سورهی فرقان
(الف) ۶۳۵- علی بن ابراهیم از محمد بن عبدالله از پدرش از محمد بن حسین از محمد بن سنان از عمار بن مروان از منخل بن جمیل رقی از جابر بن یزید جعفی آورده که گفت: ابو جعفر÷گفت: جبرائیل÷این آیهی را این چنین بر پیامبر خدا نازل کرد: (وَقَالَ الظَّالِمُونَ -لآل محمد حقهم – إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلاً مَّسْحُوراً).
(ب) ۶۳۶- محمد بن عباس از محمد بن قاسم از احمد بن محمد سیاری از احمد بن خالد از محمد بن علی صیرفی از محمد بن فضیل از ابی حمزه ثمالی از ابی جعفر محمد بن علی÷آورده است که آیهی فوق را چنین خواند: (وَقَالَ الظَّالِمُونَ -لآل محمد حقهم – إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلاً مَّسْحُوراً).
(ج) ۶۳۷- علی بن ابراهیم از محمد بن همام از جعفر بن محمد بن مالک از محمد بن مثنی از پدرش از عثمان بن زید از جابر بن یزید از ابی جعفر، مانند آن را روایت کرده است.
(د) ۶۳۸- سیاری از محمد بن فضیل از ابی حمزه و از ابی سیف از برادرش از پدرش از ابی حمزه از ابی جعفر÷آورده است که گفت: جبرائیل این آیه را همین گونه بر محمد نازل کرد.
(ه( ۶۳۹- فرات بن ابراهیم از جعفر بن محمد فزاری به طور معنعن از ابی جعفر آورده است که گفت: از وی شنیدم که میگفت: جبرائیل این آیه را این چنین بر محمد نازل کرد و مانند آن را آورد.
(و) ۶۴۰- سعد بن عبدالله در باب آیات تحریف شده از کتاب خود میگوید که استادان خودش از ابی جعفر روایت کردهاند که جبرائیل این آیه را این چنین نازل کرد: (وَقَالَ الظَّالِمُونَ -لآل محمد حقهم – إِن تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلاً مَّسْحُوراً).
(ز) ۶۴۱- طبرسی گفته است: ابو جعفر و زید به نقل از یعقوب، «إن نُتّخذ»را با ضم نون و فتح خاء خواندند و این قرائت، قرائت زید بن ثابت و ابی درداء است و از جعفر بن محمد بن علی÷و زید بن علی نیز، روایت شده است و دیگران با فتح نون و کسر خاء خواندهاند.
(ح) ۶۴۲- طبرسی در بارهی این آیه ﴿وَعِبَادُ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلَّذِينَ يَمۡشُونَ...﴾[الفرقان:۶۳] گفته است: یمشون فی الأسواق با ضم یاء و شین مشدد از علی÷روایت شده است. در حالی که در قرآن، یمشون با فتح یاء و تخفیف شین است.
(ط) ۶۴۳- علی بن ابراهیم گفت: ابو جعفر گفته است: (يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ –علياً وليّاً) خوانده شده است.
(ی) ۶۴۴- سیاری از ابن محبوب از ابی ایوب حذاء از ابی بصیر از ابی عبدالله÷آورده است که گفت: جبرئیل این آیه را این چنین بر محمد نازل کرد و به همان گونه در مصحف علی بن ابی طالب قرار دارد: (يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ-زفر- خَلِيلاً)(به جای فلانا زفراً آورده است).
(یا) ۶۴۵- و از برقی از خلف بن حماد از ابی بصیر از ابی عبدالله آمده است که گفت: به درستی که در کتاب-قرآن- تغییرات بزرگی هست و شما هم آن را میفهمید به گونهای که با کنایه معرفی میگردد و مکنیٌ عنه تغییر داده شده است؛ مثلاً: خداوند متعال نام مردی را ذکر کرده است اما آنان لفظ فلاناً را به کنایه از اسم آن مرد ذکر نمودهاند و گفتهاند:
﴿يَٰوَيۡلَتَىٰ لَيۡتَنِي لَمۡ أَتَّخِذۡ فُلَانًا خَلِيلٗا٢٨﴾[الفرقان: ۲۸].
(یب) ۶۴۶- و از محمد بن اسماعیل از محمد بن غذافر از جعفر بن محمد طیار از ابی الخطاب از ابی عبدالله÷آورده است که گفت: خداوند در کتابش از کنایه استفاده نکرده است که ﴿يَٰوَيۡلَتَىٰ لَيۡتَنِي لَمۡ أَتَّخِذۡ فُلَانًا خَلِيلٗا٢٨﴾بگوید. برای تأیید این مطلب، در مصحف علی÷به جای فلاناً، زفر آمده است که روزی ظاهر میشود.
