تفسیر و مفسرین
در تعریف تفسیر گفتهاند: تفسیر علم فهم قرآن و بیان معانی، و استخراج احکام و حکمتهای آن است.
و در تعریف تأویل آمده است: تأویل یعنی بردن آیه به معناهایی که آیه شامل آنها میگردد.
این یکی از تعاریف متعددی است که دانشمندان ارائه کردهاند و براساس همین اختلاف نظر است که پیرامون فرق تفسیر و تأویل نیز، نظریات متفاوتی وجود دارد:
۱- اگر تأویل را به همان معنای تفسیر بپذیریم، در این صورت، تأویل و تفسیر مترادف یکدیگر خواهند بود.
۲- اما اگر معتقد باشیم که تأویل یعنی مراد حقیقی کلام، در این صورت تفاوت بین تفسیر و تأویل بسیار است بدین معنی که تفسیر به معنای شرح و توضیح کلام است که به واسطهی عبارت بر زبان جاری است و بوسیلهی تعقل در ذهن جای دارد.
ولی تأویل، به اموری اطلاق میشود که در خارج وجود دارد، مثلا: تأویل جمعه (خورشید طلوع کرد)، خود طلوع خورشید است.
۳- گروهی تفسیر را به مواردی که در خود قرآن و یا در احادیث صحیح شرح و توضیح داده شده محصور میکنند، و تأویل را به استنباط علمی.
۴- عدهای نیز فرق تفسیر و تأویل را در این میدانند که تفسیر، برای الفاظ و کلمات و تأویل برای معانی و جملات، مورداستفاده قرار میگیرند.