسترس شیطان، که لوح محفوظ است) قرار دارد.
توضيحات:
«مَكْنُونٍ»: پنهان. گرانقدر و ارزشمند. دور از دسترس شیطان (نگا: شعراء / ۲۱۰ - ۲۱۲). مراد لوح محفوظ است. برخی چنین کتابی را قرآن می‌دانند.
سوره واقعۀ آيه ٧٩
متن آیه:
﴿لَّا يَمَسُّهُۥٓ إِلَّا ٱلۡمُطَهَّرُونَ ٧٩﴾
ترجمه:
جز پاکان (یعنی فرشتگان یزدان) بدان دسترسی ندارند.
توضيحات:
«لا يَمَسُّهُ»: به آن دسترسی ندارند. از آن اطلاع پیدا نمی‌کنند. نباید به آن دست بزنند. «الْـمُطَهَّرُونَ»: پاکان. مراد فرشتگان الهی است که آیات قرآن را به دست انسان‌ها می‌رسانند (نگا: عبس / ۱۱ - ۱۶). یا مراد افراد متقی است که دل خود را پاک و آماده دریافت قرآن می‌دارند و چنین پاکانی از قرآن بهره می‌برند و آن را فهم می‌کنند. و یا این که مراد کسانی است که جُنُب نباشند و وضو هم داشته باشند.
سوره واقعۀ آيه ۸۰
متن آیه:
﴿تَنزِيلٞ مِّن رَّبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٨٠﴾
ترجمه:
از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است.
توضيحات:
«تَنزِيلٌ...»: (نگا: شعراء / ۱٩۲، سجده / ۲، یس / ۵).
سوره واقعۀ آيه ۸۱
متن آیه:
﴿أَفَبِهَٰذَا ٱلۡحَدِيثِ أَنتُم مُّدۡهِنُونَ ٨١﴾
ترجمه:
آیا نسبت به این کلام (یزدان، یعنی قرآن) سستی و سهل‌انگاری می‌کنید (و آن را جدی نمی‌گیرید؟)
توضيحات:
«هذَا الْـحَدِيثِ»: این سخن. قرآن. «مُدْهِنُونَ»: جمع مُدْهِن، سهل‌انگار و بی‌توجه. سازشکار. با توجه به مفهوم اخیر، معنی چنین می‌شود: آیا با کافران و منافقان بر سر این قرآن سازش می‌کنید و همچون ایشان بدان کفر می‌ورزید؟! (نگا: قلم / ٩).
سوره واقعۀ آيه ۸۲
متن آیه:
﴿وَتَجۡعَلُونَ رِزۡقَكُمۡ أَنَّكُمۡ تُكَذِّبُونَ ٨٢﴾
ترجمه:
و آیا بهره خود را از قرآن تنها تکذیب بدان می‌کنید؟!
توضيحات:
«رِزْقَ»: بهره. قسمت. «أَنَّكُمْ تُكَذِّبُونَ»: مفعول دوم (تَجْعَلُونَ) است. برخی (رِزْقَ) را شکر معنی کرده‌اند و در این صورت مفهوم آیه چنین است: آیا بجای سپاسگزاری نعمت قرآن، آن را تکذیب می‌کنید؟! بعضی هم مضافی را مقدر می‌دانند که شکر است و آیه را چنین معنی می‌کنند: آیا شکر نعمت قرآن را تکذیب آن می‌نمائید؟! برخی هم رزق را فقط نعمت قرآن نمی‌دانند، بلکه همه نعمتها و روزی‌ها می‌شمارند.
سوره واقعۀ آيه ۸۳
متن آیه:
﴿فَلَوۡلَآ إِذَا بَلَغَتِ ٱلۡحُلۡقُومَ ٨٣﴾
ترجمه:
پس چرا هنگامی که جان به گلوگاه می‌رسد، (توانائی بازگرداندن آن را ندارید؟!).
