نماز جمعه
س: آی غیر از نمازهای پنجگانه، نماز فرض دیگری و جود دارد؟
ج: بله، وجود دارد و آن نماز جمعه می‌باشد که در ظهر روز جمعه خوانده می‌شود.
س: شرط‌های نماز جمعه کدامند؟
ج: شرط‌های نماز جمعه علاوه برشرط‌های مذکور در نمازهای پنجگانه، پنج‌تاست: ۱- با جماعت خوانده شود ۲- در وقت ظهر خوانده شود؛ پس نماز جمعه قضا ندارد ۳- قبل از آن، دو خطبه خوانده شود ۴- چهل نفر از کسانی‌که نماز جمعه بر آنان واجب باشد، آن را بر پای دارند ۵- مکان نماز جمعه شهر ی روستا باشد؛ یعنی، در ساختمانی که از سنگ یا چوب ساخته شده است،َ برگزار شود. پس نماز جمعه بر ساکنان چادر واجب نیست.
س: نماز جمعه بر چه کسانی واجب است؟
ج: بر کسی‌که: ۱- مسلمان باشد ۲- بالغ باشد ۳- عاقل باشد ۴- آزاد باشد؛ یعنی، بردۀ کسی نباشد ۵- سالم و تندرست باشد ۶- مرد باشد؛ یعنی، نماز جمعه بر زنان واجب نیست ۷- مقیم باشد؛ یعنی، اهل آن مکانی که نماز جمعه در آن بر پا می‌شود، باشد.
پس نماز جمعه بر انسان کافر، بچه، دیوانه، برده، بیمار، زن و مسافر واجب نیست. اما زمانی که بچه، برده، بیمار، مسافر و زن در نماز جمعه حضور داشته باشند، نماز جمعۀ آنان درست است اگر چه بر آنان واجب نیست.
س: شرط‌های دو خطبۀ نماز جمعه چیست؟
ج) همان شرط‌های نماز است؛ از قبیل طهارت و پاکی بدن، لباس و مکان خطبه، پوشاندن عورت بدن، فرا رسیدن وقت نماز. به علاوه باید این شرایط رعایت شود: ۱- چهل نفر به طور کامل آن را بشنوند ۲- قبل از نماز خوانده شود ۳- باید دو خطبه باشد ۴- امام در حالت قیام آن را بخواند ۵- امام در بین دو خطبه بنشیند ۶- در نشستن بین دو خطبه، باید اعضای بدنش به اندازۀ گفتن «سبحان الله» آرام گیرد و بهتر آن است که به اندازۀ خواندن سورۀ «اخلاص» آرام گیرد.
س: ارکان دو خطبه کدامند؟
ج: ۱- حمد و ستایش خدا ۲- سلام و درود فرستادن بر پیامبرص(صیغۀ سلام بر پیامبرصمتعین و معلوم است و همانند تشهد، باید نام پیامبرصذکر شود؛ پس اگر با ضمیر آورده شود، کفایت نمی‌کند) ۳- وصیت و سفارش به تقوا، ۴- خواندن آیه‌ای از قرآن در یکی از خطبه‌ها ۵- دعای خیر برای مؤمنان در خطبۀ دوم، اگر چه با لفظ «رَحِمَکُمُ اللهُ»باشد؛ یعنی، خداوند شما را مورد رحمت خویش قرار دهد!
س: آیا نیت امامت در نماز جمعه واجب است؟
ج: بله، نیت امامت در نماز جمعه واجب است. همچنین در نماز اعاده و نمازی که به سبب باران به صورت جمع تقدیم خوانده شود، نیت امامت بر امام واجب است؛ به این دلیل که جماعت در آن شرط است. در سایر نمازهایی که با جماعت خوانده می‌شود، نیت امامت مستحب است.
س: دلیل واجب بودن نماز جمعه چیست؟
ج: ۱- فرمودۀ خداوند متعال آنجا که می‌فرماید: ﴿ييَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا نُودِيَ لِلصَّلَوٰةِ مِن يَوۡمِ ٱلۡجُمُعَةِ فَٱسۡعَوۡاْ إِلَىٰ ذِكۡرِ ٱللَّهِ وَذَرُواْ ٱلۡبَيۡعَۚ...﴾
«ای کسانی‌که به خدا و روز قیامت ایمان آورده‌اید! هرگاه برای نماز روز جمعه فرا خوانده شدید،َ به سوی ذکر و یاد خدا بشتابید و معامله و داد و ستد را رها کنید».
اگر نماز جمعه واجب نمی‌بود، ترک معامله و داد و ستد و شتافتن به سوی آن واجب نمی‌بود.
