مختصری در فقه امام شافعی رحمه الله

خلاصه انواع روزه

س: انواع روزه را به طور خلاصه بیان کنید؟

ج: ۱- روزه‌فرض؛ روزه ماه رمضان است چه به صورت ادا باشد یا قضا.

۲- روزه‌واجب؛ روزه‌ای است که با نذر واجب شده است.

۳- روزه سنت؛ مثل روزه عرفه و سایر روزهایی که ذکر شد.

۴- روزه مکروه؛ روزه تمام ایام سال برای کسی‌که ضرری متوجه‌اش شود یا حق کسی را ضایع نماید.

۵- روزه حرام؛ مثل روزه‌عید رمضان و عید قربان و سایر روز‌هایی که ذکر شد.

س: چه کسانی از روزه‌گرفتن معذور هستند و درماه رمضان روزه‌نمی‌گیرند؟

ج: ۱- شخص بیمار، اگر امید بهبودی‌اش باشد، که بعد از شفا یافتن آن را قضا می‌کند و اگر امید بهبودی‌اش نباشد، دیگر آن را قضا نمی‌کند وتنها به ازای هر روز یک مد غذا به نیازمندان باید فدیه بدهد.

۲- مسافر، اگر روزه‌گرفتن بر او سخت باشد، می‌تواند روزه نگیرد و بعدا آن را قضا نماید.

۳- زن حامله و زن شیرده، اگر گرفتن روزه بر ایشان سخت باشد، می‌توانند روزه نگیرند و بعدا آن را قضا نمایند. و درصدرتی که‌نگرفتن روزه به خاطر حمل و بچه باشد، علاوه بر قضای آن باید به ازای هر روز یک مد غذا به نیاز‌مندان فدیه بدهند ولی اگر به خاطر خودشان روزه نگرفته باشند، فقط آن را قضا نمایند و دادن فدیه لازم نیست.

۴- همچنین کسی‌که به خاطر نجات دادن کسی‌که در حال هلاک است، مثل فرو رفتن در آب برای نجات غرق شده‌ای، می‌تواند روزه نگیرد و بعدا روزه‌اش را قضا نماید و فدیه بدهد.

س: حکم کسی‌که روزه رمضان را با نزدیکی و مقاربت فاسد کند، چیست؟

ج: کسی‌که در ماه رمضان نزدیکی نماید، روزه‌اش باطل می‌شود و بعد از آن باید بقیه روز از مفطرات امساک و خودداری نماید و قضای آن روز و کفاره‌اش بر او واجب می‌گردد. کفاره ان، آزاد کردن بر ده‌ای مؤمن که از عیب و نقص به دور باشد، اگر توانانی آن را نداشت و یا توانایی آن داشته باشد، ولی بر ده موجود نباشد مثل امروزه، در این صورت باید دو ماه پی در پی روزه‌گیرد، اگر از آن ناتوان باشد، غذای شصت نفر مسکین (برای هر مسکین یک مد غذا) باید بدهد.

چنین کفاره‌ای برای فاسد کردن یک روز به وسیله مقاربت است و با تکرار آن، کفاره نیز تکرار می‌شود؛ مثلا اگر دو روز نزدیکی نماید، باید کفاره بدهد. و این کفاره فقط بر مرد واجب است؛ نه زن.

س: امساک و خودداری از مفطرات در بقیه روز بر چه کسانی واجب است و برای چه کسان سنت است؟

ج: کسی‌که عمدا در ماه رمضان افطار نماید و کسی‌که به خاطر عدم ثبوت هلال ماه در شب گذشته روزه نگرفته باشد و بعدا در روز به وی خبر داده شود که امروز رمضان است، واجب است که بقیه روز از مفطرات خودداری نماید.

برای این افراد امساک و خودداری از مفطرات در بقیه روز مستحب است: مسافر هرگاه مقیم شود، بیمار هرگاه شفا یابد، بچه هرگاه بالغ شود، زن حائضه هرگاه خون حیفرش منقطع شود و هر شخص معذوری بعد از آنکه عذرش مرتفع شود.

س: آیا فدیه تکرار می‌شود؟

ج: فدیه که دادن یک مد غذا به نیاز‌مندان است، تکرار می‌شود. هرگاه رمضان بعدی بیاید و شخص روزه‌قبلی را قضا ننموده باشد؛ یعنی، با تکرار سال، فدیه هم تکرار می‌شود.