سوره أعلی
سوره أعلى آيه ۱
متن آیه:
﴿سَبِّحِ ٱسۡمَ رَبِّكَ ٱلۡأَعۡلَى ١﴾
ترجمه:
تسبیح و تقدیس کن پروردگار والا مقام خود را.
توضيحات:
«سَبِّحْ»: منزّه‌دار. به پاکی یاد کن. تسبیح و تقدیس نما. «إسْمَ»: نام. مراد صفاتی است که با آن ما خدا را می‌شناسیم (نگا: جزء عمّ ترجانی‌زاده). ذات. یعنی ذات مقدّس او را از هر فعل و صفتی که لایق مقام و عظمتش نباشد، پاک و منزّه بداریم و از خیال و قیاس و گمان و وهم دورتر و برتر بدانیم (نگا: واقعه / ٧۴ و ٩۶، حاقّه / ۵۲). «الأعْلَي»: بسیار والامقام. بسیار بلند مرتبه.
سوره أعلى آيه ۲
متن آیه:
﴿ٱلَّذِي خَلَقَ فَسَوَّىٰ ٢﴾
ترجمه:
همان خداوندی که (چیزها را) می‌آفریند و سپس (آنها را هماهنگ می‌کند و) می‌آراید.
توضيحات:
«سَوَّي»: موزون و منظّم و آراسته و پیراسته کرد. نظم و نظام بخشید. هرچیزی را آماده کاری کرد که برای انجام آن آفریده شده است (نگا: بقره / ۲٩، کهف / ۳٧، نازعات / ۲۸).
سوره أعلى آيه ۳
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِي قَدَّرَ فَهَدَىٰ ٣﴾
ترجمه:
خداوندی که اندازه‌گیری می‌کند و (هرچیزی را آن گونه که شایسته و بایسته است می‌آفریند، و آن گاه آن را به کاری) رهنمود می‌نماید (که باید بکند).
توضيحات:
«قَدَّرَ»: اندازه‌گیری کرد. هرچیزی را به اندازه‌ای و به گونه‌ای بیافرید که متناسب با حال آن است (نگا: فرقان / ۲، عبس / ۱٩). «هَدي»: به وظیفه رهنمود و به برنامه آشنا کرد (نگا: طه / ۵۰).
سوره أعلى آيه ۴
متن آیه:
﴿وَٱلَّذِيٓ أَخۡرَجَ ٱلۡمَرۡعَىٰ ٤﴾
ترجمه:
خداوندی که چَراگاه را (برای تغذیه جانداران از زمین می‌رویاند و) بیرون می‌آورد.
توضيحات:
«الْـمَرْعي»: چَراگاه. مراد سبزه‌زارها و چمنزارها و همه روئیدنی‌ها است (نگا: نازعات / ۳۱).
سوره أعلى آيه ۵
متن آیه:
﴿فَجَعَلَهُۥ غُثَآءً أَحۡوَىٰ ٥﴾
ترجمه:
سپس آن را خشک و سیاه می‌گرداند.
توضيحات:
«غُثَآءً»: گیاهان خشکیده و درهم ریخته‌ای که سیل آن را به کنار می‌اندازد. خس و خاشاک و برگ‌های پوسیده. «أَحْوي»: سیاه تیره.
سوره أعلى آيه ۶
متن آیه:
﴿سَنُقۡرِئُكَ فَلَا تَنسَىٰٓ ٦﴾
ترجمه:
ما قرآن را بر تو خواهیم خواند و به تو خواهیم آموخت، و تو دیگر آن را فراموش نخواهی کرد.
توضيحات:
«سَنُقْرِئُكَ»: بر تو خواهیم خواند. به تو خواهیم آموخت.
سوره أعلى آيه ٧
متن آیه:
﴿إِلَّا مَا شَآءَ ٱللَّهُۚ إِنَّهُۥ يَعۡلَمُ ٱلۡجَهۡرَ وَمَا يَخۡفَىٰ ٧﴾
ترجمه:
مگر چیزی را که خدا بخواهد. قطعاً او آشکارا و نهان را می‌داند. (چنین خدائی نگاهبان قرآن است و آنچه مورد نیاز بشر بوده و هست از طریق وحی قرآن به تو می‌رساند، و چیزی را در این زمینه فروگذار نمی‌کند).
