مختصری در فقه امام شافعی رحمه الله

احکام رضاعت

هرگاه شرایط مذکور تحقق یابد؛ به اینکه زن نه سال قمری و بیشتر از آن را داشته باشد و بچه شیر خواره کمتر از دو سال داشته باشد و پنج دفعه به صورت یقینی از آن زن، شیر خورده باشد، احکام شرعی رضاعت ثابت می‌شود؛ یعنی، آن زن، مادر رضاعی بچه و شوهر زن (صاحب شیر)، پدر رضاعی بچه می‌گردد؛ در نتیجه نکاح بچه با اصول و فروغ و متعلقات اصول و فروغ نسبی و رضاعی زن و شوهرش، حرام است، ونکاح آن زن با فروغ بچه شیر خواره (پسران، دختران و نوه‌هایش) حرام است. اما نکاح با اصول و حواشی اصول بچه حرام نیست؛ مثلا اگر «سکینه» به «حسن» شیر دهد، خود سکینه، شوهرش (صاحب شیر)، پسران و دختران و پدران و پدر بزرگان و مادران و مادر بزرگان و عموها و عمه‌ها و خواهران و خاله‌های آن دو، همگی محارم حسن هستند. اما برادران و خواهران و پدر و مارد حسن و کلیه‌کسانی که به آنان منتسب می‌شوند، محارم سکینه نیستند.

هرگاه سکینه پنج بار به حسن شیر دهد، سکینه، مادر رضاعی حسن، و شوهر سکینه (صاحب شیر)، پدر رضاعی حسن می‌گردد و محرمیت بین حسن و آن دو ایجاد می‌شود، همچنانکه ذکر کردیم.

اما اگر مردی چهار زن و یک مارد فرزند داشته باشد، آن‌گاه هر کدام از آن‌ها به بچه شیر خواره‌ای به اسم «حبیب» شیر دهند، در این صورت این چهار زن و مادر فرزند آن مرد، مادران حبیب نیستند. ولی خود آن مرد، پدر رضاعی حبیب می‌گردد. و هرگاه مردی پنج دختر یا پنج خواهر داشته باشد و هر‌کدام از آن‌ها به بچه شیرخواره‌ای به نام «سالم» یک بار شییر دهند، هیچ کدام از آنان مادر رضاعی سالم نمی‌گردد و آن مرد نیز پدر رضاعی سالم نمی‌گردد.

لازم به ذکر است که دو مذهب از مذاهب اهل سنت (مذهب حنفی و مذهب مالکی) قائل به این هستند که یک بار شیر دادن، محرمیت ایجاد می‌کند، پس احتیاط لازم است و هیچ مردی نباید با زنی ازدواج کند که یک بار شیر دادن در بین آنان باشد.

همان طوری که احکام رضاعت با شیر ثابت می‌شود، همچنین با پنیر و کره آن شیر ثابت می‌شود. اگر شیر با مایعی آمیخته شود، در صورتی‌که شیر بیشتر از مایع باشد، محرمیت را ایجاد می‌کند. و اگر مایع بیشتر از شیر باشد، به گونه‌ای که اوصاف شیر از بین رفته باشد، باز محرمیت را ایجاد می‌کند در صورتی‌که بچه شیر خواره تمام آن را بنوشد.

صاحب شیر، مردی است که بچه ب او منسوب می‌شود؛ یعنی، هرگاه مردی با زنی ازدواج نماید و فرزندی از آن زن به دنیا آورد و به سبب فرزند شیر و ارد پستان زنش شود، در این صورت صاحب شیر است و اگر زنش به بچه دیگری شیر دهد- در صورت تحقق شرایط- پدر رضاعی آن بچه می‌گردد؛ پس اگر پستان زنی پر از شیر شود بدون اینکه بچه‌ای از وی متولد شود، سپس آن زنشیر را به بچه دیگری دهد، در این صورت فقط مادری برای ووی ثابت می‌شود و پدری باریش ثابت نمی‌شود؛ یعنی، فقط آن زن، مادر رضاعی بچه شیر خواره می‌گردد و شوهرش، پدر رضاعی بچه شیر خواره نمی‌گردد. هرگاه زنی ازدواج نماید و فرزندی را به دنیا آورد و به سبب آن فرزند، شیر وارد پستانش شود، سپس شوهرش وی را طلاق دهد یا شوهرش بمیرد و آن‌گاه زن پس از سپری شدن عده، با مرد دیگری ازدواج نماید و از او فرزندی نداشته باشد، در این صورت هر بچه دیگری که از آن زن شیر بخورد، شوهر اول زن، پدر رضاعی آن بچه شیر خواره می‌گردد؛ نه شوهر دو‌مش؛ زیرا نسبت شیر از شوهر با طلاق یا وفات منقطع نمی‌گردد اگر چه مدت طولانی شود یا شیر منقطع شود و سپس برگردد، تا زمانی که بعدا زن از شوهر دیگر فرزندی را به دنیا آورد و نسبت شیر را از شوهر اولی قطع کند.

زنانی که به سبب رضاعت و شیرخوارگی برای همیشه محرم بچه شیر خواره هستند و نکاح ازدواج با آنان حرام است، هفت نفرند:

۱- مادر رضاعی

۲- دختر رضاعی

۳- خواهر رضاعی

۴- عمه رضاعی

۵- خاله رضاعی

۶- دختر برادر رضاعی

۷- دختر خواهر رضاعی

این افراد محرم ابدی بچه شیر خواره هستند و ازدواج با آنان جایز نیست.

والسلام علیکم ورحمة الله و برکاته