۶ در بیان حقیقت واسطه و وسیله بین حق و خلق
یکی از مسلّمات عقل و ضروریات دین عبارت از این است که انبیا و رسل†واسطة بین خلق و حقّند، و بشر ناچار از داشتن وسائط است، و بدون آنان دنیا و آخرت او خراب خواهد بود.
چون این مبحث از مسایل مشکله است و گاهی صورت شرک به خود میگیرد و بسیاری از مسلمین به واسطة عدم دقت در این معنی جزو گروه مشرکین می‌‌گردند، از این جهت محتاج به تحقیق در این مسئله می‌‌باشیم و آنچه را که مطابق کتاب خدا و سنت رسول اکرمصاست به عرض برادران ایمانی می‌‌رسانم:
اگر مراد از واسطه این است که باید شخصی از جانب خداوند برای هدایت و راهنمایی بندگان مبعوث شود، البته این مطلب حق و عین حقیقت است. زیرا مردم نمی‌دانند خداوند چه عملی را دوست دارد، و از چه کاری بدش می‌‌آید یا به چه چیز امر می‌‌کند و از چه چیز باز می‌دارد، و همچنین مردم واقف نیستند چه عمل و قولی به آنان سعادت نشأتین می‌‌دهد و چه کاری، شقیِ [بدبخت] دنیا و آخرتشان می‌‌گرداند. نیز عقل بشر از وصف خدا عاجز است و نمیداند کدام صفت لایق جلال اوست و به چه نامی بایدش خواند و همچنین به کیفیت معاد و حشر اجساد عقل بشر راه ندارد.
پس مسلماً انسان محتاج به واسطه‌ای است که او را به راه راست هدایت کند و مطالبی را که گفته شد برای او بیان نماید.
چون که حق غیب است و ناید در عیان
نایب حقّند این پیغمبران
و چون احتیاج به رسل مُسلَّم شد، بر خدای جهان است که یک دسته هادیان و راهنمایان بفرستد.
ایمان به رسل جوهر هدایت و حقیقت رستگاری است و نافرمانی از ایشان، اصلِ گمراهی و دوری از حق است. بدون اطاعت پیغمبران و متابعت انبیا نجات برای کسی میسر نخواهد بود: گر نبی نیستی ز امت باش:
﴿قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۚ وَٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ ٣١﴾[آل‌عمران: ۳۱]
«بگو: [ای پیغمبر] اگر خدا را دوست دارید پیرویَم کنید تا خداوند شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشد؛ خداوند آمرزندۀ مهربانست»».
پس انبیا و رسل واسطه و وسیله برای هدایتند و سرپیچی از فرمان آنان مایۀ گمراهی و بدبختی است.
خداوند میفرماید:
﴿يَٰبَنِيٓ ءَادَمَ إِمَّا يَأۡتِيَنَّكُمۡ رُسُلٞ مِّنكُمۡ يَقُصُّونَ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِي فَمَنِ ٱتَّقَىٰ وَأَصۡلَحَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ ٣٥وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بَِٔايَٰتِنَا وَٱسۡتَكۡبَرُواْ عَنۡهَآ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِۖ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ ٣٦﴾[الأعراف: ۳۵]
«ای بنی‌آدم، هنگامی که برای شما رسولانی از میان خود‌تان آمده، و آیات مرا برای شما بیان می‌‌کند، کسی که از خدا پرهیز کرد و [اعمال خود را] اصلاح نمود ترسی بر او نیست و محزون نمی‌‌گردد. آنان که آیات ما را تکذیب و از [ایمان به] آنها خودداری کردند، آنان اهل آتشند و در آن جاودان می‌‌باشند».
نیز خداوند میفرماید:
﴿فَإِمَّا يَأۡتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدٗى فَمَنِ ٱتَّبَعَ هُدَايَ فَلَا يَضِلُّ وَلَا يَشۡقَىٰ ١٢٣ وَمَنۡ أَعۡرَضَ عَن ذِكۡرِي فَإِنَّ لَهُۥ مَعِيشَةٗ ضَنكٗا وَنَحۡشُرُهُۥ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ أَعۡمَىٰ ١٢٤ قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرۡتَنِيٓ أَعۡمَىٰ وَقَدۡ كُنتُ بَصِيرٗا ١٢٥ قَالَ كَذَٰلِكَ أَتَتۡكَ ءَايَٰتُنَا فَنَسِيتَهَاۖ وَكَذَٰلِكَ ٱلۡيَوۡمَ تُنسَىٰ ١٢٦﴾[طه: ۱۲۳-۱۲۶]
«هنگامی که راهنمایی از طرف من نزد شما بیاید، کسی که پیروی راهنمای مرا بکند گمراه نمی‌‌شود، و در زحمت نمی‌‌افتد. و کسی که از ذکر من اعراض کند زندگی او سخت گردد، و او را در روز قیامت کور بر می‌انگیزیم. می‌‌گوید: خدایا، من [در دنیا] بینا بودم، چرا مرا کور برانگیختی؟! [خداوند] می‌‌گوید: وقتی معجزات ما برای تو آمد آنها را فراموش کردی همچنان تو امروز فراموش می‌شوی!»».
