علوم قرآن

فهرست کتاب

اعتبار به عموم لفظ است نه بخصوص سبب

اعتبار به عموم لفظ است نه بخصوص سبب

وقتی که آیه‌ای از قرآن بر اثر حادثه یا سؤالی نازل شود، یکی از سه حالت زیر دارد:

۱- ممکن است لفظ نازل شده عام و سبب نیز عام باشد. در این حالت همه معتقدند که به عموم آیه باید عمل شود.

۲- ممکن است لفظ خاص و سبب نیز صورتی مخصوص و جزئی باشد. در این حالت نیز همه اتفاق دارند که لفظ آیه مخصوص آن حالت یا حادثه است و ممکن است با قرائن خارجی، حکم آیه را تعمیم داد و حالتهای متشابه آن حادثه را بدان ملحق ساخت.

۳- ممکن است سبب نزول صورتی جزئی و مخصوص باشد لکن برای بیان حکم آن آیه‌ای با لفظی عام وارد شود.

مقصود از عنوان ما این حالت سوم است، در این مورد اختلاف است که آیا با توجه به سبب، آیه را مخصوص آن صورت بدانیم یا به سبب توجه نکرده و به عموم لفظ آن عمل می‌کنیم اکثر اصولیان رأی دوم را پذیرفته‌اند به دلیل اینکه.

الف ـ نزول قرآن برای بیان احکام اشیاء در همه ادوار و ازمنه است، و معنا ندارد آیه‌ای به لفظی عام وارد شود و در همه زمانها سینه به سینه نقل گردد و منظور آن حکم فقط یک صورت خاص باشد که آن هم در گذشته رخ داده است، و این یک اصل مسلمی است که گمان نمی‌رود هیچ مسلمانی با آن مخالفت داشته باشد.

ب ـ یاران رسول‌الله جو همچنین تابعین و قرون ما بعد به این نوع آیات عام که بر اسبابی خاص وارد شده است استدلال می‌کردند.