مختصری در فقه امام شافعی رحمه الله

فهرست کتاب

بیان کلماتی‌که هر مسلمانی بدان نیازدارد

بیان کلماتی‌که هر مسلمانی بدان نیازدارد

الله: ذات واجب الوجودی است که شایستۀ تمام سپاس‌ها و ستایش‌هاست، پروردگار و آفریدگار است و تمام موجودات دیگر پرورده و آفریدۀ اوست. خداوند متعال دارای نام‌های نیکو و صفات بلند مرتبه‌ای است که هر مسلمانی باید آن را بداند. بعضی از این نام‌ها و صفات عبارتند از:

قدیم: صفت قدیم بدین معناست که خداوند همیشه بوده و هست و هیچ وقت نیست که نباشد و زمانی موجود بوده که غیر خودش و جود نداشته‌اند. پایداری است که هیچ‌گاه از بین نمی‌رود و هیچ حدوث و تغییری بر وی عارض نمی‌شود.

علیم: علم خداوند بر همه چیز احاطه دارد، خداوند به آنچه که بوده و آنچه که هست و آنچه که می‌باشد، علم کامل دارد، هیچ نهانی از وی پنهان نمی‌ماند و هیچ چیزی از علمش پنهان نمی‌گردد.

متکلم: کلامش قرآن است، هرگاه به چیزی بگوید: بشو! بی درنگ و بدون هیچ گونه تلاش و خستگی به وجود می‌آید. همچنانکه خودش می‌فرماید: ﴿إِنَّمَا قَوۡلُنَا لِشَيۡءٍ إِذَآ أَرَدۡنَٰهُ أَن نَّقُولَ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ٤٠[النحل: ۴۰]؛ یعنی «همانا امر و دستور ما برای چیزی که هرگاه آن را اراده کردیم و به وی گفتیم: بشو! فورا می‌شود».

غنی: خداوند از غیر خودش بی‌نیاز است و همه به او نیاز دارند.

صمد: خداوند مقصود و مراد تمام نیازهای آفریدگان است وهمه رو به درگاه او دارند.

مرید: خداوند هر چیزی را بخواهد، می‌تواند آن را اراده کند، آنچه را که اراده کند، انجام می‌دهد و هیچ کس نمی‌تواند جلو اراده‌اش را بگیرد.

سمیع: او شنواست و همه چیز را می‌شنود.

بصیر: او بیناست و همه چیز را می‌بیند. دیده و بصیرت نمی‌تواند او را درک کند، او دیده و بصیرت را می‌بیند و به آن احاطه دارد. به تمامی امور کوچک و بزرگ آگاه است و به ظاهر و باطن هر چیزی علم دارد.

باقی: هر چیزی از بین رفتنی است جز ذات خدا. او به طور کلی با آفریدگان فرق دارد؛ به این معنا که هیچ چیزی همانند خدا نیست و او شنوا و بیناست.

واحد وأحد: خداوند یکتا و یگانه است؛ ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ٤[الإخلاص: ۱-۴].

«بگو: خداوند یکتا و یگانه است، همیشه و در حالت احتیاج و نیاز مخلوقات مراد و مقصود است و خلق به او احتیاج دارند و او از تمام جهانیان بی نیاز است، فرزندی را اتخاذ نکرده و از کسی متولد نشده است و در ذات و صفات و افعال، شبیه و مانندی ندارد».

نبی: بنده‌ای است که از طرف خداوند پیامی به وی وحی می‌شود.

رسول: کسی‌ است که خداوند او را با شریعتی تازه بر می‌انگیزد تا مردم را به سوی آن فرا خواند.

محمد: بنده و فرستادۀ خداست. دارای خصال و صفات فراوانی است که به خاطر آن مورد ستایش قرار می‌گیرد، بیشتر از آنچه سایر افراد مورد ستایش قرار می‌گیرند. کسی است که رسالت‌های الهی با وی خاتمه یافته است؛ یعنی، بعد از وی پیامبر دیگری نمی‌آید و کتاب او، کلام خدا یعنی قرآن می‌باشد.

احمد: یکی از نام‌های حضرت محمدصمی‌باشد. به این معناست که از تمامی آفریده‌ها بیشتر حمد و ستایش خداوند را به جای می‌آورد. «احمد» در مورد حمد و ستایش پیامبرصبرای خداست و «محمد» در مورد ستایش خدا برای پیامبرصاست.

قرآن: کتاب حضرت محمدصقرآن نام دارد که آخرین کتاب آسمانی است، باطل و ناروا بدان راه ندارد و از جناب خداوند حکیم و ستوده نازل شده است.

سنت: عبارت است از گفته‌ها، اعمال و تقریرات و تأییدات پیامبرصاز جملۀ سنت پیامبرصاحوال و شیوۀ زندگی وی می‌باشد.

نبوت: عبارت است از واسطه‌ای میان خدا و بندگان عاقل خدا، تا دردها‌یشان را از میان بردارد و راه خوشبختی را در دنیا و آخرت برایشان بیان نماید.

دین: راه خوشبختی در زندگی می‌باشد و برنامه‌ای است که خداوند متعال آن را برای عاقلان قرار داده است. این برنامه آنان را به قبول آنچه که فرستادۀ خدا آورده است، فرامی‌خواند. آنچه که پیامبرصآن را بر امتش عرضه می‌کند، از آن جهت که امت بر آن مورد محاسبه و بازخواست قرار می‌گیرند، «دین» و از آن جهت که پیامبرصآن را دیکته و عرضه می‌نماید «ملت» و از آن جهت که امت در احکام آن برنامه، یکسان و مساوی هستند، «شریعت» نامیده می‌شود.