توحید
س: توحید یعنی چه؟
ج: خداوند متعال توحید را در سوره‌ای از سوره‌های قرآن این گونه تعریف کرده است:
﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١ ٱللَّهُ ٱلصَّمَدُ ٢ لَمۡ يَلِدۡ وَلَمۡ يُولَدۡ ٣ وَلَمۡ يَكُن لَّهُۥ كُفُوًا أَحَدُۢ﴾[الاخلاص: ۱-۴]
«بگو: خداوند یکتا و یگانه است. (این آیه انسان را به اعتراف به و حدانیت و یگانگی خدای متعال رهنمون می‌سازد؛ پس خداوند یکتا و یگانه است و در فرمانروایی و فریادرسی شریکی ندارد»
خداوند بی نیاز است و مقصود و مراد نیازهای مخلوقات است، فرزندی را اتخاذ نکرده و دارای دختر و پسر نیست و از کسی متولد نشده است. (پس خداوند از صفات آفریده‌ها که همان صفات حدو ثشان است، منزه و مبراست. صفات حدوث مخلوقات یعنی اینکه مخلوقات بعد از زمانی که نبوده‌اند، به و جود آمده و بعد از آنکه به و جود آمده‌اند، از بین می‌روند و بقایشان بستگی به و جود دیگر مخلوقات دارد از طریق زاد و ولد. پس هیچ کس از خداوند متعال متولد نمی‌شود و او از کسی متولد نمی‌شود و صفت مخلوقات بر او عارض نمی‌شود؛ زیرا او خالق و آفریدگاراست و بقیه مخلوق و آفریده). و خداوند متعال در ذات و صفات و افعالش، هیچ شبیه و نظیری ندارد. این آیه انسان را به نفس مماثلت و همگونی و همسانی در بین خدا و غیر خدا رهنمون می‌سازد؛ زیرا خداوند خالق است و بقیه مخلوق، بی‌نیاز است و بقیه فقیر و نیازمند او. و در نام‌ها و صفات بلند مرتبه‌اش یکتاست: ﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ١١﴾[الشورى: ۱۱].
این توحید در دل انسان مؤمن، ایمان عمیق به خدا و اطمینان و اعتماد به وی را ایجاد می‌کند. این عقیده و یقین را به او می‌دهد که خداوند متعال بر همه چیز تو اناست و غیر او ذاتا نیازمند وی هستند و زندگی و مرگ‌شان به دست خداست، اگر همگی جمع شوند تا به کسی نفعی برسانند، جز آنچه خداوند برایش تقدیر نموده، نمی‌توانند و اگر همگی جمع شوند تا به کسی ضرری برسانند، جز آنچه خداوند برایش مقدر فرموده، نمی‌توانند. فضیل بن عیاض/می‌فرماید: هر کس انسان را بشناسد، راحت و آسوده می‌گردد؛ یعنی، اگر کسی بداند که هیچ نفع و ضرری در دست انسان نیست و تمامی امور تنها در دست خداست، از حسادت مردم و خدمت آنان آسوده و راحت می‌گردد با این یقین که وظیفۀ او اعتماد و توکل بر خدا و به کار گرفتن اسبابی است که خداوند برای تحقق یافتن کارها قرار داده است، در حالی‌که نهایت سعی و تلاش خود را همراه با اطمینان به یاری و نصرت خدا، می‌نماید.