قصر و جمع نماز
س: چه کسی می‌تواند نمازهای چهار رکعتی را شکسته بخواند؟
ج: ۱- مسافری که مقصد معلوم و معینی داشته باشد؛ پس انسان سردرگم و کسی‌که دنبال بردۀ فراری می‌رود، نمی‌تواند نماز را شکسته بخواند ۲- طول سفرش شانزده فرسخ پیاده باشد ۳- سفرش در غیر معصیت باشد؛ یعنی، سفرش، سفر حلال و مباح باشد.
لازم به ذکر است که تنها نماز ظهر، عصر و عشاء را می‌توان شکسته خواند.
س: آیا مسافری که دارای شرایط قصر باشد، می‌تواند نمازها را با م جمع کند؟
ج: بله، مسافری که دارای شرایط قصر باشد، می‌تواند بین ظهر و عصر و بین مغرب و عشاء به صورت جمع تقدیم یا جمع تأخیر، جمع نماید. اگر دروقت نماز اولی ایستاد، جمع تقدیم و اگر در وقت نماز دومی ایستاد، جمع تأخیر بهتر است. پس هرگاه شخص مسافر خواست که جمع تأخیر نماید، لازم است که در وقت ظهر یا مغرب، نیت و قصد کند که آن را به صورت جمع تأخیر می‌خواند، تا اینکه با خارج شدن وقت نماز اول بدون نیت تأخیر، گناهکار نشود.
قصر و جمع نماز در صحرای عرفات و منی به عذر شک و انجام دادن مراسمی ویژه، نزد امام مالک و ابوحنیفه جایز است و برای شافعی مذهبان نیز به تقلید از این دو امام یا بر اساس قولی از امام شافعی که امام نووی آن را در مبحث «جایز بودن قصر و جمع نماز در سفر کوتاه» ذکر کرده، جایز می‌باشد. و حدیث صحیحی در مسلم که انس از پیامبرصنقل نموده، آن را تأیید می‌کند.
س: آی برای جمع تقدیم شرایطی وجود دارد؟
ج: بله، سه شرط وجود دارد:
۱- درنماز اولی نیت جمع نماید. بهتر آن است که این نیت هنگام تکبیرة الإحرام نماز اولی باشد.
۲- تا خواندن نماز دومی، سفر ادامه داشته باشد؛ پس اگر بعد از نماز اولی و قبل از شروع نمودن به نماز دومی میقیم شود، جمع جایز نیست و باید نماز دوم را به تأخیر بیندازد و آن را در وقت خودش بخواند. اگر در جمع تقدیم بعد از شروع نمودن نماز دوم مقیم شود، هر دو نماز صحیح واقع می‌شود.
۳- بین دو نماز فاصلۀ طولانی نباشد؛ پس اگر فاصلۀ طولانی ایجاد شود، باید نماز دوم را به تأخیر انداخت و آن را در وقت خودش خواند.
تحقق شرایط مذکور در جمع تأخیر مستحب است و تنهانیت جمع تأخیر در وقت نماز اولی واجب است، تا اینکه با از بین رفتن وقت نماز اولی بدون نیت تأخیر گناهکار نشود.
س: آیا جمع تقدیم بین نمازهای ظهر و عصر و بین مغرب و عشاء به سبب باران درست است؟ شرایط آن چیست؟
ج: بله، جمع تقدیم به سبب باران درست است و شرایط آن عبارت است از:
۱- هنگام تکبیرة الإحرام نماز اولی و هنگام سلام دادن آن و هنگام تکبیرة الإحرام نماز دومی، باران ادامه داشته باشد. اگر نماز باجماعت خوانده شود، برای کسی‌که به صورت انفرادی آن را می‌خواند، جمع تقدیم به سبب باران درست نیست.
۲- بین دو نماز فاصلۀ طولانی ایجاد نشود.
حد واندازۀ باران تا اینکه به عنوان عذر محسوب شود، این است که لباس را خیس نماید. چنین رخصتی برای جماعتی است که از راه دور برای ادای نماز جماعت به مسجد می‌روند.
س: دلیل جایز بودن قصر نماز برای مسافر چیست؟
ج: ۱- فرمودۀ خداوند متعال آنجا که می‌فرماید: ﴿فَلَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَقۡصُرُواْ مِنَ ٱلصَّلَوٰةِ إِنۡ خِفۡتُمۡ أَن يَفۡتِنَكُمُ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْۚ ﴾[النساء: ۱۰۱]
«اگر به سفر تجارت یا جهاد و غیره رفتید، گناهی ندارد که نماز را کوتاه کنید و نماز چهار رکعتی را دو رکعت بخوانید اگربیم داشتید که از طرق دشمنان کافر صدمه‌ای متوجه شما بشود، کوتاه نماز گناهی ندارد».
۲- فرمودۀ پیامبرصکه آیۀ بالا را توضیح داده و می‌فرماید: «صَدَقَةٌ تَصَدَّقَ اللهُ بِها عَلَیکُم فَاقبَلوُا صَدَقَتَهُ»
«شکسته خواندن نمازهای چهار رکعتی صدقه و بخششی است که خداوند به شما داده، پس صدق‌اش را قبول کنید».
۳- سنت عملی از زمان پیامبرصتا به امروز که تمامی مسافران نماز را به صورت شکسته خوانده و می‌خوانند.