مختصری در فقه امام شافعی رحمه الله

فصل چهارم: حج و عمره

س: پنجمین رکن از ارکان اسلام چیست؟

ج: حج و عمره.

س: چه زمانی حج در اسلام فرض شد؟

ج: سال پنجم هجری.

س: حج و عمره یعنی چه؟

ج: حج در لغت به معنی قصد است و در اصطلاح شرعی به معنی قصد خانه خدا (کعبه) جهت انجام مناسک و اعمال ویژه‌ای می‌باشد.

عمره در لغت به معنی زیارت است و در اصطلاح شرعی به معنی زیارت خانه خدا جهت انجام مناسک و اعمال ویژه‌ای می‌باشد.

س: دلیل بر واجب بودن حج چیست؟

ج: ۱- فرموده خداوند متعال، آنجا که می‌فرماید: ﴿وَلِلَّهِ عَلَى ٱلنَّاسِ حِجُّ ٱلۡبَيۡتِ مَنِ ٱسۡتَطَاعَ إِلَيۡهِ سَبِيلٗاۚ﴾[آل عمران: ۹۷].

«خداوند فرض نموده که هر کس قدرت و استطاعت مالی و جسمی داشته باشد، از خانه خدا (بیت الله الحرام) زیارت به عمل آورد و قصد حج آن کند».

۲- فرموده پیامبرصکه می‌فرماید: «اسلام بر پنج چیز بنا شده است... تا آخر حدیث که از جمله آن‌ها یکی حج بیت الله الحرام است.

۳- عمل خود پیامبرصکه آن را انجام داده و فرموده است: «مناسک و اعمال حج را همانند من انجام دهید».

۴- اجماع تمام امت اسلامی از‌گذشته تا به امروز بر واجب بودن آن.

س: فضیلت حج چیست؟

ج: فضیلت حج چیزی است که پیامبرصدر حدیث زیر بیان کرده است:

«مَنْ حَجَّ فَلَمْ يَرْفُثْ وَلَمْ يَفْسُقْ رَجَعَ كَمَا وَلَدَتْهُ أُمُّهِ»

«کسی‌که حچ کند و فحش گوئی نکرده و فسق ننماید، مانند روزی که مادرش او را زائیده بود، بی گناه باز می‌گردد».

س: عقوبت و مجازات کسی‌که حج را ترک نماید، چیست؟

ج: برای کسی‌که حج را ترک کند، این عقوبت کافی است که پیامبرصدر این

حدیث بیان کرده است: «مَنِ اسْتَطَاعَ وَلَمْ يَحُجَّ فَلْيَمُتْ إنْ شَاءَ يَهُوْدِيًّا أَوْ نَصْرَانِيًّا»

«کسی‌که قدرت و توانایی حج را داشته باشد و حج نکند و بمیرد با یهودی یا نصرانی هیچ فرقی ندارد».

ابن عباس می‌گوید: «کسی‌که حج را ترک نماید در حالی‌که توانایی آن را داشته باشد، هنگام مرگ درخواست بازگشت به دنیا می‌کند؛ یعنی، آرزو می‌کند که مهلت به وی داده شود تا حجش را ادا نماید، و پیداست که چنین خواست و آرزویی هرگز بر آورده نمی‌شود».

س: حکمت و فلسفه حج چیست؟

ج: اجتماع و گرد آمدن مسلمانان از سراسر جهان و اطلاع وآگاهی از احوال همدیگر، تعاون و همکاری بر کار خیر و یاری اسلام، مشاهده محل نزول وحی، مشاهده محل تولد پیامبرصو محل دفن وی و پیروی از راه و روش ایشان، مشاهده اینکه تمام مسلمانان بر دینی هستند که تمام مردم در آنجا و در پیشگاه خداوند به یک شیوه عبادت می‌کنند و یک شکل و قیافه را دارند، آن‌گاه آرزو می‌کند که‌ای کاش! آنان به زبان عربی آگاهی می‌داشتند؛ درنتیجه آن را زبان خود قرار می‌دادند تا زبان قرآن آنان را‌گرد هم جمع کند و تا سنت‌های پیامبرصرا در مناسک حج و تمام امور زندگیشان زنده کنند.

س: دلیل واجب بودن عمره چیست؟

ج: ۱- فرموده خداوند متعال، آنجا که می‌فرماید: ﴿وَأَتِمُّواْ ٱلۡحَجَّ وَٱلۡعُمۡرَةَ لِلَّهِۚ﴾[البقرة: ۱۹۶].

«اعمال حج و عمره را تمام و کامل با ارکان و شروط به خاطر رضایت خداوند متعال انجام بدهید»

۲- حدیثی است که بیهقی و ابن ماجه و دیگران با سند صحیح از حضرت عائشهلروایت کرده‌اند که می‌فرماید: «گفتم: یا رسول خدا! آیا جهاد بر زنان واجب است؟ در جواب فرمود: بله، جهادی که پیکار و قتال در آن نیست و آن حج و عمره می‌باشد».