توضيحات:
«إِلاّ مَا شَآءَ اللهُ»: این استثناء بدان خاطر است که مردمان بدانند حاکمیت اراده و گستره قدرت خدا نامحدود است و هر کاری را که بخواهد می‌تواند بکند، نه این که چیزی از قرآن از دل پاک پیغمبر فراموش گردد و زدوده شود (نگا: اسراء / ۸۶، هود / ۱۰۸).
سوره أعلى آيه ۸
متن آیه:
﴿وَنُيَسِّرُكَ لِلۡيُسۡرَىٰ ٨﴾
ترجمه:
ما تو را برای شریعت ساده و آسان (آئین اسلام) آماده می‌سازیم (و کارهای خیری را برای تو آسان می‌نمائیم و در انجام آنها توفیقت می‌دهیم).
توضيحات:
«نُيَسِّرُكَ»: تو را آماده می‌سازیم. تو را توفیق می‌دهیم. «الْيُسْري»: آسانترین راه. ساده‌ترین آئین و سهل‌ترین شریعت (نگا: کهف / ۸۸). از لحاظ معنی، صفت موصوف محذوفی همچون «الشَّرِيعَةِ» یا «أَلطَّرِيقَةِ»: است. تقدیر چنین است: «لِلشَّرِيعَةِ الْيُسْري». «لِلطَّرِيقَةِ الْيُسْري» (نگا: عبس / ۲۰، لیل / ٧ و ۱۰). اسم تفضیل است.
سوره أعلى آيه ٩
متن آیه:
﴿فَذَكِّرۡ إِن نَّفَعَتِ ٱلذِّكۡرَىٰ ٩﴾
ترجمه:
اگر پند و اندرز سودمند باشد، پند و اندرز بده.
توضيحات:
«إِنْ»: اگر. زمانی که. حتماً و قطعاً (نگا: قاسمی). این واژه می‌تواند شرطیه بوده و جواب آن مدلول (فَذَكِّرْ) باشد، و یا به معنی (إِذْ) باشد (نگا: آل‌عمران / ۱۳٩). یعنی زمانی که احساس شود، موقعیت مناسب، و شنوندگان آمادگی پذیرائی حق را دارند، اندرز بجا و سودمند خواهد بود (نگا: ق / ۴۵). یا این که به معنی (قَدْ) و برای تحقّق باشد. یعنی قطعاً اندرز سودمند خواهد بود (نگا: ذاریات / ۵۵). «الذِكْري»: پند و اندرز.
سوره أعلى آيه ۱۰
متن آیه:
﴿سَيَذَّكَّرُ مَن يَخۡشَىٰ ١٠﴾
ترجمه:
کسی که (احساس مسؤولیت می‌کند و از خدا) می‌ترسد، پند و اندرز خواهد گرفت.
توضيحات:
«سَيَذَّكَّرُ»: پند خواهد گرفت. اندرز خواهد پذیرفت.
سوره أعلى آيه ۱۱
متن آیه:
﴿وَيَتَجَنَّبُهَا ٱلۡأَشۡقَى ١١﴾
ترجمه:
و بدبخت‌ترین فرد (پند و اندرز را کنار خواهد گذاشت و) از آن دوری خواهد گزید.
توضيحات:
«يَتَجَنَّبُهَا»: به ترک آن خواهد گفت. از آن کناره‌گیری خواهد کرد. ضمیر (هَا) به (الذِّكْري) برمی‌گردد. «الأشْقي»: بدبخت‌ترین. بدبیارترین. یعنی کسی که اندرز قرآنی و قوانین الهی را در گوش نگیرد، بدبخت‌ترین مردم است.
سوره أعلى آيه ۱۲
متن آیه:
﴿ٱلَّذِي يَصۡلَى ٱلنَّارَ ٱلۡكُبۡرَىٰ ١٢﴾
ترجمه:
آن کسی که داخل عظیم‌ترین (و هولناک‌ترین) آتش خواهد شد و بدان خواهد سوخت.
توضيحات:
«يَصْلي»: وارد آتش می‌گردد و بدان می‌سوزد (نگا: نساء / ۱۰، ابراهیم / ۲٩، انشقاق / ۱۲). «الْكُبْري»: بزرگترین.
سوره أعلى آيه ۱۳
متن آیه:
﴿ثُمَّ لَا يَمُوتُ فِيهَا وَلَا يَحۡيَىٰ ١٣﴾
ترجمه:
سپس در آن آتش (برای همیشه می‌ماند و) نه می‌میرد (و آسوده می‌گردد) و نه زنده (بشمار می‌آید و حالتی که در آن است زندگی نامیده) می‌شود.