خداوند از زبان اهل آتش میفرماید:
﴿كُلَّمَآ أُلۡقِيَ فِيهَا فَوۡجٞ سَأَلَهُمۡ خَزَنَتُهَآ أَلَمۡ يَأۡتِكُمۡ نَذِيرٞ ٨ قَالُواْ بَلَىٰ قَدۡ جَآءَنَا نَذِيرٞ فَكَذَّبۡنَا وَقُلۡنَا مَا نَزَّلَ ٱللَّهُ مِن شَيۡءٍ إِنۡ أَنتُمۡ إِلَّا فِي ضَلَٰلٖ كَبِيرٖ ٩﴾[الملك: ۹]
«هر بار که دسته‌ای از کفار به جهنم انداخته می‌‌شوند پاسبانان دوزخ از ایشان می‌پرسند: آیا برای شما بیم‌دهندۀ نیامد [تا از این عذاب بترساند] ؟ میگویند: بلی آمد و او را تکذیب کردیم و گفتیم: خداوند چیزی نازل نکرده است، و شما در گمراهی بزرگی هستید»».
و نیز میفرماید:
﴿وَسِيقَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ إِلَىٰ جَهَنَّمَ زُمَرًاۖ حَتَّىٰٓ إِذَا جَآءُوهَا فُتِحَتۡ أَبۡوَٰبُهَا وَقَالَ لَهُمۡ خَزَنَتُهَآ أَلَمۡ يَأۡتِكُمۡ رُسُلٞ مِّنكُمۡ يَتۡلُونَ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِ رَبِّكُمۡ وَيُنذِرُونَكُمۡ لِقَآءَ يَوۡمِكُمۡ هَٰذَاۚ قَالُواْ بَلَىٰ وَلَٰكِنۡ حَقَّتۡ كَلِمَةُ ٱلۡعَذَابِ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ ٧١﴾[الزمر: ۷۱]
«و کفار دسته دسته به جهنم رانده می‌‌شوند و وقتی بدانجا رسیدند در‌هایش باز می‌‌گردد و پاسبانان دوزخ به کفار میگویند: آیا برای شما رسولانی از خود‌تان نیامد تا آیات خداوند را بر شما تلاوت کند و شما را از ملاقات این روز بترساند؟ گفتند: بلی آمد لکن کلمۀ عذاب بر کفار واجب شده بود».
نیز خداوند میفرماید:
﴿وَمَا نُرۡسِلُ ٱلۡمُرۡسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَۖ فَمَنۡ ءَامَنَ وَأَصۡلَحَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَلَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ ٤٨وَٱلَّذِينَ كَذَّبُواْ بَِٔايَٰتِنَا يَمَسُّهُمُ ٱلۡعَذَابُ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ ٤٩﴾[الأنعام: ۴۸]
«و پیغمبران را جز برای بشارت [ثواب] و ترسانیدن [از عذاب] نمی‌‌فرستیم. پس آنکه ایمان بیاورد و [خود را] اصلاح کند ترسی بر او نیست و محزون نمی‌‌گردد، و آنان که آیات ما را تکذیب کردند به علت فسقشان دچار عذاب می‌‌گردند».
