نماز جنازه
س: نماز جنازه چیست؟
ج: نماز خواندن بر شخص مرده می‌باشد.
س: آیا نماز جنازه جنازه بر هر مرده‌ای خوانده می‌شود؟
ج: خیر، از شرایط نماز جنازه این است که شخص مرده، مسلمان باشد، شهید نباشد و جنینی نباشد که آثار حیات در او ظاهر نشده است؛ پس نماز بر شخص کافر درست نیست؛ زیرا نماز برای دعای مغفرت و بخشش است و کافر چنین اهلیت و استحقاقی را ندارد. و شهیدن که در میدان معرکه علیه مشرکان و کافران بر اثر جنگ بمیرد، نماز بر او خوانده نمی‌شود؛ زیرا خداوند وعدۀ بهشت به او داده است بنابراین، مورد عفو و بخشش قرار می‌گیرد. و جنین هم حیات وی تحقق پیدا نکرده است. خلاصه نماز خواندن بر میت، تابع غسل است؛ هر زمانی که غسل واجب باشد، نماز هم واجب است و هرگاه غسل واجب نباشد، نماز نیز واجب نیست؛ پس شهید غسل نمی‌شود و نماز هم بر او خوانده نمی‌شود. و جنینی که نشانه‌های حیات در او ظاهر نباشد، غسل نمی‌شود و نماز نیز بر او خوانده نمی‌شود. و انسان کافر نیز مسلمانان او را غسل نمی‌کنند: در نتیجه نماز هم بر او خوانده نمی‌شود.
کسی‌که زیر خراب شده‌ای فوت کند و امکان غسلش نباشد، نماز بر او خوانده نمی‌شود. بنابراین نماز بر میت بستگی به غسل وی دارد و امکان ندارد که نماز بر غسل مقدم شود.
س: در حق انسان مرده چه چیزهایی بر مسلمانان واجب است؟
ج: چهار چیز واجب است: ۱- غسل او ۲- کفن پوشاندن او ۳- نماز خواندن بر او ۴- به خاک سپردن او.
سپس دادن بدهی‌ها و تنفیذ و صیتهایش در صورتی‌که بدهکار باشد و یا وصیت کرده باشد و ذکر و یاد او به خیر بر مسلمانان واجب است. در احادیث وارد شده است که: «کُفُّوا عَن مُساوِی مَوتاکُم فَإِنَّهُم قَدأتاهُم ما شَغَلَهُم»
«از سب و نفرین و ذکر بد مره‌هایتان دست بردارید؛ زیرا آنان به آنچه از پیش فرستاده‌اند، دچار شده‌اند (فایده‌ای در دشنام دادن آنان نیست)»
س: غسل انسان مرده چگونه باید باشد؟
ج: باید بعد از برطرف کردن پلیدی‌ها، تمام بدنش را شست. چنین غسلی واجب است اگرچه میت در آب غرق شده باشد.
نیت بر غسل کنندۀ میت واجب نیست؛ پلکه مستحب است.
از سنت‌های غسل میت، اضافه کردن سذر در غسلش و قرار دادن کافور در آبی که بدان غسل می‌شود و پاشیدن کافور بر کفنش و طاق گردانیدن غسل.
س: در کفن پوشاندن میت چه چیزهایی واجب است که انجام شود؟
ج: کفن برای مرد و زن باید به صورتی باشد که تمام بدن مرده رابپوشاند و برای مرد علاوه بر آن باید از جنس ابریشم نباشد وزرد رنگ وسرخ رنگ نباشد. بهتر آن است که کفن مرد، سه قطعه پارچۀ سفید ویک پیراهن ویک عمامه باشد وکفن زن، سه‌قطعه پارچه ویک شلوار ویک روسری باشد درصورتی که میان وارثان مرده، بچه نباشد و شخص مرده بدهکار نباشد. در غیاین صورت یک قطعه پارچه تمام بدنش رابپوشاند، کفایت می‌کند.
س: مخارج و هزینۀ کفن و دفن شخص خمرده از کجا تأمین می‌شود؟
ج: از ترکۀ خودش در صورتی‌که ترکه‌ای داشته باشد و اگر ترکه نداشته باشد، از بیت المال تأمین می‌شود و اگر بیت المال نتواند آن را تأمین نماید، از اموال ثرو تمندان مسلمان تأمین می‌شود.
س: شرط‌های نماز میت کدامند؟
ج: علاوه بر شرط‌های ذکر شده در نمازهای فرض، باید میت قبل از نماز غسل شود؛ پس مرده‌ای که غسل نشده است، نماز خواندن بر او درست نیست و باید نمازگزار هنگام مرگ میت، نمازش صحیح باشد؛ پس نماز کسی‌که تازه بالغ شده و هنگام مرگ میت بالغ نبوده، درست نیست. همچنین نمازگزار نباید از جنازه جلو بیفتد؛ بلکه باید جنازه در بین او و قبله واقع شود.
س: سنت‌های نماز جنازه کدامند؟
ج: بعضی از سنت‌های نماز جنازه عبارتند از: ۱- جنازه با پارچه‌ای پوشانده شود اگر میت، زن باشد ۲- مستحب است که بعد از قرار دادن میت در قبر، بلافاصله قبر پوشانده شود ۳- قرار دادن سنگ بر قبر اعم از اینکه میت مرد باشد یازن ۴- سر جنازه در پای قبر باشد ۵- کسی‌که میت را در قبر می‌گذرد، این ذکر را بخواند: «بِسمِ اللهِ و عَلی مِلَّةِ رَسُولِ اللهِ»؛ یعنی، «به نام خدا و طبق روش رسول خدا ص میت را در قبر می‌گذارم».