(یج) ۶۴۷- و از حماد از حریز از مردی از ابی جعفر آمده است که آیهی (۲۷) چنین میخواند: (وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ –و- يَقُولُ يَا لَيْتَنِي - لَمْ أَتَّخِذْ-زفر- خَلِيلاً ).
(ید) ۶۴۸- از محمد بن عباس از جعفر بن محمد طیار از ابی الخطاب از ابی عبدالله، مانند خبر سیاری آمده است.
(ه( ۶۴۹- از محمد بن جمهور از حماد بن عیسی از حریز از مردی از ابی جعفر آمده است که گفت: و ... مانند خبر قبلی را ذکر کرد.
(یو) ۶۵۰- طبرسی در «الاحتجاج» در خبری از زندیقی که ـ به گمان خود دربارهی آیههای ضد و نقیض قرآن از امیر المؤمنین÷سؤال شد، ایشان هم در پاسخ گفت: «نام بردن افراد منافق دارای جنایات بزرگ کار خداند متعال نیست بلکه کار تغییر دهندگان و تبدیل کنندگان است؛ آنانی که قرآن را چند دسته کردهاند. (خبر)
(ز) ۶۵۱- طبرسی گفته است: مسلمه بن محارب (فدمر انّهم تدميرا). را با نون تأکید ثقیله قرائت کرد و این از علی÷هم روایت شده است: (فدمراهم تدميرا).
(یح) ۶۵۲- کلینی از احمد بن مهران از عبدالعظیم از محمد بن فضیل از ابی حمزه از ابی جعفر÷روایت کرده است که گفت: جبرائیل این آیه را این چنین نازل کرده است: (فأبي أكثر الناس – بولاية علي – إلا كفورا).
(یط) ۶۵۳- شیخ شرف الدین در «كنز الآيات» از محمد بن علی از محمد بن فضیل از ابی جعفر÷، مانند آن را بدون تفاوت روایت نموده است.
(ک) ۶۵۴- محمد بن عباس از محمد بن جمهور از حسین بن محبوب از ابی ایوب حذاء از ابی بصیر آورده است که گفت: به ابی عبدالله÷گفتم: ﴿وَٱجۡعَلۡنَا لِلۡمُتَّقِينَ إِمَامًا﴾[الفرقان: ۷۴] گفت: امر بزرگی را خواستهای. این آیه در اصل: (واجعل لنا من المتقين إماما)است.
(کا) ۶۵۵- علی بن ابراهیم از پدرش از جعفر بن ابراهیم از ابی الحسن امام رضا÷آورده است که گفت: ابی بصیر نزد ابی عبدالله آیهی بعدی را چنین خواند:
﴿وَٱلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبۡ لَنَا مِنۡ أَزۡوَٰجِنَا وَذُرِّيَّٰتِنَا قُرَّةَ أَعۡيُنٖ وَٱجۡعَلۡنَا لِلۡمُتَّقِينَ إِمَامًا٧٤﴾[الفرقان: ۷۴].
«و کسانی که میگویند: پروردگارا! همسران و فرزندانی به ما عطاء فرما باعث روشنی چشمانمان گردند، و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان».
بعد ابو عبدالله گفت: امر بزرگی را از خدا خواستهاند؛ یعنی، از خداوند خواستهاند آنان را برای متقین امام گرداند. بعد به او گفته شد: ای پسر رسول خدا، این مطلب چگونه است؟ در جواب گفت: خداوند در اصل چنین نازل کرده است: ﴿وَٱلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبۡ لَنَا مِنۡ أَزۡوَٰجِنَا وَذُرِّيَّٰتِنَا قُرَّةَ أَعۡيُنٖ وَٱجۡعَلۡنَا - من المتقين- إِمَاماً﴾.
(کب) ۶۵۶- طبرسی گفته است: در قرائت اهل بیت: (- وَ اجْعَلْ لنا من المتقين- إِمَاماً).آمده است.
(کج) ۶۵۷- سعد بن عبدالله قمی در کتاب «ناسخ القرآن» گفته است: و مثل آن است این آیه: ﴿وَٱلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا هَبۡ لَنَا مِنۡ أَزۡوَٰجِنَا وَذُرِّيَّٰتِنَا قُرَّةَ أَعۡيُنٖ وَٱجۡعَلۡنَا - من المتقين- إِمَاماً﴾. بعد ابوعبدالله÷گفت: همانا درخواست بزرگی از خدا داشتند، از او خواستند آنان را پیشوای پرهیزگاران گرداند، نه چنین نیست، از او خواستند در میان پرهیزگاران آنان را پیشوا گرداند، پس (واجعلنا من المتقين إماماً)بخوان». در این نسخه این طور است اما خالی از نقص نیست.