و نیز خداوند میفرماید:
﴿إِنَّآ أَوۡحَيۡنَآ إِلَيۡكَ كَمَآ أَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰ نُوحٖ وَٱلنَّبِيِّۧنَ مِنۢ بَعۡدِهِۦۚ وَأَوۡحَيۡنَآ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِيمَ وَإِسۡمَٰعِيلَ وَإِسۡحَٰقَ وَيَعۡقُوبَ وَٱلۡأَسۡبَاطِ وَعِيسَىٰ وَأَيُّوبَ وَيُونُسَ وَهَٰرُونَ وَسُلَيۡمَٰنَۚ وَءَاتَيۡنَا دَاوُۥدَ زَبُورٗا ١٦٣ وَرُسُلٗا قَدۡ قَصَصۡنَٰهُمۡ عَلَيۡكَ مِن قَبۡلُ وَرُسُلٗا لَّمۡ نَقۡصُصۡهُمۡ عَلَيۡكَۚ وَكَلَّمَ ٱللَّهُ مُوسَىٰ تَكۡلِيمٗا ١٦٤ رُّسُلٗا مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى ٱللَّهِ حُجَّةُۢ بَعۡدَ ٱلرُّسُلِ...﴾[النساء: ۱۶۳-۱۶۵]
«همچنانکه بر نوح و پیغمبران بعد از او وحی کردیم، بر تو نیز، [ای محمد] وحی فرستادیم، به ابراهیم و اسماعیل و یعقوب و نوادگان [او] و عیسی و ایوب و یونس و هارون و سلیمان وحی فرستادیم، و به داود زبور را دادیم. رسولانی که پیش از این سرگذشتشان را بر تو نقل کردیم و رسولانی که نیز قصۀ آنها را بر تو نقل نکرده‌ایم و خداوند متعال با موسی تکلم فرمود. برای اینکه مردم حجتی بر خداوند نداشته باشند [خود را بی‌خبر از اوضاع در آخر کار قلمداد نکنند] رسولان بشارت‌دهنده و ترساننده‌ای فرستادیم».
نظیر این آیات در قرآن بسیار است که خداوند متعال حال مکذّبین رسل را بیان نموده است، که به واسطۀ تکذیب رسل هلاک شدند، و آیات دیگری هم دلیل بر اینست که خداوند در همه حال یار و پشتیبان پیغمبران خود بوده است؛ چنانکه میفرماید:
﴿وَلَقَدۡ سَبَقَتۡ كَلِمَتُنَا لِعِبَادِنَا ٱلۡمُرۡسَلِينَ ١٧١ إِنَّهُمۡ لَهُمُ ٱلۡمَنصُورُونَ ١٧٢ وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمُ ٱلۡغَٰلِبُونَ ١٧٣﴾[الصافات: ۱۷۱-۱۷۳]
«محققاً کلمۀ ما به بندگان پیغمبر ما: که آنان منصور خواهند شد و لشکر ما غلبه خواهد کرد، در علم ازلی ما گذشت»،
﴿إِنَّا لَنَنصُرُ رُسُلَنَا وَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَيَوۡمَ يَقُومُ ٱلۡأَشۡهَٰدُ ٥١﴾[غافر: ۵۱] «ما پیغمبران خود و مؤمنین را در حیات دنیا و روز آخرت کمک میکنیم».
در آیات دیگر خداوند به صراحت امر به اطاعت پیغمبران فرموده است:
﴿وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن رَّسُولٍ إِلَّا لِيُطَاعَ بِإِذۡنِ ٱللَّهِ﴾[النساء: ۶۴]
«پیغمبری را نفرستادیم جز برای اینکه به اذن خدا اطاعت شود»،
﴿مَّن يُطِعِ ٱلرَّسُولَ فَقَدۡ أَطَاعَ ٱللَّهَ﴾[النساء: ۸۰]
«کسی که پیغمبر را اطاعت کند خدا را پیروی کرده است»،
﴿قُلۡ إِن كُنتُمۡ تُحِبُّونَ ٱللَّهَ فَٱتَّبِعُونِي يُحۡبِبۡكُمُ ٱللَّهُ﴾[آل‌عمران: ۳۱]
«بگو: (ای محمد)، اگر خدا را دوست دارید مرا پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد»،
﴿فَٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِهِۦ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَٱتَّبَعُواْ ٱلنُّورَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ مَعَهُۥٓ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ﴾[الأعراف: ۱۵۷]
«آنان که بر رسول خدا ایمان آوردند و او را بزرگ داشتند و [بر ضد دشمنانش] کمکش کردند و نوری را که به او نازل شده بود [قرآن] پیروی نمودند، آنان رستگارند»،
﴿لَّقَدۡ كَانَ لَكُمۡ فِي رَسُولِ ٱللَّهِ أُسۡوَةٌ حَسَنَةٞ لِّمَن كَانَ يَرۡجُواْ ٱللَّهَ وَٱلۡيَوۡمَ ٱلۡأٓخِرَ وَذَكَرَ ٱللَّهَ كَثِيرٗا ٢١﴾[الأحزاب: ۲۱]
«برای کسانی که امیدوار به لقای خدا و روز بازپسین هستند و همیشه به یاد خدا هستند در [کار] رسول خدا اقتدای پسندیده و خوبی است»،
یعنی از هر حیث اقتدای به او سزاوار است.
