روزۀ مسلمانان قبل از فرض شدن رمضان
س: قبل از اینکه روزۀ ماه رمضان بر مسلمانان فرض شود، روزه‌شان چگونه بود؟
ج: سه روز از هر ماه و روز عشورا روزه می‌گرفتند.
س: روزۀ ماه رمضان چه زمانی فرض شد؟
ج: در سال دوم هجری، قبل از غزوۀ بدر.
س: دلیل بر فرض بودن روزۀ رمضان چیست؟
ج: ۱- فرمودۀ خداوند متعال، آنجا که می‌فرماید: ﴿كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ١٨٣ أَيَّامٗا مَّعۡدُودَٰتٖۚ﴾[البقرة: ۱۸۳-۱۸۴].
«(ای مؤمنان) روزۀ ماه رمضان بر شما فرض و مقرر شده است همان طور که بر ملت‌های قبل از شما نیز مقرر شده بود؛ برای اینکه ازجملۀ پرهیزگاران باشید. این روزه در چند روزی معدود مقرر است که ایامی است اندک».
درجای دیگری می‌فرماید: ﴿شَهۡرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ فِيهِ ٱلۡقُرۡءَانُ هُدٗى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَٰتٖ مِّنَ ٱلۡهُدَىٰ وَٱلۡفُرۡقَانِۚ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ ٱلشَّهۡرَ فَلۡيَصُمۡهُۖ وَمَن كَانَ مَرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَ ﴾[البقرة: ۱۸۵]
«(ای گروه مؤمنان! ایام معدودی که در آن روزه بر شما فرض است) عبارت است از ماه رمضان که نزول قرآن در آن شروع شده است، کتابی که برنامۀ هدایت انسان است؛ زیرا درآن راهنمایی و اعجاز و آیات و دلایل کاملا روشن قرار دارد که حق و ناروا را از هم جدا می‌سازد، پس هریک از شما در آن ماه حاضر باشد، باید آن را روزه بگیرد و هرکس بیمار یا مسافر باشد و روزه را بخورد، روزه گرفتن روزهای دیگر بر او واجب است؛ یعنی، باید بعد از بین رفتن عذرش، بعد از ماه رمضان در روزهای دیگری روزه‌اش را قضا کند».
۲- فرمودۀ پیامبرصکه می‌فرماید: «بُنِیَ الإسلامُ عَلی خَمسٍ: شَهادَة أن لا إلهَ إلا الله و أنَّ مُحَمَّداً رسولُ اللهِ و إقَامِ الصَّلاةِ و إیتَاءِ الزَّکَاةِ، وصِیَامِ رَمَضَانَ و حَجِّ البیتِ لِمَن استَطاعَ إلَیهِ سَبیلاً» [۲۵]
«اسلام بر پنج چیز بنا شده است: ۱- گواهی اینکه هیچ معبودی نیست غیر از الله و اینکه محمدصرسول و فرستادۀ خداست ۲- بر پای داشتن نماز. ۳- دادن زکات. ۴- روزۀ ماه رمضان. ۵- حج و زیارت خانۀ خدا برای کسی‌که توانایی آن را داشته باشد».
۳- اجماع تمام امت اسلامی از گذشته تا به امرور بر اینکه روزۀ ماه رمضان فرض است.
س: فضیلت روزۀ رمضان چیست؟
ج: فضیلت روزۀ رمضان در این فرمودۀ پیامبرصاست که می‌فرماید:
«مَن صَامَ رَمَضَانَ إیمَانًا وَ احتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدمَ مِن ذَنبِهِ» [۲۶]
«اگر کسی با ایمان و برای کسب خشنودی خداوند، ماه مبارک رمضان را روزه بگیرد، گناهان گذشته‌اش بخشوده می‌شود».
و در جای دیگری می‌فرماید: «إنَّ فِی الجَنَّةِ بَاباً یُقَالُ لَهُ الرَّیَّانُ یَدخُلُ مِنهُ الصَّائمُونَ...»
«در بهشت دری وجود دارد که «ریان» نامیده می‌شود، در روزقیامت تنها روزه‌داران از آن داخل بهشت می‌شوند».
س: عقوبت و مجازات کسی‌که روزۀ رمضان را ترک می‌کند، چیست؟
ج: چنین کسی کافر می‌شود و از دایرۀ اسلام خارج می‌گردد؛ زیرا پیامبرص می‌فرمایند: «ثَلاثَةٌ عَلَیهِنَّ اُبتُنِیَ الإسلاَمُ مَن تَرَکَ وَاحِدَةً مِنهُنَّ فَهُوَ بِهَا کافِرٌ حَلاَلُ الدَّمِ... صِیَامُ رَمَضَانَ»
«اسلام بر سه چیز بنا شده است، اگر کسی یکی از آن‌ها را ترک نماید، کافر می‌شود و خونش حلال می‌گردد: یکی از آن سه چیز روزۀ ماه رمضان است»
س: کسی‌که یک روز از رمضان را بدون عذر روزه نگیرد، آیا یک روز برای او کافی است؟
ج: بله، قضای یک روز برایش کافی است؛ مگر اینکه چندین روز را بدون عذر روزه نگیرد، که در این صورت در ذمه‌اش باقی می‌ماند؛ بعنی، قضای آن‌ها در روزهای دیگر او را کفایت نمی‌کند؛ زیرا پیامبرصمی‌فرماید «مَن أفطَرَ یَوماً مِن رَمَضَانَ مِن غَیرِ عُذرٍ لَم یَقضِهِ صِیَامُ الدَّهرِ و إن صَامَهُ»
«هرکس بدون عذر و مجوز شرعی روزی از روزهای رمضان روزه خواری کند، اگر تمام ایام عمرش روزه باشد، نمی‌تواند آن را قضا کند».
[۲۵] بخاری آن را روایت کرده است. [۲۶] بخاری و مسلم آن را روایت کرده‌اند.