توحید عبادت

از چیزهایی که در جاهلیت شوم می‌‌گرفتند عطسه‬ ‫است‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‫

‬‬‬‬ اهل جاهلیت اگر عطسه‌ای می‌‌شنیدند دست از کار باز‬ ‫می‌داشتند؛ روزی که قصد شکار می‌‌کردند، پیش از بیدار‬ ‫شدن مردم حرکت می‌‌کردند که مبادا از کسی عطسه‌ای‬ ‫صادر شود و مانع از رفتن به شکار گردد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ ‫اگر عطسه از کسی که او را دوست می‌‌داشتند صادر‬ ‫می‌شد، می‌‌گفتند: «عُمْراً و شبَاباً» [باعث عمر و جوانی باشد]و اگر شخصی که مورد‬ ‫بغض ایشان بود عطسه می‌‌کرد می‌‌گفتند: «وَرْياً وقُحَاباً»، [مبتلا به دردِ کبد و سرفه شوی].‬‫وقتی کسی عطسه‌ای از شخصی می‌‌شنید و شوم‬ ‫می‌گرفت می‌‌گفت: خدا کند شومی عطسه‌ات بر خودت‬ ‫باشد؛ آنها به عطسۀ شدید بیشتر فال بد می‌‌زدند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ ‫هنگامی که آفتاب نبوت از افق عربستان طالع شد،‬ ‫خداوند متعال به واسطۀ پیغمبرش این موهومات جاهلیت را‬ ‫باطل و مردم را از تشائُم و تطیُّر به عطسه نهی صریح‬ ‫فرموده و تشریع کرد که به جای نفرینی که به‬ ‫عطسه کننده می‌‌کردند برای او طلب رحمت کنند و تبریک‬ ‫بگویند، و چون نفرین بر عطسه کننده نوعی از ظلم بود دعا‬ ‫به لفظ رحمت تشریع شد، و امر شد که شنوندۀ عطسه، ‫برای عطسه کننده تَشمیت [دعای عطسه گفتن] و طلب مغفرت کند و مراد از‬ ‫تشمیت گفتن: «یَرْحَمُكَ اللهُ». بعضی تشمیت را با سین مهمله «تسمیت» ‫خوانده‌اند، یعنی: تکریم و احترام.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ خلاصه، شوم گرفتنِ عطسه که شایع است، از کار‌های‬ ‫دورۀ جاهلیت بوده که اسلام آن را باطل کرده است.‬ ‫نبی اکرمصفرمود که خداوند عطسه کننده را دوست‬ ‫دارد:‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْعُطَاسَ، وَیَكْرَهُ التَّثَاؤُبَ. فَإِذَا تَثَاءَبَ أَحَدُكُمْ فَلْیَسْتُرَهُ مَا اسْتَطَاعَ، فَإِنَّهُ إِنْ فَتَحَ فَاهُ فَقَالَ آه آه، ضَحِكَ مِنْهُ الشَّیطَانُ» [۱۱۰]

«خداوند عطسه را دوست و‬ ‫خمیازه را مکروه می‌‌دارد، پس وقتی یکی از شما‬ ‫خمیازه می‌‌کشد، باید هر قدر ممکن است مخفی بدارد، زیرا‬ ‫وقتی که دهانش را باز کرده و آه آه گفت، شیطان می‌‌خندد».‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ ‫چون عطسه باعث نشاط، و خمیازه علامت کسالت و‬ ‫سستی است.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬ [۱۱۰] نوری طبرسی در «مستدرك الوسائل»، ح (۹۷۴۶)، (۸/ ۳۸۴) تنها دو جملۀ اول آن را به نقل از كتاب «الجعفریات» روایت کرده‌است. ولفظ آن: حَدَّثَنِی مُوسَى حَدَّثَنَا أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَلِی بْنِ الْحُسَینِ عَنْ أَبِیهِ عَنْ عَلِی ÷ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: «إِنَّ اللَّهَ ﻷیحِبُّ الْعُطَاسَ وَیكْرَهُ التَّثَاؤُب». یعنی: رسول اللهصفرمود: «همانا الله متعال عطسه را دوست دارد و از خمیازه بدش می‌آید». حدیث به طور کامل در مصادر أهل سنت و با الفاظ بسیار نزدیک به آنچه مولف ذکر کرده وجود دارد. نگا: صحیح بخاری (۵۸۶۹) و سنن أبی داود (۵۰۳۰) و سنن ترمذی (۲۷۴۶)، و صحیح ابن خزیمه (۲/۶۲)، همۀ آنها، این حدیث را با سند خودشان از ابوهریره سروایت کرده‌اند. [مُصحح]