ولی اگر مراد از واسطه این باشد که انبیا و رسل را واسطه و وسیله برای جلب نفع یا دفع ضرر قرار بدهی مثل اینکه بگویی: انبیا، واسطۀ در رزق، و واسطۀ در شفای مرضند، و بعد، از این وسایط حاجت بخواهی و رسل را باب الحوائج بدانی، این بزرگترین اقسام شرک است؛ زیرا که غیر خدا را ولی قرار داده و توسط او جلب یا دفع ضرر کرده‌ای.
خداوند میفرماید:
﴿ٱللَّهُ ٱلَّذِي خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَ وَمَا بَيۡنَهُمَا فِي سِتَّةِ أَيَّامٖ ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰ عَلَى ٱلۡعَرۡشِۖ مَا لَكُم مِّن دُونِهِۦ مِن وَلِيّٖ وَلَا شَفِيعٍۚ أَفَلَا تَتَذَكَّرُونَ ٤﴾[السجدة: ۴]
«خدایی که آسمانها و زمین و آنچه را که ما بین آنهاست در شش روز آفرید و بعد بر عرش مستولی شد، جز او شما را ولی و شفیعی نیست. آیا متذکر نمی‌‌شوید؟» [۱۱۹].
نیز میفرماید:
﴿قُلِ ٱدۡعُواْ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُم مِّن دُونِهِۦ فَلَا يَمۡلِكُونَ كَشۡفَ ٱلضُّرِّ عَنكُمۡ وَلَا تَحۡوِيلًا ٥٦ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ يَبۡتَغُونَ إِلَىٰ رَبِّهِمُ ٱلۡوَسِيلَةَ أَيُّهُمۡ أَقۡرَبُ وَيَرۡجُونَ رَحۡمَتَهُۥ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُۥٓۚ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحۡذُورٗا ٥٧﴾[الإسراء: ۵۶]
«بگو: آنان را که جز از خدا، [خداوندشان] می‌‌پنداشتید، بخوانید؛ آنان قادر به دفع ضرری از شما یا تحویل آن نمی‌‌باشند. آنهایی که عبادتشان می‌کنید نیز وسیلۀ تقرب به خدا می‌‌جویند که کدام از اینها نزدیک‌تر است، و امید به رحمت خدا دارند و از عذابش می‌ترسند و محققاً عذاب خدایِ تو حذر کردنی است».
نیز میفرماید:
﴿قُلِ ٱدۡعُواْ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ لَا يَمۡلِكُونَ مِثۡقَالَ ذَرَّةٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَلَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَمَا لَهُمۡ فِيهِمَا مِن شِرۡكٖ وَمَا لَهُۥ مِنۡهُم مِّن ظَهِيرٖ ٢٢ وَلَا تَنفَعُ ٱلشَّفَٰعَةُ عِندَهُۥٓ إِلَّا لِمَنۡ أَذِنَ لَهُۥۚ حَتَّىٰٓ إِذَا فُزِّعَ عَن قُلُوبِهِمۡ﴾[سبأ: ۲۲-۲۳]
«بگو کسانى را که جز خدا [معبود خود] پنداشتهاید بخوانید هموزن ذرهاى نه در آسمانها و نه در زمین مالک نیستند و در آن دو شرکتى ندارند و براى وى از میان آنان هیچ پشتیبانى نیست، و شفاعتگرى در پیشگاه او سود نمىبخشد مگر براى آن کس که به وى اجازه دهد تا چون هراس از دل‌هایشان برطرف شود مى‌گویند پروردگارتان چه فرمود مى‌گویند حقیقت و هموست بلندمرتبه و بزرگ».
