بیان بعضی از مسائلی که هر مسلمانی باید آن را بداند
س: مسلمان کیست؟
ج: مسلمان کسی است که سایر مسلمانان از زبان و دست وی در امان باشند.
س: مؤمن کیست؟
ج: مؤمن کسی است که خون و اموال دیگران در نزدش در ایمن باشد و به آن خیانتی نکند.
س: مهاجر کیست؟
ج: مهاجر کسی است که از آنچه که خداوند از آن نهی فرموده، دوری گزیند.
س: احسان چیست؟
ج: احسان بدین معناست که خداوند را آنچنان عبادت کنی که گویی وی را می‌بینی، اگر خداوند را نمی‌بینی، بدان که همانا خداوند تو را می‌بیند.
س: وظیفۀ هر مسلمان چیست؟
ج: پیروی کردناز پیامبرصدر گفتار، کردار و نیت‌ها و قصدها می‌باشد.
س: محل تولد پیامبرصو محل و فاتش کجاست؟
ج: محل تولد پیامبرصمکۀ مکرمه و محل و فاتش، مدینۀ منوره می‌باشد.
س: نام پدر و مادر پیامبرصچیست؟
ج: نام پدرش، عبدالله پسر عبدالمطلب و نام پدرش، آمنه دختر وهب می‌باشد.
س: تاریخ و لادت و رحلت پیامبرصرا بیان کنید که در چه ماه وسالی بوده است؟
ج: پیامبرصدر صبح دوازدهم ربیع الاول، سال «عام الفیل» یعنی ۵۲ سال قبل از هجرت، در مکه متولد شد و در چاشتگاه دوشنبه، دوازدهم ربیع الاول، سال یازدهم هجری، درسن ۶۳ سالگی در مدینه رحلت یافت.
س: هجرت یعنی چه؟
ج: هجرت بر انتقال پیامبرصاز مکه به مدینه اطلاق می‌شود. این انتقال زمانی بود که یارانش به سبب ایمانشان، از کفار قریش هر گونه اذیت و خواری را متحمل می‌شدند، در نتیجه ایشان بعد از آنکه جمع زیادی از مردم مدینه به وی ایمان آوردند، به آنجا هجرت نمودند. هجرت انتقال از سرزمین کفر به سرزمین اسلام می‌باشد.
س: فرزندان پیامبرصرا نام ببرید؟
ج: زینب: بزرگترین فرزند وی و همسر ربیع پسر ابوالعاص
- رقیه و ام کلثوم؛ همسران دو پسر ابو لهب. زمانی که حضرت محمدصبه پیامبری برگزیده شد، ابو لهب دشمن وی شد و به پسرانش دستور داد که آنان را طلاق دهند. بعدا به همسری حضرت عثمان پسر عفان‌سدر آمدند؛ ایشان ابتدا با رقیه ازدواج نمودند و پس از وفات رقیه با ام کلثوم ازدواج کردند.
- فاطمه زهرا؛ همسر حضرت علی‌س، از بهترین زنان دنیاست که اولاد پیامبرصاز نسل ایشان می‌باشد.
- قاسم و عبدالله؛ که لقب‌شان، «طیب» و «طاهر» می‌باشد.
این شش فرزند، از خدیجه (س)، اولین زن پیامبرصمی‌باشند.
- ابراهیم؛ که از ماریه قبطیه است.
پسران پیامبرصهمگی در کودکی وفات یافته‌اند، ولی دخترانش در بزرگسالی از دنیا رفته‌اند. تمام فرزندان پیامبرصدر زمان حیات خودش وفات یافته‌اند جز حضرت فاطمه (س) که تا شش ماه بعد از فوت ایشان، زنده بوده است.
س: ارکان اسلام کدامند؟
ج: پیامبرصمی‌فرماید: اسلام بر پنج چیز بنا شده است: شهادت و گواهی اینکه هیچ معبودی غیر از خدا نیست و پیامبرصفرستادۀ خداست، بر پای داشتن نماز، دادن زکات، روزۀ رمضان، حج و زیارت خانۀ خدا برای کسی‌که توانایی آن را داشته باشد.
س: ارکان ایمان کدامند؟
ج: ارکان ایمان شش است: ایمان به خدا، فرشتگان خدا، کتاب‌های آسمانی، پیامبران خدا، روز آخرت و تقدیر خیر و شر از جانب خدا، ایمان یعنی تصدیق با قلب، اقرار با زبان و عمل به ارکان می‌باشد؛ پس مؤمن کسی است که گفتار، کردار و نیتهایش با هم مطابقت و هم‌خوانی داشته باشد، چیزی را نگوید که انجام نمی‌دهد؛ یعنی، عملش باگفته‌اش یکی باشد، نیت و قصدش همان باشد که ظاهر می‌شود. پس مؤمن با قلب، زبان و عملش، آنچه برای مردم ظاهر و آشکار و آنچه بر آنان پوشیده است، مطیع و فرمانبردار خدا و رسول خدا است؛ زیرا یقین دارد که خداوند در نهان و آشکار مراقب اوست و کافی است که خداوند متعال مراقب اعمال بندگان باشد.
