مختصری در فقه امام شافعی رحمه الله

نمازعید

س: نماز عید چگونه است؟

ج: نماز عید دو رکعت است؛ در رکعت اول غیر از تکبیرة الإحرام، هفت مرتبه «الله اکبر» و در رکعت دوم غیر از تکبیرة الإحرام، پنج مرتبه «الله اکبر» گفته‌می شود. بعد از نماز، دو مطبه خواندن می‌شود همانند خطبۀ جمعه، با این تفاوت که در ابتدای خطبۀ اول، نه مرتبه «الله اکبر» و درابتدای خطبۀ دوم، هفت مرتبه «الله اکبر» پشت سر هم گفته می‌شود.

وقت نماز عید بعد از سپری شدن شانزده دقیقه از طلوع آفتاب آغاز می‌شود و تا زوال آفتاب ادامه دارد. بهتر است که نماز عید فطر با تأخیر خوانده شود تا مسلمانان قبل از نماز چیزی را بخورند.

س: نماز عید از چه لحاظی با دیگر نمازها فرق دارد؟

ج: ۱- از لحاظ هیأت و شکل آن از جهت تکبیرات؛ که در اول رکعت‌های نماز عید «الله اکبر» گفته می‌شود، ولی در سایر نمازها گفته نمی‌شود.

۲- از لحاظ وقت؛ که نماز عید مختص به روز عید فطر و عید قربان می‌باشد.

۳- نماز عید در روز با صدای بلند خوانده می‌شود همانند نماز جمعه.

۴- بر خلاف نماز جمعه دو خطبۀ آن بعد از نماز است.

۵- برای اعلان آن به جای اذان، «الصَّلاةُ جَامِعَةٌ» [۱۵]گفته می‌شود.

اما از لحاظ شرایط و ارکان همانند سایر نمازهاست و هیچ فرقی با آن‌ها ندارد.

س: آیا خطبه‌ی نماز عید شروط و ارکان دارد؟

ج: بله، شروط و ارکان دارد و در این مورد همانند خطبۀ جمعۀ است و تنها در و قتش با خطبۀ جمعه تفاوت دارد؛ به این گونه که خطبۀ جمعه قبل از نماز جمعه خوانده می‌شود، ولی خطبۀ عید بعد از نماز عید خوانده می‌شود.

س: آیا قبل از اسلام نماز عید وجود داشته است؟

ج: خیر، قبل از اسلام تنها عید نوروز و عید مهرگان بوده که قوم عرب در آن روز به بازی‌های غیر مفید و لهوهای باطل می‌پرداختند، هنگامی که اسلام آمد، آن دو عید را به عید فطر و عید قربان تبدیل کرد و بازی را به نماز و تقرب به خدا و لهو باطل را به دید و بازدید و به جای آوردن صلۀ رحم و صدقه دادن به نیازمندان، بیوه زنان و یتیمان تبدیل کرد.

س: آیا نماز عید برای زنان و مسافران سنت است؟

ج: بله، نماز عید برای همه: مرد و زن، بچه و بزرگ، پیر و جوان، مقیم و مسافر سنت است. بهتر است که نماز عید با جماعت خوانده شود، اگر جماعت از دست رفت یا میسر نشد، به صورت انفرادی خوانده شود.

در فضیلت إحیاء و زنده داری شب عید، حدیث صحیح وارد شده است.

س: آداب و سنت‌های روز عید کدامند؟

ج: ۱- در روز عید فطر قبل از نماز عید کمی غذا خورده شود و در روز عید قربان قبل از نماز عید، چیزی خورده نشود.

۲- زکات فطر در روز عید قطر ادا شود.

۳- در روز عید قربان، بعد از نماز حیوان قربانی شود.

۴- غسل انجام شود.

۵- بالباس‌های تمیز و پاکیزه بدن را آراست.

۶- انسان در روز عید خود را معطر و خوشبو نماید.

۸- اصلاح کردن دل‌ها و پس دادن حقوق به صاحبانش.

۹- صدقه دادن به فقرا و نیاز مندان.

۱۰- به جای آوردن صلۀ رحم.

۱۱- گشاده رویی و خوش رویی بازن و فرزندان.

۱۲- رفتن به نماز از یراهی و برگشتن از راهی دیگر.

۱۳- این تکبیر «اللهُ أکبَر اللهُ أکبَر اللهُ أکبَر لا‌إلَه إلَّا اللهُ و اللهُ أکبَر اللهُ أکبَر ولِلهِ الحَمدُ اللهُ أکبَر کَبیراً و الحَمدُ لِلهِ کَثیراً و سُبحانَ اللهِ بُکرَةً وَ أَصیلًا و صَلَّی اللهُ عَلی سَیِّدنَا مُحَمَّدٍ و عَلی آلِهِ و صَحبِهِ و سَلَّم» [۱۶]در روز عید فطر از غروب آفتاب شب عید تا زمانی که امام شروع به نماز می‌کند و در عیدقربان از صبح عرقه تا عصر آخرین روز از «أیام التشریق» [۱۷]بعد از همۀ نمازها گفته شود.

[۱۵] نماز با جماعت خوانده می‌شود. [۱۶] خداوند بزرگ و بلند مرتبه است (سه بار)، هیچ معبودی جز الله نیست و خداوند بزرگ و بلند مرتبه است (دو بار) و حمد و ستایش مخصوص خداست. خداست. خداوند بی نهایت بزرگ و بلند مرتبه است و حمد و ستایش فراوان مخصوص اوست. خداوند همیشه و در تمام اوقات از صبح تا شب، از هر عیب و نقصی منزه و پاک است. درود و سلام خداوند بر محمدصو آل و یارانش باد! [۱۷] «أیام التشریق» عبارت است از روزهای دوازدهم، سیزدهم و چهاردهم ذیحجه؛ یعنی، سه روز بعد از عید قربان. (مترجم)