سبب نزول این آیه این بود که گروهی در کشفِ کربات [برطرف کردن غم‌ها] و دفع بلیّات، مسیح و ملائکه را می‌‌خواندند و از آنان یاری می‌خواستند، خداوند در جواب این گروه میفرماید که ملائکه و انبیا قادر به زائل کردن ضرر و تغییر در آن نیستند، و نیز میفرماید:
﴿مَا كَانَ لِبَشَرٍ أَن يُؤۡتِيَهُ ٱللَّهُ ٱلۡكِتَٰبَ وَٱلۡحُكۡمَ وَٱلنُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُولَ لِلنَّاسِ كُونُواْ عِبَادٗا لِّي مِن دُونِ ٱللَّهِ وَلَٰكِن كُونُواْ رَبَّٰنِيِّۧنَ بِمَا كُنتُمۡ تُعَلِّمُونَ ٱلۡكِتَٰبَ وَبِمَا كُنتُمۡ تَدۡرُسُونَ ٧٩ وَلَا يَأۡمُرَكُمۡ أَن تَتَّخِذُواْ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ وَٱلنَّبِيِّۧنَ أَرۡبَابًاۗ أَيَأۡمُرُكُم بِٱلۡكُفۡرِ بَعۡدَ إِذۡ أَنتُم مُّسۡلِمُونَ ٨٠﴾[آل‌عمران: ۷۹- ۸۰]
«هیچ بشرى را نسزد که خدا به او کتاب و حکم و پیامبرى بدهد سپس او به مردم بگوید به جاى خدا بندگان من باشید بلکه [باید بگوید] به سبب آنکه کتاب [آسمانى] تعلیم مىدادید و از آن رو که درس مىخواندید علماى دین باشید، و [نیز] شما را فرمان نخواهد داد که فرشتگان و پیامبران را به خدایى بگیرید آیا پس از آنکه سر به فرمان [خدا] نهادهاید [باز] شما را به کفر وامىدارد».
پس هر که انبیا و ملائکه و ائمه هدی را واسطه قرار داده از آنها رزق و حیات بخواهد و توکل بر آنها کند و از آنان جلب منفعت و دفع مضرت بخواهد، مانند آمرزش گناه و رفع بدبختی‌ها و سد حاجات و دفعت فقر و فاقه، این شخص به نص قرآن کریم و اجماع امت سیدالمرسلینصکافر است.
خداوند میفرماید:
﴿وَقَالُواْ ٱتَّخَذَ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَلَدٗاۗ سُبۡحَٰنَهُۥۚ بَلۡ عِبَادٞ مُّكۡرَمُونَ ٢٦ لَا يَسۡبِقُونَهُۥ بِٱلۡقَوۡلِ وَهُم بِأَمۡرِهِۦ يَعۡمَلُونَ ٢٧ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَمَا خَلۡفَهُمۡ وَلَا يَشۡفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ٱرۡتَضَىٰ وَهُم مِّنۡ خَشۡيَتِهِۦ مُشۡفِقُونَ ٢٨ ۞وَمَن يَقُلۡ مِنۡهُمۡ إِنِّيٓ إِلَٰهٞ مِّن دُونِهِۦ فَذَٰلِكَ نَجۡزِيهِ جَهَنَّمَۚ كَذَٰلِكَ نَجۡزِي ٱلظَّٰلِمِينَ ٢٩﴾[الأنبیاء: ۲۶]
«بعضی گفتند: خداوند فرزندی [از ملائکه] اتخاذ کرد، خداوند از این منزه است، بلکه [ملائکه] بندگان مکرم او هستند. و در کلام بر خداوند متعال پیشی نمی‌‌گیرند و بر طبق امر او رفتار می‌کنند، خداوند آنچه را که در پیش رو و پس سر ایشان است می‌داند، فقط برای کسی که خداوند راضی است شفاعت می‌کنند، و از ترس او می‌لرزند و اگر یکی از آنان بگوید: من جز او خداوندی هستم جزای او را جهنم می‌دهیم؛ ظالمان را چنین مجازات میکنیم».
نیز میفرماید:
﴿لَّن يَسۡتَنكِفَ ٱلۡمَسِيحُ أَن يَكُونَ عَبۡدٗا لِّلَّهِ وَلَا ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ ٱلۡمُقَرَّبُونَۚ وَمَن يَسۡتَنكِفۡ عَنۡ عِبَادَتِهِۦ وَيَسۡتَكۡبِرۡ فَسَيَحۡشُرُهُمۡ إِلَيۡهِ جَمِيعٗا ١٧٢﴾[النساء: ۱۷۲]
«مسیح و ملائکه مقرب از اینکه بندۀ خدا باشند استنکاف نمی‌‌کنند، و هر کس از عبادت او سرپچی کند و تکبر نماید، آنان را جمیعاً به سوی خود [برای مجازات] حشر می‌‌کند».
