پرستش حق‌تعالی تا وقت مرگ واجب است و ساقط نخواهد گردید
عبادت تا وقت مرگ واجب است، و به هیچ‌وجه تکلیف از بندگان برداشته نخواهد شد. چنانکه نص صریح قرآن شاهد بر این امر است:
﴿وَٱعۡبُدۡ رَبَّكَ حَتَّىٰ يَأۡتِيَكَ ٱلۡيَقِينُ ٩٩﴾[الحجر: ۹۹]
«پروردگارت را تا اینکه مرگ به سراغ تو بیاید عبادت کن»،
و یقین در این مورد به معنی مرگ است به اجماع مسلمین، و به دلیل این آیه که خداوند از قول اهل آتش می‌‌فرماید:
﴿وَكُنَّا نُكَذِّبُ بِيَوۡمِ ٱلدِّينِ ٤٦ حَتَّىٰٓ أَتَىٰنَا ٱلۡيَقِينُ ٤٧﴾ [المدثر: ۴۶-۴۷]
«روز جزا را تا هنگامی که مرگ آمد تکذیب می‌‌کردیم».
دلیل دیگر حدیث شریفی است منقول از رسول اکرمصکه در وقت مرگِ عثمان بن مظعون فرمود:
«أَمَّا عُثمان، فَقَدْ جَاءَهُ الْيَقِينُ مِنْ رَبِّهِ» [۶۲]
«اما عثمان، مرگ برای او از طرف پروردگارش آمد».
حتی پس از مرگ هم در برزخ عبودیتِ دیگری است: هنگامی که دو فرشته از عقاید سئوال می‌‌کنند، شخص در آن مورد، مکلف به جواب است.
عبودیت دیگری هم در روز قیامت است که خداوند خلایق را امر به سجود می‌‌فرماید؛ مؤمنین سجده می‌‌کنند و کفار قادر بر سجده نمی‌‌شوند:
﴿يَوۡمَ يُكۡشَفُ عَن سَاقٖ وَيُدۡعَوۡنَ إِلَى ٱلسُّجُودِ فَلَا يَسۡتَطِيعُونَ ٤٢خَٰشِعَةً أَبۡصَٰرُهُمۡ تَرۡهَقُهُمۡ ذِلَّةٞۖ وَقَدۡ كَانُواْ يُدۡعَوۡنَ إِلَى ٱلسُّجُودِ وَهُمۡ سَٰلِمُونَ ٤٣﴾[القلم: ۴۲-۴۳]
«روزى که کار زار [و رهایى دشوار] شود و به سجده فرا خوانده شوند و در خود توانایى نیابند(۴۲) دیدگانشان به زیر افتاده خوارى آنان را فرو مىگیرد در حالى که [پیش از این] به سجده دعوت مىشدند و تندرست بودند».
اما هنگامی که بندگان در دارالثواب، و کفار در دارالعقاب داخل شدند، تکلیف منقطع می‌‌شود. و عبودیتِ اهل ثواب، تسبیح و تقدیس است، که مقرون [پیوسته] با نفس‌هایشان است و رنج و تعبی نخواهند دید.
با این‌حال اگر کسی گمان کند که به مقامی رسیده که از او تعبد و بندگی ساقط شده است، مسلماً کافر می‌‌باشد. ... بلی می‌‌توان گفت که به منزلِ کفر به خدا و انسلاخ [بیرون آمدن] از انسانیت رسیده است، که تکلیف از او ساقط شده.
نَعُوذُ بِاللهِ مِنْ غَضَبِ اللهِ.
[۶۲] نگا: صحیح بخاری، کتاب، جنائز باب دخول بر میت بعد از مرگ هنگامی که در کفنش پوشیده شد، حدیث (۱۱۸۶) و مسند احمد (۶/۴۳۶). [مُصحح]