۱- توحید ربوبیت
اقرار و اعتراف به این است که حقتعالی، خالق همه موجودات و پروردگار جهان است. مشرکین به این توحید کاملاً اقرار و اعتراف دارند، چنانکه خـداوند در قرآن مجیدش از قـول مشرکین میفرماید:
﴿وَلَئِن سأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُ﴾[لقمان: ۲۵]
«اگر از ایشان بپرسی آسمانها و زمین را چه کسی خلق کرده، حتماً میگویند: الله»،
﴿وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ﴾[یوسف: ۱۰۶]
«بیشترشان ایمان به خدا نمیآورند، جز اینکه آنان مشرکند»،
﴿وَلَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ لَيَقُولُنَّ خَلَقَهُنَّ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡعَلِيمُ﴾[الزخرف: ۹]
«اگر از ایشان بپرسی آسمانها و زمین را چه کسی خلق کرده، میگویند آنها را عزیز علیم آفریده است».
همچنین مشرکین مُقرّ و معترفند به اینکه خداوند روزیده، زندهکننده، میراننده، مدبر آسمانها و زمین، و مالک چشم و گوش و قلب است، چنانکه میفرماید:
﴿قُلۡ مَن يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ أَمَّن يَمۡلِكُ ٱلسَّمۡعَ وَٱلۡأَبۡصَٰرَ وَمَن يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ وَيُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتَ مِنَ ٱلۡحَيِّ وَمَن يُدَبِّرُ ٱلۡأَمۡرَۚ فَسَيَقُولُونَ ٱللَّهُۚ فَقُلۡ أَفَلَا تَتَّقُونَ ٣١﴾[یونس: ۳۱]
«بگو چه کسی به شما از آسمان و زمین روزی میدهد؟ مالک چشمها و گوشها کیست؟ چه کسی زنده را از مرده و مرده را از زنده در میآورد؟ چه کسی مدبر کارهاست؟ خواهند گفت: خدا؛ پس بگو آیا نمیپرهیزید؟»،
﴿قُل لِّمَنِ ٱلۡأَرۡضُ وَمَن فِيهَآ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ ٨٤ سَيَقُولُونَ لِلَّهِۚ قُلۡ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ﴾[المؤمنون: ۸۴-۸۵]
«بگو اگر [چنان که ادعا میکنید] میدانید، [بگویید] زمین و آنچه در آن است از آنِ کیست؟ خواهند گفت از آن خداست؛ بگو آیا متذکر نمیشوید؟»،
﴿قُلۡ مَن رَّبُّ ٱلسَّمَٰوَٰتِ ٱلسَّبۡعِ وَرَبُّ ٱلۡعَرۡشِ ٱلۡعَظِيمِ ٨٦ سَيَقُولُونَ لِلَّهِۚ قُلۡ أَفَلَا تَتَّقُونَ ٨٧﴾[المؤمنون: ۸۷]
«بگو: خداوندِ هفت آسمان، و خداوند عرش بزرگ کیست؟ خواهند گفت: خداست؛ بگو: آیا نمیپرهیزید؟»،
﴿قُلۡ مَنۢ بِيَدِهِۦ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيۡءٖ وَهُوَ يُجِيرُ وَلَا يُجَارُ عَلَيۡهِ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ ٨٨ سَيَقُولُونَ لِلَّهِۚ قُلۡ فَأَنَّىٰ تُسۡحَرُونَ ٨٩﴾[المؤمنون: ۸۸-۸۹]
«بگو: ملکوت هر چیز در دست کیست؟ که او زینهار دهد و زینهار داده نشود بر او [۵۰]اگر میدانید؟ خواهند گفت: خداست. بگو: پس چرا مسحور [شیطان] میشوید؟».
پس هر مشرکی معترف است به اینکه خداوند آفرینندۀ او و همۀ جهان است و همچنین اقرار میکند که حقتعالی روزیدهنده، زنده کننده و میرانندۀ اوست. از این جهت بود که انبیا و رسل از گفتۀ مشرکین بر ضد ایشان دلیل میآورند:
﴿أَفَمَن يَخۡلُقُ كَمَن لَّا يَخۡلُقُ﴾[النحل: ۱۷]
«آیا آنکه خلق میکند مانند آن است که خلق نمیکند؟»،
﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ لَن يَخۡلُقُواْ ذُبَابٗا وَلَوِ ٱجۡتَمَعُواْ لَهُۥ﴾[الحج: ۷۳]
«آنانکه جز خدا عبادتشان میکنید اگر هم اجتماع کنند نتوانند مگسی بیافرینند».
[۵۰] یعنی: کسی نتواند که دیگری را از عذاب او ایمن گرداند و در پناه آرد.