۲- فرمودۀ پیامبرصآنجا که می‌فرماید: «لَقَد هَمَمتُ أَن آمُرَ رَجُلاً فَیؤمَ النَّاسَ ثُمَّ آتی بِرِجالٍ مَعَهُم حُزم مِن حَطَبٍ إلی بُیُوتِ اَقوامٍ لایَحضُرونَ الجُمُعَةَ، فَأحرَقَ عَلَیهِم بُیُوتَهُم»
«تصمیم داشتم که مردی را تعیین کنم تا بای مردم امامت کند و نماز جماعت برگزار گردد و سپس همراه با مردانی که بسته‌های هیزم در دست دارند، به طرف خانه‌های اقوام و گروهی بروم که در نماز جمعه حاضر نمی‌شوند، آن‌گاه خانه‌های شان ن را بسوزانم».
اگر نماز جمعه واجب نمی‌بود، پیامبرصبه سوزاندن خانه‌های کسانی‌که به نماز جمعه نمی‌روند، اهتمام نمی‌کرد.
۳- اجماع مسلمانان از صدر اسلام تا به امروز بر واجب بودن آن.
س: فضیلت نماز جمعه چیست؟
ج: محو کردن سیئات و اعمال بد؛ زیرا پیامبرصمی‌فرماید: «الصَّلاتُ الخَمسُ و الجُمُعَةُ إلی الجُمُعَةِ کَفَّاراتٌ لِما بَینَهُنَّ و ذلِكَ إذا جتُنِبَتِ الکَبائِرُ»
«نمازهای پنجگانه و نماز جمعه تا جمعۀ بعدی، جبران گناهان صغیره‌ای است که در آن فاصله انجام شده، به شرطی که از گناهان کبیره دوری شود».
چه فضیلتی از این بزرگتر که خداوند متعال از خطاها و گناهان صغیرۀ بین دو نماز جمعه گذشت می‌نماید؟
س: منافع اجتماعی نماز جمعه چیست؟
ج: نماز جمعه منافع زیادی دارد که قابل شمارش نیست؛ از جملۀ آن منافع، جمع شدن مردم دور هم، تعاون و یاری نمودن همدیگر بر کار خیر، همکاری با یکدیگر جهت پیشرفت امور شان، گوش فرا دادن به نصیحت‌ها و خیر خواهی‌های یکدیگر، اطلاع و آگاهی از نیازمندان و کمک کردن به آنان، با هم بودن و نزدیک کردن دل‌ها، دعای خیر به صورت دسته‌جمعی؛ چرا که در آن جمع مسلمانان، انسان صالحی و جود دارد که دعایش بر آورده شود...
س: عقوبت و مجازات ترک نماز جمعه چیست؟
ج: محروم بودن از خیرها به دلیل این فرمودۀ پیامبرصکه می‌فرماید: «مَن تَرَكَ ثَلاثَ جُمَعٍ طَبَعَ اللهُ علی قَلبِهِ ثُمَّ لَیَکونَنَّ مِنَ الغَافِلینَ»
«کسی‌که سه جمعه را بدون عذر ترک نماید، خداوند مهر غفلت بر قلبش می‌نهد و آن‌گاه از غفلت کنندگان محسوب می‌شود».
چه محرومیتی از این بزرگتر که خداوند متعال بر قلبش مهر غفلت بنهد و او را از غفلت کنندگان قرار دهد، در نتیجه از لذت و خوشی مناجات و یاد خدا بی‌بهره ماند؟
این فرمودۀ خداوند متعال نیز اشاره به آن دارد آن دارد آنجا که می‌فرماید: ﴿وَإِذَا رَأَوۡاْ تِجَٰرَةً أَوۡ لَهۡوًا ٱنفَضُّوٓاْ إِلَيۡهَا وَتَرَكُوكَ قَآئِمٗا ﴾[الجمعة: ۱۱]
«و هنگامی که تجارتی یا سر گرمی‌ای دیدند، از پیرامون تو پراکنده شدند و تو را ایستاده بر منبر در حال خطبه خواندن ترک گفتند».
اگر رویگردانی از خطبۀ نماز جمعه همیشه قبیح و زشت نمی‌بود، خداوند متعال قومی را که خطبه و پیامبرصرا ایستاده در حال خطبه خواند ترک کردند و به طرف قافلۀ بجارت رفتند، سرزنش نمی‌کرد. در غیر خطبۀ جمعه و در غیر رویگردانی از نماز جمعه، روانه شدن به طرف تجارت مذموم و ناپسند نیست.