و نیز میفرماید:
﴿وَقَالُواْ ٱتَّخَذَ ٱلرَّحۡمَٰنُ وَلَدٗا ٨٨ لَّقَدۡ جِئۡتُمۡ شَيًۡٔا إِدّٗا ٨٩ تَكَادُ ٱلسَّمَٰوَٰتُ يَتَفَطَّرۡنَ مِنۡهُ وَتَنشَقُّ ٱلۡأَرۡضُ وَتَخِرُّ ٱلۡجِبَالُ هَدًّا ٩٠ أَن دَعَوۡاْ لِلرَّحۡمَٰنِ وَلَدٗا ٩١ وَمَا يَنۢبَغِي لِلرَّحۡمَٰنِ أَن يَتَّخِذَ وَلَدًا ٩٢ إِن كُلُّ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ إِلَّآ ءَاتِي ٱلرَّحۡمَٰنِ عَبۡدٗا ٩٣ لَّقَدۡ أَحۡصَىٰهُمۡ وَعَدَّهُمۡ عَدّٗا ٩٤ وَكُلُّهُمۡ ءَاتِيهِ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فَرۡدًا ٩٥﴾[مریم: ۸۸-۹۵]
«و گفتند [خداى] رحمان فرزندى اختیار کرده است؛ واقعا چیز زشتى را [بر زبان] آوردید؛ چیزى نمانده است که آسمانها از این [سخن] بشکافند و زمین چاک خورد و کوهها به شدت فرو ریزند؛ از اینکه براى [خداى] رحمان فرزندى قایل شدند؛ [خداى] رحمان را نسزد که فرزندى اختیار کند؛ هر که در آسمانها و زمین است جز بندهوار به سوى [خداى] رحمان نمى‌آید؛ و یقینا آنها را به حساب آورده و به دقت شماره کرده است؛ و روز قیامت همه آنها تنها به سوى او خواهند آمد».
و نیز میفرماید:
﴿وَيَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُمۡ وَلَا يَنفَعُهُمۡ وَيَقُولُونَ هَٰٓؤُلَآءِ شُفَعَٰٓؤُنَا عِندَ ٱللَّهِۚ قُلۡ أَتُنَبُِّٔونَ ٱللَّهَ بِمَا لَا يَعۡلَمُ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَلَا فِي ٱلۡأَرۡضِۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يُشۡرِكُونَ ١٨﴾[یونس: ۱۸]
«آنان جز از خدا چیزهایی که به آنان نه ضرر و نه نفعی می‌رساند عبادت می‌نمایند، و میگویند: اینان شفاعت‌کنندگان ما در نزد خدایند. بگو: آیا چیزی را که در آسمانها و زمین خداوند نمیداند به او خبر می‌دهید؟ خداوند از این شرک منزه و برتر است».
نیز می‌‌فرمایند:
﴿وَكَم مِّن مَّلَكٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ لَا تُغۡنِي شَفَٰعَتُهُمۡ شَيًۡٔا إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ أَن يَأۡذَنَ ٱللَّهُ لِمَن يَشَآءُ وَيَرۡضَىٰٓ ٢٦﴾[النجم: ۲۶]. «و چقدر ملائکه در آسمانها هستند که شفاعت آنها اندک فایده‌ای نمی‌‌دهد، مگر بعد از آنکه خداوند به کسی که می‌‌خواهد و از او راضی است اجازه دهد [تا مورد شفاعت واقع شود]».
و نیز میفرماید:
﴿وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَۖ وَإِن يُرِدۡكَ بِخَيۡرٖ فَلَا رَآدَّ لِفَضۡلِهِۦ﴾[یونس: ۱۰۷]
«[ای محمد] اگر خداوند ضرری به تو رساند زائل کننده‌ای برای آن جز خود او نیست، و اگر ارادۀ نیکی به تو کند کسی نمیتواند مانع بخشش کردن او بشود».
نیز میفرماید:
﴿مَّا يَفۡتَحِ ٱللَّهُ لِلنَّاسِ مِن رَّحۡمَةٖ فَلَا مُمۡسِكَ لَهَاۖ وَمَا يُمۡسِكۡ فَلَا مُرۡسِلَ لَهُۥ مِنۢ بَعۡدِهِۦ﴾[فاطر: ۲]
«کسی نمیتواند جلو رحمتی را که خداوند به مردم می‌‌فرستد بگیرد، و آنچه را که از مردم میگیرد کسی جز او نمیتواند آن را بفرستد و رها سازد».
[۱۱۹] - ترجمه آیه بدین شکل صحیح است: «خدایی که آسمانها و زمین و آنچه را که ما بین آنهاست در شش روز آفرید و بعد بر عرش استقرار یافت، جز او شما را ولی و شفیعی نیست. آیا متذکر نمی‌‌شوید؟» [مصحح].