توضيحات:
«بَلَغَتْ»: فاعل آن (الروحُ) محذوف است و سیاق کلام دالّ بر آن است (نگا: قیامه / ۲۶). «الْحُلْقُومَ»: گلوگاه. خشکنای. حلق. حنجره.
سوره واقعۀ آيه ۸۴
متن آیه:
﴿وَأَنتُمۡ حِينَئِذٖ تَنظُرُونَ ٨٤﴾
ترجمه:
و شما در این حال می‌نگرید (و کاری از دستتان ساخته نیست).
توضيحات:
«أَنتُمْ»: شما اطرافیان شخص محتضر.
سوره واقعۀ آيه ۸۵
متن آیه:
﴿وَنَحۡنُ أَقۡرَبُ إِلَيۡهِ مِنكُمۡ وَلَٰكِن لَّا تُبۡصِرُونَ ٨٥﴾
ترجمه:
ما به او نزدیکتریم از شما، ولیکن شما نمی‌بینید.
توضيحات:
«إِلَيْهِ»: به شخص محتضر.
سوره واقعۀ آيه ۸۶
متن آیه:
﴿فَلَوۡلَآ إِن كُنتُمۡ غَيۡرَ مَدِينِينَ ٨٦﴾
ترجمه:
اگر شما مطیع فرمان (یزدان) نمی‌باشید.
توضيحات:
«غَيْرَ مَدِينِينَ»: افراد نافرمان. اشخاص بی‌سزا و جزا. با توجه به مفهوم دوم، معنی آیه چنین است: اگر شما هرگز در برابر اعمالتان جزا و سزا داده نمی‌شوید (پس روح را به قالب او برگردانید).
سوره واقعۀ آيه ۸٧
متن آیه:
﴿تَرۡجِعُونَهَآ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ ٨٧﴾
ترجمه:
اگر راست می‌گوئید (که خودتان مقتدر و توانا هستید) روح را بازگردانید.
توضيحات:
«تَرْجِعُونَهَا»: روح را برگردانید و دوباره جان به کالبد محتضر بدمید.
سوره واقعۀ آيه ۸۸
متن آیه:
﴿فَأَمَّآ إِن كَانَ مِنَ ٱلۡمُقَرَّبِينَ ٨٨﴾
ترجمه:
و اما اگر (شخص محتضر) از زمره پیشگامان مقرّب باشد.
توضيحات:
«الْـمُقَرَّبِينَ»: اشخاص مقرّب، همان پیشگامانند (نگا: واقعه / ۱۰).
سوره واقعۀ آيه ۸٩
متن آیه:
﴿فَرَوۡحٞ وَرَيۡحَانٞ وَجَنَّتُ نَعِيمٖ ٨٩﴾
ترجمه:
همین که مُرد، بهره او راحت و آسایش و گلهای خوشبو و بهشت پرنعمت است.
توضيحات:
«فَرَوْحٌ...»: حرف (ف) برای تعقیب است. یعنی انسان مؤمن همین که در آستانه مرگ قرار گرفت، رَوح و رَیحان و جنت نعیم بهره او می‌گردد. اغلب آیات قرآنی دالّ بر این است که انسان از نخستین لحظات عالم برزخ، به نعمتها و لذتها و خوشیها می‌رسد، و یا به نقمت‌ها و مجازات‌ها و ناخوشی‌ها گرفتار می‌گردد (نگا: مؤمنون / ۱۰۰، انعام / ٩۳، فصّلت / ۳۰). «رَوْحٌ»: راحت و آسایش. «رَيْحَانٌ»: گلهای خوشبو (نگا: رحمن / ۱۲). «جَنَّتُ نَعِيمٍ»: (نگا: شعراء / ۸۵).
سوره واقعۀ آيه ٩۰
متن آیه:
﴿وَأَمَّآ إِن كَانَ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلۡيَمِينِ ٩٠﴾
ترجمه:
و اما اگر از یاران سمت راستیها باشد.
توضيحات:
«أَصْحَابِ الْيَمِينِ»: همان اصحاب المیمنة هستند (نگا: واقعه / ۸).
