علوم قرآن

فهرست کتاب

۳- گردآوری قرآن در عهد حضرت عثمانس

۳- گردآوری قرآن در عهد حضرت عثمانس

همانطوری که معروف و متواتر است خداوند عزوجل قرآن را بر هفت حرف (یعنی هفت لهجه از لهجه‌های عرب) نازل فرموده است، و هر قبیله‌ای از قبایل عرب قرآن را به لهجه‌ی خود می‌خواند، این امر در عهد رسول‌الله جو عهد شیخینب امری عادی بود، اما پس از گسترش کشور اسلامی و مسلمان شدن غیر عربها و وفات یافتن بیشتر کسانی که با وحی همزمان بوده‌اند این پدیده‌ی قرآنی قابل هضم نبود خصوصا نوجوانان و کسانی که در اسلام بدنیا آمده بودند.

و از معلمان مختلف ‌اللهجه قرآن یاد می‌گرفتند با یکدیگر در مورد قرآن اختلاف می‌کردند و گاهی کارشان به تکفیر یکدیگر می‌کشید. مثلا: در فتح آذربایجان و ارمنستان که دو لشکر از عراق و شام شرکت کرده بودند، اختلافشان در مورد لهجه در قرائت قرآن به زدوخورد کشید، و (حذیفه بن الیمان)سکه در آن جنگ شرکت داشت از این امر به وحشت افتاد و عجولانه به مدینه بازگشت و به حضرت عثمانسگفت: امت را دریاب قبل از آنکه مانند یهود و نصاری در مورد کتاب خود اختلاف کنند.

لذا حضرت عثمانسبا مشورت بزرگان صحابه بدین نتیجه رسید که مردم را بر یک لهجه متحد سازد و بدین کار فتنه‌ای بزرگ که جرقه‌هایش پیدا بود خاموش سازد. برای انجام این کار انجمنی متشکل از: زید بن ثابت، عبدالله بن زبیر، سعید بن العاص و عبدالرحمن بن حارث برگزیده شدند.

و قرآن را تقریبا طبق لهجه‌ی قریش نوشتند و تا آنجاییکه مقدور بود رسم‌الخط را طوری قرار دادند که بتواند لهجه‌های مختلف را بر آن پیاده ساخت. قرآنی که این انجمن تهیه کرد از نقطه‌گذاری، و ضبط و نام سوره‌ها و تقسیم‌بندیهای دیگر خالی بود. مرجع اساسی این انجمن در کتاب قرآن مصحف جمع‌آوری شده در زمان ابوبکر صدیقسبود که نزد ام‌المومنین حفصهل نگهداری می‌شد، و پس از استنساخ بدو برگردانده شد، و نزد او ماند تا اینکه پس از وفات او مروان بن حکم آن را سوزاند و برای دفاع از نظر خود چنین گفت: قرآن در مصحفهایی که در زمان حضرت عثمانستهیه شده است ضبط و نگهداری می‌شود و احتیاج به این نسخه نیست، و امکان دارد در آینده کسانی که از این امر اطلاع ندارند در مورد مصحفهای متداول شک کنند.