توضيحات:
«لا يَمُوتُ...»: مراد این است که شخص دوزخی در میان مرگ و زندگی دست و پا می‌زند.
سوره أعلى آيه ۱۴
متن آیه:
﴿قَدۡ أَفۡلَحَ مَن تَزَكَّىٰ ١٤﴾
ترجمه:
قطعاً رستگار می‌گردد کسی که خویشتن را (از کثافت کفر و معاصی) پاکیزه دارد.
توضيحات:
«قَدْ أَفْلَحَ»: قطعاً نجات یافته است و رستگار گردیده است. «تَزَكّي»: خود را پاکیزه داشت. زکات داد (نگا: قاسمی).
سوره أعلى آيه ۱۵
متن آیه:
﴿وَذَكَرَ ٱسۡمَ رَبِّهِۦ فَصَلَّىٰ ١٥﴾
ترجمه:
و نام پروردگار خود را ببرَد و نماز بگزارد و فروتنی کند.
توضيحات:
«إسْمَ»: نام. مراد از یاد کردن نام خدا، یاد خدا در دل و ذکر او به زبان است (نگا: تفهیم‌القرآن). «صَلّي»: نماز گزارد. خشوع و خضوع کرد (نگا: جزء عمّ شیخ محمّد عبده). «ذَكَرَ... فَصَلّي»: الله اکبر را بگوید و به نماز ایستد.
سوره أعلى آيه ۱۶
متن آیه:
﴿بَلۡ تُؤۡثِرُونَ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا ١٦﴾
ترجمه:
بلکه (بنا به سرشت انسانی) زندگی دنیا را (که محسوس و نقد است، بر زندگی آخرت که نامحسوس و نسیه است) ترجیح می‌دهید و برمی‌گزینید.
توضيحات:
«تُؤْثِرُونَ»: ترجیح می‌دهید. برمی‌گزینید. خطاب عام است. ترجیح دنیا بر آخرت، کار بسیاری از مردم است و از راه تغلیب به صورت عام ذکر شده است. به عبارت دیگر هرکس در هر مرتبه‌ای که باشد، مجذوب حیات محسوس و ملموس دنیا می‌گردد، و انسان خود به خود در میان دو جاذبه حیات پست‌تر و حیات برتر بسر می‌برد. تنها افراد مؤمن می‌توانند خود را از جاذبه قوی دنیای مادیات برهانند و خویشتن را به نعمت‌های سرمدی آخرت برسانند.
سوره أعلى آيه ۱٧
متن آیه:
﴿وَٱلۡأٓخِرَةُ خَيۡرٞ وَأَبۡقَىٰٓ ١٧﴾
ترجمه:
در حالی که آخرت (از دنیا) بهتر و پاینده‌تر است (عاقل چرا باید فانی و گذرا را بر باقی و پایا ترجیح دهد؟).
توضيحات:
«وَ»: واو حالیه است.
سوره أعلى آيه ۱۸
متن آیه:
﴿إِنَّ هَٰذَا لَفِي ٱلصُّحُفِ ٱلۡأُولَىٰ ١٨﴾
ترجمه:
این (چیزها منحصر به این کتاب آسمانی نیست، بلکه) در کتاب‌های پیشین (نیز آمده و) بوده است.
توضيحات:
«هذا»: این چیزهای مذکور در آیات ۱۴ تا ۱٧، و یا مواعظ مذکور در سوره. «الصُّحُفِ»: جمع صَحیفَة، کتاب‌ها (نگا: طه / ۱۳۳، نجم / ۳۶، عبس / ۱۳، تکویر / ۱۰). «الصُّحُفِ الأولي»: مراد همه کتاب‌های پیش از انجیل و قرآن است.
سوره أعلى آيه ۱٩
متن آیه:
﴿صُحُفِ إِبۡرَٰهِيمَ وَمُوسَىٰ ١٩﴾
ترجمه:
(از جمله در) کتاب‌های ابراهیم و موسی.
توضيحات:
«صُحُفِ»: بدل از صُحُف قبلی است. این آیه اشاره به این واقعیت دارد که اصول کلّی و مطالب اساسی ادیان آسمانی همگی یکسان بوده و از یک منبع سرچشمه گرفته‌اند، و تنها تعلیمات و دستوراتی با هم تفاوت داشته است که اختلاف زمان و رشد انسان مقتضی آن بوده است.