مشهورترین شاگردان شریعت سنگلجی
سید مقداد نبوی رضوی مینویسد:
«در سالهایی که شریعت سنگلجی به تبلیغات اصلاح دینی خود مشغول بود، افراد بسیاری در محفل او حضور یافتند یا تحت تأثیر آثار وی قرار گرفتند که البته برخی از ایشان در تاریخ فکر دینی معاصر ایران نیز تأثیرگذار بودهاند؛ برخی از مهتمرینِ آنها عبارتند از:
فضل الله صبحی مهتدی، شیخ محمد سنگلجی، حسین مطیعی، عبد الحسین آیتی (آواره سابق)، عبدالرحمن بدیع الزمانی کردستانی، حاج سید محمود طالقانی، مهندس مهدی بارزگان، حاج میزرا یوسف شعار تبریزی، علی اکبر حکمیزاده، دکتر محمد جواد مشکور [۳۵]، دکتر عباس زریاب خویی [۳۶]، دکتر سید صادق تقوی، مرتضی مدرسی چهاردهی، مهندس عزت الله سحابی [۳۷]، و حیدر علی قلمداران [۳۸]» [۳۹].
[۳۵] دکتر محمد جواد مشکور (۱۲۹۷ - ۱۳۷۴ ش)، مورخ، ادیب و زبانشناس معاصر ایرانی است. وی پس از اخذ لیسانس ادبیات فارسی از دانشگاه تهران، در سال ۱۳۳۵ ش به اخذ درجه دکترا در تاریخ اسلام از دانشگاه سوربُن نائل گشت و پس از مراجعت به ایران، به تدریس در دانشگاه تبریز و سپس، دانشگاه تهران پرداخت. دکتر مشکور همچنین در سال ۱۳۵۳ ش به عنوان رایزن فرهنگی ایران به دمشق اعزام شد و ضمن تدریس در دانشگاه دمشق، دو کرسی زبان و ادبیات فارسی را در دانشگاه دمشق و حَلَب تأسیس کرد. وی با تسلط به زبانهای عربی، فرانسه و انگلیسی و نیز آشنایی با زبانهای ترکی اسلامبولی، لاتین و آلمانی و زبانهای باستانی، کتب معتبری در زمینه فِرَق و مذاهب، ادیان و عرفان، زبانهای آریایی و سامی به نگارش در آورده است. استاد مشکور دارای ۴۷ عنوان کتاب و بیش از یکصد مقاله میباشد که تاریخ ایران زمین، تاریخ اسلام و ایران و... از آن جملهاند. [۳۶] دکتر عباس زریاب خویی (۱۲۹۸ - ۱۳۷۳ش)، مورخ، ادیب، نسخهشناس، نویسنده و مترجم ایرانی معروفی است. وی در سال ۱۳۱۶ ش به قم رفت و شش سال نزد علمای تراز اول حوزۀ علمیۀ قم به تحصیل مشغول بود. دورۀ لیسانس را در دانشکده معقول و منقول (الهیات) دانشگاه تهران گذراند، و به کار در کتابخانۀ مجلس شورای ملی مشغول شد. در سال ۱۳۳۹ ش از دانشگاه یوهانس گوتنبرگ شهر ماینز آلمان در رشتههای تاریخ وفلسفه درجۀ دکتری گرفت. [۳۷] سید مقداد نبوی رضوی در پاورقی مینویسد: مرحوم مهندس عزت الله سحابی- آنگونه که خود برای نگارنده نقل کرد- تنها یک بار در مجالس شریعت حاضر شده بود؛ اما در سالهای نوجوانی با آثار او حشر و نشر داشت و آنها را تبلیغ می کرد، آقای سحابی در برخی موارد، - و نه در اصول اعتقادی – با شریعت همراه بود. [۳۸] آقای حیدر علی قلمداران نیز با اینکه شریعت سنگلجی را ندیده بود، با مطالعه آثار او و سید اسد الله خرقانی به این مسیر وارد شد و آن را با جدیت دنبال کرد. [۳۹] سید مقداد نبوی رضوی، نگاهى تحلیلی به تکاپوهاى شریعت سنگلجى، فصلنامۀ امامت پژوهى، سال ۱، ش ۴، ص ۲۷۰.