علوم قرآن

فهرست کتاب

تعریف قرآن

تعریف قرآن

کلمه‌ی قران مصدر ماده‌ی«قرأ» به معنای تلاوت و خواندن می‌باشد و اطلاق آن بر کلام خداوند عزوجل از باب اطلاق مصدر بر اسم مفعول است. خداوند عزوجل فرماید:

﴿إِنَّ عَلَيۡنَا جَمۡعَهُۥ وَقُرۡءَانَهُۥ١٧[القيامة: ۱۷].

«جمع و خواندن آن بر ماست.»

و فرماید:

﴿فَإِذَا قَرَأۡنَٰهُ فَٱتَّبِعۡ قُرۡءَانَهُۥ١٨[القيامة: ۱۸].

«وقتی آن را خواندیم تو از خواندنش پیروی کن.»

اما در اصطلاح برای قرآن تعریفی که جامع شرایط تعریف منطقی باشد ارائه نشده، جز اینکه بگوییم: قرآن کتابی است که به

﴿بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ١ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ٢ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ٣[الفاتحة: ۱-۳].

شروع می‌شود و به

﴿مِنَ ٱلۡجِنَّةِ وَٱلنَّاسِ٦[الناس: ۶].

خاتمه می‌یابد. در تعریف قرآن گفته‌اند: کلام خداوند عزوجل که بر محمد جنازل شده و تلاوت آن عبادت است، که از باب تعریف مصدر به ذات است.

در تعریف آن گفتیم: (کلام خدا که بر محمد جنازل شده) تا کتابهای آسمانی دیگر که بر پیامبرانی چون موسی و عیسی و دیگر یپغمبراننازل شده خارج گردد، و گفتیم: (نازل شده) تا شامل کلام خدا که در لوح محفظو وجود دارد، نگردد زیرا کلام خدا منحصر به قرآن نیست به شکل عام پاداش می‌یابد. چنانکه خداوند فرماید:

﴿قُل لَّوۡ كَانَ ٱلۡبَحۡرُ مِدَادٗا لِّكَلِمَٰتِ رَبِّي لَنَفِدَ ٱلۡبَحۡرُ قَبۡلَ أَن تَنفَدَ كَلِمَٰتُ رَبِّي وَلَوۡ جِئۡنَا بِمِثۡلِهِۦ مَدَدٗا١٠٩[الكهف: ۱۰۹].

«بگو: اگر دریا براى سخنان پروردگارم جوهر باشد، بى شک دریا پیش از آنکه سخنان پروردگارم پایان پذیرد، تمام خواهد شد. و اگر چه مددى مانند آن [دریا نیز] در میان آوریم‏»

و گفتیم: (که تلاوتش عبادت است) تا احادیث قدسی و احادیث دیگر رسول‌الله جاز تعریف خارج شود زیرا گرچه آنها نیز از طرف خداست ولی در تلاوت آنها ثوابی تعیین شده وجود ندارد و خواننده فقط به شکل عام پاداش می‌یابد.