س: آل و خاندان پیامبرصچه کسانی هستند؟
ج: آل بر فرزندان «هاشم» و «مطلب» اطلاق می‌شود (که این در بخش زکات است) و بر همسران پیامبرصاطلاق می‌شود. قولی هم و جود دارد که «آل» را بر هر انسان مؤمنی اطلاق می‌کند. امان نووی این قول سوم را اختیار کرده است.
س: اصحاب و یاران پیامبرصچه کسانی هستند؟
ج: صحابی بر کسی‌که با حالت ایمان همراهی پیامبرصرا کرده شد، اطلاق می‌شود. صحابه بر ما فضل و بر تری بزرگی دارند. نصرت و یاری پیامبرصو تأیید وی، گسترش دادن اسلام در سراسر جهان و حفظ قرآن و فرموده‌های پیامبرصبه برکت وجود ایشان بوده است. بزرگان آل پیامبرصهمانند حضرت علی، حضرت حسن و حضرت حسین در این تعریف جای می‌گیرند و جزو یاران و همراهان پیامبرصبه شمار می‌آیند.
خلاصه حب و دوست داشتن پیامبرصو آل او، و حب و دوست داشتن یارانش ملازم یکدیگرند و هیچ گاه از هم جدا نمی‌شوند. ثنا و ستایش آنان، دعای خیر برایشان و تشکر از ایشان از واجبات است.
س: جانشینان پیامبرصبعد از و فاتش چه کسانی بودند؟
ج: جانشین پیامبرصدر نماز هنگام بیماریش و جانشین وی بعد از وفاتش جهت ادای مسؤولیت خلافت، حضرت ابوبکر صدیق‌سمی‌باشد. بعد از ایشان، امیرمؤمنان، حضرت عمر فاروقسو حضرت عثمان ذی النورینسو حضرت علی مرتضیسدیگر جانشینان پیامبرصبودند. این چهار نفر خلفای راشدین هستند.
س: مصادر و منابع احکام شرعی کدامند؟
ج: اصولی که احکام شرعی از آن گرفته می‌شود، چهار تاست: کتاب (قرآن)، سنت (اقوال)، افعال و تقریرات و تأییدات پیامبرص، اجماع و قیاس.
س: احکام شرعی به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
ج: پنج دسته: فرض، سنت، مباح، مکروه و حرام. دو حکم عارضی هم وجود دارند، که عبارتند از صحت و فساد.
س: امامی که تبعیت و پیروی از او واجب است، کیست؟
ج: رسول خداصمی‌باشد، که پیروی از او همان پیروی از خداست، همان‌طور که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿مَّن يُطِعِ ٱلرَّسُولَ فَقَدۡ أَطَاعَ ٱللَّهَۖ﴾[النساء: ۸۰].
«کسی‌که از پیامبرصاطاعت نماید، همانا از خداوند اطاعت نموده است.»
س: بنابراین، اقتدا و پیروی از امامان چهارگانه [۱]چه معنایی دارد؟
ج: اقتدا و پیروی از آنان به این معناست که ما در پیروی از آنان، در حقیقت پیروی از فرموده‌های پیامبر خدا را می‌بینیم؛ زیرا این امامان بزرگوار در حفظ و نگهداری احادیث پیامبرصتدوین آن و فهماندن آن احادیث به ما، نهایت سعی و تلاش خود را کرده‌اند.
س: اموری که در فروع دین احتیاج به فهم آن داریم، به چند دسته تقسیم می‌شود؟
ج: به چهار دسته تقسیم می‌شود: عبادات، معاملات، ایقاعات و احکام. دو امر عارضی هم وجود دارند که عبارتند از: نجات (در صورتی‌که آن چهار امر صحیح واقع شوند) و هلاک (در صورتی‌که آن چهار امر صحیح واقع نشوند). برای روشن شدن آن مثالی می‌زنیم: انسان ناچارا باید عبادتی داشته باشد، حتی مشرک هم عبادت دارد، اما از آنجایی که عبادت‌هایش فاسد و باطل است، هلاک وبد بختی‌اش در آن نهفته است. ولی در مقابل، انسان مسلمان خود را از وقوع در مهلکات و بدبختی‌ها حفظ می‌کند و بادرست انجام دادن عبادات، معاملات، ایقاعات و احکام، برای خود نجات طلب می‌نماید.
از عبادات می‌توان: نماز، روزه و...، از معاملات: بیع، رهن و...، از ایقاعات: طلاق، نذر و...، و از احکام:ارث، حدود و... را مثال زد.
[۱] منظور از امامان چهارگانه، امام مالک، امام ابو حنیفه، امام شافعی و امام حمد می‌باشد. (مترجم)