مختصری در فقه امام شافعی رحمه الله

فصل سوم: روزه

س: چهار مین رکن از ارکان اسلام چیست؟

ج: روزه

س: روزه چیست؟

ج: عبارت است از امساک و خودداری ازمفطرات روزه از هنگام طلوع فجر تا غروب آفتاب.

س: ارکان روزه کدامند؟

ج: ۱- نیت؛ یعنی، روزه به قصد رضای خداوند متعال باشد. نیت برای روزۀ فرض باید هر شب و قبل از طلوع فجر باشد و برای روزۀ سنت تا قبل از زوال آفتاب جایزاست.

۲- خودداری از آنچه روزه را باطل می‌سازد.

س: شرایط واجب بودن روزۀ رمضان کدامند؟

ج: اسلام؛ یعنی، فقط بر مسلمان روزه واجب است. ۲- تکلیف؛ به اینکه شخص بالغ و عاقل باشد. ۳- خالی بودن از موانع روزه. ۴- توانایی روزه گرفتن.

س: مفطرات چیست؟

ج: مفطرات عبارت است از آنچه روزه را باطل می‌سازد؛ مانند خوردن و آشامیدن از روی عمد، وطء و جماع از روی عمد اگر چه انزال منی صورت نگیرد، استمناء، داخل شدن هر چیز «عین؛ یعنی، آنچه با چشم دیده می‌شود» به داخل بدن انسان از قبیل دماغ، شکم، مثانه و امثال آن از راه‌های باز مثل دهان، بینی، گوش، قبل (جلو) و دبر (پس) زن و مرد، استفراغ عمدی، عارض شدن حیض و نفاس برای زنان و عارض شدن دیوانگی و ارتداد.

س: موانع روزه کدامند؟

ج: ۱- کفر؛ پس روزۀ شخص کافر درست نیست؛ زیرا اهلیت روزه را ندارد.

۲- حیض و نفاس؛ پس روزۀ زن در حالت حیض و نفاس درست نیست.

۳- ارتداد؛ پس روزۀ انسان مرتد درست درست نیست.

۴- دیوانگی؛ پس روزۀ شخص دیوانه درست نیست.

۵- بی هوشی در صورتی‌که تمام روز را در برگیرد.

س: منظور از توانایی روزه گرفتن چیست؟

ج: یعنی قدرت و توانایی بر روزه بدون مشقت شدیدی که ترس هلاک شدن و از بین رفتن از آن باشد. پس بچه‌ای که به سن تمیز رسیده اگر توانایی روزه را نداشته باشد، روزه نمی‌گیرد. و انسان پیر و سالخورده و شخص بیماری که امید بهبودی‌اش نیست، هرگاه توانایی روزه را نداشته باشند، روزه نمی‌گیرند، ولی باید به ازای هر روز یک مد غذا به نیاز مندان بدهند. (هر مد ۷۵۰ گرام می‌باشد)

س: روزه بر چه کسی واجب است؟

ج: بر مسلمان مکلفی که خالی از موانع روزه باشد و توانایی روزه گرفتن را داشته باشد. پس روزۀ انسان کافر درست نیست اگر چه بر او واجب است که مسلمان شود و آن گاه روزه بگیرد. و کسی‌که مکلف نیست مثل بچه و دیوانه، روزه بر آنان واجب نیست. اما بچه در سن هفت سالگی در صورتی‌که توانایی روزه را داشته باشد، بدان امر می‌شود و در سن ده سالگی اگر از آن سر باز زند، تنبیه و زده می‌شود.

قضای روزه بر این افراد (کافر، بچه و دیوانه) واجب نیست.

روزۀ زن در حالت حیض و نفاس درست نیست، اما قضای آن بعد از رمضان در هنگام پاکی بر او واجب است.

انسان بی‌هوش بعد از به هوش آمدن باید روزه‌اش را قضا نماید. همچنین بیمار و مسافر در صورتی‌که روزه نگرفته باشند، روزه‌شان را باید قضا نمایند و فدیه بر آنان واجب نیست. کسانی‌که توانایی روزه را ندارند (انسان سالخورده و بیماری که امید بهبودی‌اش نیست) فقط فدیه بر آنان واجب است؛ یعنی، قضای روزه بر آنان واجب نیست.

حکم زن حامله و شیرده که روزه نگرفته‌اند، بعدا می‌آید.