توحید عبادت

۲- توحید الوهیت و عبادت

آن است‌ که ذات مقدس‬ ‫ربوبی را پرستش کنند، به اقسام پرستش‌‌ها – چنانکه به‬ ‫تفصیل ذکر خواهد شد- و در این توحید عبادت و یکتاپرستی است که بشر برای خدا شریکی قائل شده است، و خودِ لفظ شریک، دلالت بر این می‌کند که مشرکین‬ ‫ به وجودِ خالق موجودات، اعتراف می‌کنند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ ‫انبیا و رسل بر تقریر و اثبات توحید به معنی اول- یعنی‫ توحید ربوبیت- موظفند، چنانکه قرآن مجید ادلۀ متقن بر‬ ‫این توحید می‌‌آورد. ولی مورد نظر پیغمبران، عموماً، و‬ ‫توجه قرآن، خصوصاً، بر توحید به معنی دوم، یعنی توحید‬ ‫عبادت است، و قطب رحی قرآن و اساس دعوت همین‬ ‫یکتاپرستی است که قرآن بر آن دور می‌‌زند، و معنی و حقیقت «لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ» است. خداوند در قرآن می‌‌فرماید:‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ ﴿وَلَقَدۡ بَعَثۡنَا فِي كُلِّ أُمَّةٖ رَّسُولًا أَنِ ٱعۡبُدُواْ ٱللَّهَ وَٱجۡتَنِبُواْ ٱلطَّٰغُوتَ﴾[النحل: ۳۶]، پس

بعث انبیا ‫برای دعوت به پرستش خدای واحد است، و در هر امتی ‬رسولی مبعوث شد، و امر به پرستش خدای واحد فرمود،‬ چنانکه در کلمۀ ﴿فِي كُلِّ أُمَّةٖ﴾دلالت صریح است بر اینکه‬ ‫بعث رسل در میان همۀ امم، برای توحید در عبادت‬ ‫است، نه برای اثبات خالق جهان؛ زیرا همۀ مشرکین به این معنی معترفند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ و نیز به علت اعتراف مشرکین به خالق جهان است که‬ ‫بعضی از آیات راجع به آفریدگار به صیغۀ استفهام تقریری [۵۱]وارد شده مانند:‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ ﴿هَلۡ مِنۡ خَٰلِقٍ غَيۡرُ ٱللَّهِ﴾[فاطر: ۳]

«آیا آفریننده‌ای جز خدا هست؟»،

﴿أَفَمَن يَخۡلُقُ كَمَن لَّا يَخۡلُقُ﴾[النحل: ۱۷]

«آیا آنکه می‌‌آفریند مانند آنست که‬ ‫نمی‌آفریند؟»،‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ ﴿أَفِي ٱللَّهِ شَكّٞ فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾[إبراهیم: ۱۰]

«آیا در‬ ‫خدا، آفرینندۀ آسمان‌ها و زمین شکی هست؟»،‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ ﴿قُلۡ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيّٗا فَاطِرِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾[الأنعام: ۱۴]

«بگو: آیـا جـز خـدا آفرینندۀ آسمان‌ها و زمین را ولی بگیرم؟»،

﴿أَرُونِي مَاذَا خَلَقُواْ مِنَ ٱلۡأَرۡضِ﴾[فاطر: ۴۰]

«نشانم بدهید، آنان را که عبادت می‌‌کنید از زمین چه چیز را آفریدند».

از این بیانات کاملاً روشن می‌‌شود که‬ ‫مشرکین بت‌ها را شریک خداوند در آفرینش آسمان‌ها و‬ ‫زمین نگردانیدند، و همچنین نصاری مسیح و مریم را، و ستاره‌پرستان، ستاره‌ها و ملائکه را آفریدگار و روزی‌ده و‬ ‫زنده کننده و میراننده نگرفته، بلکه شریک در عبادتشان‬ ‫کردند و شفیعِشان قرار دادند و گفتند:‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ ﴿هَٰٓؤُلَآءِ شُفَعَٰٓؤُنَا عِندَ ٱللَّهِ﴾[یونس: ۱۸]

«اينها نزد خدا شفاعتگران ما هستند».

این توحید بر دو قسم است:

[۵۱] آیاتی را که مولف /ذکر کرده است استفهامات انکاری است نه تقریری. [مُصحح]