مختصری در فقه امام شافعی رحمه الله

فهرست کتاب

وضو

وضو

س: وضو چیست؟

ج: وضو از نظر لغوی به معنای نظافت و پاکیزه رویی است و از نظر شرعی به معنای شستن اعضای مخصوص همراه بانیت و ترتیب می‌باشد.

س: نیت چیست؟

ج: مراد از نیت، طلب رضای خداست؛ یعنی، امتثال و پیروی از دستور خداوند متعال. با نیت، فرق بین عادت و عبادت و همچنین تشخیص بین مراتب عباد از قبیل فرض، واجب و سنت حاصل می‌شود. نیت قصد ادای عبادت برای خداوند متعال است. شخص و ضو گیرنده هنگام ابتدای شستن صورت قلبا قصد دارد که برای خداوند متعال وضوی فرض بگیرد. با نیت اثر عبادت بر روی قلب ایجاد می‌شود.

نیت هنگام شستن دستان، مستحب است.

س: فرض‌های و ضو کدامند؟

ج: فرض‌های و ضو شش است: ۱- نیت ۲- شستن صورت از رستنگاه موی سر تا چانه به درازا و بین گوش‌ها به پنها ۳- شستن دستان تا آرنج ۴- مسح قسمتی از سر ۵- شستن پاها تا قوزک ۶- رعایت ترتیب در بین این موارد؛ یعنی، شخص و ضو گیرنده باید ابتدا نیت و قصد و ضو را داشته باشد، سپس صورتش و آن‌گاه دستانش را بشوید، سپس مسح سر نماید و در آخر پاهایش را بشوید.

س: سنت‌های و ضو کدامند؟

ج: سنت‌های وضو ده تاست: ۱- تسمیه ( گفتن بسم الله الرحمن الرحیم)، هنگام شستن کف دستان ۲- شستن کف دستان ۳- مضمضه (آب را در دهان گردانیدن) ۴- استنشاق (آب را در بینی گردانیدن) ۵- مسواک زدن دندان‌ها ۶- مسح تمام سر ۷- سه بار شستن اعضای وضو ۸- دست انداختن بین انگشتان دست و پا ۹- مقدم نمودن طرف راست بر طرف چپ در شستن دست و پا ۱۰- موالات (پشت سر هم انجام دادن اعمال وضو).

حکمت این سنت‌ها در وضو این است که در مورد تسمیه، انسان مسلمان هرکار نیکویی را با نام خدا آغاز می‌کند. با شستن کف دستان، آب را در کف دستش می‌گذارد تا رنگش را ببیند. با مضمضه، مزۀ آب و با استنشاق، بوی آب در می‌یابد تا فقط آب پاکیزه را استعمال نماید. با دست انداختن در بین انگشتان دست و پا و گرفتن نا خنها، نظافت ورهایی از بوهای بد حاصل می‌شود. و با مسواک کردن دندانها، سلامت دهان و دندان حاصل می‌شود.

س: آداب وضو کدامند؟

ج: ۱- رو کردن به سوی قبله ۲- سخن گفتن بدون نیاز ۳- اجتناب و دوری از زیاده روی در مصرف آب ۴- کمک نگرفتن از کسی دیگر بدون عذر.

س: مکروهات وضو کدامند؟

ج: ۱- زیاده روی در مصرف آب ۲- سخن گفتن بدون نیاز ۳- کمک گرفتن از دیگری در شستن اعضای وضو بدون عذر.

س: باطل کننده‌های وضو کدامند؟

ج: آنچه که وضو را باطل می‌کند عبارتند از: ۱- خارج شدن چیزی از جلو وعقب ۲- از بین رفتن عقل به سبب دیوانگی، بی‌هوشی و خوابی که با هیأت تمکین بر روی زمین قرار نگرفته باشد ۳- تماس باطن کف دست با شرمگاه آدمی ۴- تماس و برخورد پوست مرد وزن بیگانه بدون حائل و پوششی.

بنابراین، خواب با هیأت تمکین و تماس پشت کف دست با شرمگاه آدمی و تماس با محارم مثل مصافحه با پدر و مادر و کسانی‌که نکاح با آنان برای همیشه حرام باشد، وضو را باطل نمی‌سازد. همچنین تماس با کودکانی که به حد شهوت نرسیده‌اند؛ یعنی، کمتر از هفت سال سن دارند، وضو را باطل نمی‌کند.

س: شرط‌های وضو کدامند؟

ج: ۱- وضو گرفتن با آب مطلق ۲- شخص و ضوگیرنده باید مسلمان باشد ۳- رسیدن به سن تمییز ۴- عدم چیزی که با وضو منافات دارد ۵- عدم چیزی که مانع رسیدن آب به اعضای وضو می‌شود.

بنابراین، وضو گرفتن با آبی مطلق، وضوی شخص کافر، وضوی بچه‌ای که به سن تمییز نرسیده، وضوی کسی‌که دارای چیزی است که با وضو منافات دارد مانند: زن حائضه و شخص دیوانه و وضوی کسی بر روی اعضایش چیزی هست که مانع رسیدن آب به آن می‌شود، مانند: اینکه موم بر روی اعضای وضویش باشد، وضوی این افراد درست نیست.

(بچه‌ای که بتواند به تنهایی خودش را پاکیزه کند و به تنهایی غذا بخورد، به سن تمییز رسیده است).