زکات حبوبات (دانه‌ها)
س: زکات در چه دانه‌هایی واجب است؟
ج: هر دانه‌ای که آدمی آن را می‌کارد و به اختیار خود از آن به عنوان قوت و غذا استفاده و آن را ذخیره می‌نماید.
س: شرایط واجب بودن زکات در آن چیست؟
ج: ۱- رسیدن به حد نصاب ۲- اسلام ۳- حریت ۴- مالکیت تمام.
وقت زکات آن، هنگام رسیدن و سخت و قوی شدن دانه است؛ پس هرگاه دانه سخت و قوی شود و برسد، زکات به آن تعلق می‌گیرد و بعد از پاک کردن از کاه و غیره، زکات آن داده می‌شود.
س: حد نصاب دانه‌ها چقدر است؟
ج: پنج و سق است که دانه بدون پوست باشد و آنچه با پوستش ذخیره می‌شود از قبیل برنج و عدس، حد نصاب آن، ده و سق می‌باشد. هر و سق، شصت صاع است و به معیار رطل، پنج و سق معادل۱۸۰۰ رطل بغدادی و به معیار کیلوگرام، پنج وسق حدود ۸۰۰ کیلوگرام می‌باشد. اما علما به دلیل آنچه کشاورزان در آغاز رسیدن دانه‌ها از آن می‌خورند و به دلیل آنچه از دانه‌ها ضایع می‌شود، احتیاط کرده‌اند و حد نصاب دانه‌ها را ۱۵۰ من؛ یعنی، ۶۰۰ کیلوگرام قرار داده‌اند.
س: آیا زکات دانه‌ها در صورتی‌که چندین سال در ملک زکات دهنده باقی بماند، تکرار می‌گردد؟
ج: خیر، زکات دانه‌ها تکرار نمی‌گردد؛ یعنی، هرگاه زکات دهنده، زکات آن را خارج کند، دوباره زکات آن واجب نیست اگر چه سال‌ها در ملکش باقی بماند؛ زیرا گذشتن سال در زکات دانه‌ها شرط نیست، بر خلاف حیوانات، نقود و مال‌التجارۀ که زکات آن‌ها تکرار می‌گردد؛ زیرا گذشتن سال از شرط‌های زکات آن‌ها می‌باشد.
س: مقدار زکات دانه‌ها چقدر است؟
ج: اگر با آب باران آبیاری شود یا با آنچه بدون هزینه و زحمت مانند زراعت دیمی و آنچه با آب رودخانه آبیاری شود، یک دهم ( ۱/۱۰ ) و در صورتی‌که با هزینه و زحمت آبیاری شود مانند دانه‌هایی که با چرخ چاه و آب کشیدن از حوض و تلمبه‌ها آبیاری می‌شوند، یک بیستم ( ۱/۲۰ ) و دانه‌هایی که با هر دو آبیاری شوند (این به اعتبار رشد و نمو زراعت می‌باشد) یک پانزدهم ( ۱/۱۵ ) باید به عنوان زکات داده شود.
س: آیا در سبزیجات و ادویه‌جات زکات وجود دارد؟
ج: خیر، زکات در سبزیجات مثل ترب، خرفه و امثال آن و در ادویه‌جات مثل زیره و دانۀ گشنیز و کنجد ودر داروها مثل سوسنبرو زیرۀ رومی وجودندارد؛ زیرا قبلا گفتیم که یکی از شرایط زکات در حبوبات این است که قوت و غذای آدمی باشد در حالی‌که این چیزها قوت و غذای آدمی نیست.
امام ابو حنیفه/قائل به وجوب زکات در سبزیجات است؛ زیرا خداوند متعال می‌فرماید: ﴿أَنفِقُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا كَسَبۡتُمۡ وَمِمَّآ أَخۡرَجۡنَا لَكُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ﴾[البقره: ۲۶۷].
«از مال حلال وپاک که از طریق کسب به دست آورده‌اید و از حبوبات و میوه‌های پاک که از زمین برایتان فراهم کرده‌ایم، خرج و انفاق کنید»
همچنانکه به دانه‌ها نیاز دارد، به سبزیجات نیز نیاز دارد.