سوره واقعۀ آيه ٩۱
متن آیه:
﴿فَسَلَٰمٞ لَّكَ مِنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلۡيَمِينِ ٩١﴾
ترجمه:
از سوی یاران سمت راستیها درودت باد!
توضيحات:
«سَلامٌ لَّكَ»: درودت باد! مخاطب شخص محتضری است که پس از تحویل جان به جان آفرین، به میان اصحاب الیمین خواهد رفت. در دم مرگ سلام دوستان همیشگی او را بدو می‌رسانند.
سوره واقعۀ آيه ٩۲
متن آیه:
﴿وَأَمَّآ إِن كَانَ مِنَ ٱلۡمُكَذِّبِينَ ٱلضَّآلِّينَ ٩٢﴾
ترجمه:
و اما اگر (شخص محتضر) از جمله تکذیب‌کنندگان و گمراهان (دست چپی) باشد.
توضيحات:
«الـْمُكَذِّبِينَ الضَّآلِّينَ»: مراد سمت چپیها است (نگا: واقعه / ٩).
سوره واقعۀ آيه ٩۳
متن آیه:
﴿فَنُزُلٞ مِّنۡ حَمِيمٖ ٩٣﴾
ترجمه:
(همین که محتضر مرد) با آب جوشان از او پذیرائی می‌گردد!
توضيحات:
«نُزُلٌ»: (نگا: واقعه / ۵۶). «حَـمِيمٍ»: (نگا: واقعه / ۵۴).
سوره واقعۀ آيه ٩۴
متن آیه:
﴿وَتَصۡلِيَةُ جَحِيمٍ ٩٤﴾
ترجمه:
و به آتش دوزخ فروانداختن و جای دادن در آن است.
توضيحات:
«تَصْلِيَةُ»: فرو انداختن به آتش و جای دادن در آن.
سوره واقعۀ آيه ٩۵
متن آیه:
﴿إِنَّ هَٰذَا لَهُوَ حَقُّ ٱلۡيَقِينِ ٩٥﴾
ترجمه:
قطعاً این (چیزهائی که درباره پیشگامان و سمت راستیها و سمت چپیها گفته شد) عین واقعیت است.
توضيحات:
«هذا»: آنچه در این سوره راجع به سه گروه پیشتازان و دست راستیها و دست چپیها آمده است. «حَقُّ الْيَقِينِ»: عین واقعیت. حق و حقیقت. در قرآن عِلْمُ الْیقِین (نگا: تکاثر / ۵) و عَینُ الْیقِین (نگا: تکاثر / ٧) و حَقُّ الْیقِین آمده است. «عِلْمُ الْيَقين»، خبر راستینی است که انسان آن را می‌شنود و باور می‌دارد. «عَيْنُ الْيَقين»، آن است که انسان آن را می‌بیند. «حَقُّ الْيَقِين»، آن است که آن را با حواس ظاهری یا باطنی درک می‌کند. مثلاً اگر شخصی بگوید که در این ظرف سربسته، عسل است و تو هم او را راستگو بدانی، و یا مقداری از عسل بر دور و بر ظرف ریخته شده باشد، این علم‌الیقین است. اگر سرپوش ظرف را بردارند و عسل را در داخل آن ببینی، این عین‌الیقین است. و اگر مقداری را از آن انگشت بزنی و بخوری، این حق‌الیقین است که بالاتر از دوتای نخستین است (نگا: المصحف المیسر).
سوره واقعۀ آيه ٩۶
متن آیه:
﴿فَسَبِّحۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ ٱلۡعَظِيمِ ٩٦﴾
ترجمه:
حال که چنین است، نام پروردگار بزرگ خود را ورد زبان ساز (و سپاسگزار نعمت‌های فراوان او باش، و به ستایش وی بپرداز).
توضيحات:
«فَسَبِّحْ بِاسْمِ...»: (نگا: واقعه / ٧۴).