۶- تشبیع کنندگان بعد از دفن، ساعتی در کنار قبر بایستند و برای او دعای خیر و تثبیت کنند ۷- مسلمانان تا سه روز از زمان دفن، به خانواده د بستگان مرده تسلیت بگویند.
دعای تثبیت همان تلقین است که در سنن ابوداود و صحیح بخاری، باب «الموعظة عند القبر»ثابت شده است و می‌توان آن دعا را بر تلقین حمل نمود؛ زیرا تلقین موعظه و نصیحت برای حاضران است.
س: ارکان نماز جنازه کدامند؟
ج: ۱- نیت؛ قصد دارم که نماز فرض کفایه را بر این میت برای خداوند متعال بخوانم ۲- تکبیرة الإحرام (که بعد از آن «اَعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم»گفته می‌شود) ۳- «الله اکبر» اول ۴- خواندن سورۀ فاتحه بعد از آن (البته می‌توان بعد از سایر تکبیرها سورۀ فاتحه خوانده، ولی بعد از تکبیر اول بهتر است) ۵- «الله اکبر» دوم ۶- درود فرستادن بر پیامبرصو آل او بعد از آن؛ «اللهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ و عَلی آلِ مُحَمَّدٍ کَما صَلَّیتَ عَلی إبراهیمَ...تا آخر» (این لفظ کامل سلام بر پیامبرصو آل پیامبرصاست، می‌توان به جای آن «اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ و عَلی آلِ مُحَمَّدٍ»گفت) ۷- «الله اکبر» سوم ۸- دعا خواندن برای میت بعد از آن. گفتن «اَللّهُمَّ اغفِرلَهُ»: «بار خدایا! از گناهانش درگذر!» کفایت می‌کند، ولی بهتر است این دعا خوانده شود:
«اَللهُمَّ اغفِر لِحَیِّنَا و مَیِّتِنَا و شَاهِدِنَا و غَائِبِنَا و صَغِیرِنا و کَبیرِنا و حُرِّنَا و عَبدِنَا و ذَکَرِنَا و انثَانَا، اَللهُمَّ مَن أحیَیتَهُ مِنَّا فَأَحیِهِ عَلی الإِسلاَمِ وَ مَن تَوَفَّیتَهُ مِنَّا فَتَوَفَّهُ عَلی الإِیمانِ، أَللهُمَّ إنَّ هذ عَبدُکَ و ابنُ عَبدِکَ خَرَجَ مِن رُوحِ الدُّنیا (أی راحَتِها) و سَعَتِهَا و مَحبُوبُهُ و أَحِبَّاؤُهُ فیها الی ظُلمَةِ القَبرِ و ما هُوَ لاقیه، کانَ یَشهَدُ أن لا إلَه إلَّا أنتَ وَحدَکَ لاشَریکَ لَکَ و أنَّ مُحَمَّداً عَبدُکَ و نَبیُّک ورَسُولُکَ، اللهُمَّ إنَّهُ نَزَلَ بِکَ و أنتَ خَیرَ مَنزُولٍ بِهِ و أنتَ غَنِیٌّ عَن عَذَابِهِ و عِقَابِهِ فَاعفِر لَهُ اللهُمَّ و ارحَمهُ، وَقِهِ عَذَابَ القَبرِ وَ فِتنَتهُ و ثَبُتهُ بِالقَولِ الثُّابِتِ، وَلَقِهِ الأمنَ مِن عَذَابِکَ حَتّی تَبعَثَهُ آمِناً إلی جَنَّتِکَ بِرَحمَتِکَ یا اَر حَمَ الرَّاحِمینَ»( [۱۸]) ۹- «اللهُ اکبَر»چهارم و گفتن «اَللهُمَّ لا تَحرِمنَا أَجرَهُ وَ لا تَفتِنَّا و اغفِرلَنَا و لَهُ و لِسَائِرِ المُسلِمینَ» [۱۹]۱۰- سلام دادن نماز (گفتن «السَّلامُ عَلَیکُم ورَحمَةُ اللهِ و بَرَکَاتُهُ» [۲۰]به طرف راست و چپ.
[۱۸] الهی! زنده و مرده، حاضر و غیب، کوچک و بزرگ، آزاده و برده، مرد و زن ما را مورد آمرزش قرار ده! خدایا! هر کسی را از میان ما زنده نگه می‌داری، بر اسلام زنده‌اش نگه دارو هر کسی را میراندی، بر ایمان بمیران! خدایا! همانا این بندۀ تو و پسر بندۀ توست که از راحتی و فراخی دنیا به سوی تاریکی قبر خارج شده در حالی‌که دوستان و یاران نزدیکانش در دنیا مانده‌اند، این بندۀ تو شهادت و گواهی می‌داد که هیچ معبود بر حقی نیست غیر از تو و گواهی می‌داد که محمدصبنده و پیامبر وفرستادۀ توست. خدایا! وی به سوی تو بازگشته است و تو بهترین کسی هستی که از وی پذیرایی می‌کنی. خدایا! تو از عذاب و عقابش بی نیاز هستی، پس وی را ببخش و او را مورد رحمت خویش قرار ده! و وی را از عذاب و سختی و ناخوشی قبر دور نگه‌دار و وی را بر راه راست ثابت قول و ثابت قدم گردان. و وی را از عذاب خودت محفوظ کن تا اینکه با رحمت و بخشش خودت وی را با حالت امن و دور بودن از عذابت، داخل بهشت گردانی، ای مهربان ترین مهربانان! [۱۹] خدایا! از اجر این متوفی، ما را محروم مگردان و بعد از وی ما را دچار فته و آشوب مساز و از گناهان ما و ایشان وسایر مسلمانان درگذر! [۲۰] سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما باد!