کاتبان رسول خدا:
(کاتبان وحی) [۲۹]«ابوبکر، عمر، عثمان، علی، عبدالرحمان بن عوف، ابی بن کعب [۳۰]، (اولین کاتب رسول خدا) عبدالله ابن مسعود، معاذ ابن جبل، عمار بن یاسر، حذیفه بن یمان، زید بن ثابت انصاری، معاویه بن ابی سفیان، حنظله بن ربیع الاسیدی، و خالد بن سعید بن العاص» بوده‌اند. مداوم بر کتابت برای رسول خدا زید و معاویه را نام برده‌اند.
و آنانی که همۀ قرآن را در عهد پیغمبر حفظ داشته‌اند، عبارتند از: ابی بن کعب، معاذ بن جبل، ابوزید انصاری، ابا درداء، زید بن ثابت، عثمان بن عفان، تمیم داری، عباده بن صامت و ابوایوب انصاری.
از آنانی که از صحابۀ کرامشاخذ فقه شده: ابوسعید خدری، ابوهریرۀ دوسی، جابر بن عبدالله انصاری، رافع بن خدیج، سلمه بن الاکوع، ابوواقد لیثی را می‌توان نام برد.
از آن عدۀ صحابه که فقه از آن‌ها نقل شده در طبقات الفقهاء شیرازی بدین قرار است: عبدالله بن مغفل مزنی، ابوبخید عمران ابن حصین اسلمی خزاعی، ابوحمزه انس بن مالک و عدۀ کثیری دیگر از صحابه مانند: طلحه [۳۱]ابن عبیدالله، زبیر ابن عوام، سعد ابن ابی وقاص، سعید بن زید بن عمرو ابن نفیل، عبدالرحمان بن عوف، ابوعبیده ابن جراح، حذیفه بن یمان، امام حسن، امام حسین، معاویه بن ابی سفیان، عمرو بن عاص، خالد بن ولید، مسور بن مخرمه، ضحاک بن قیس، عمار بن یاسر، ابی ذر غفاری، ابی نصر غفاری، سلمان فارسی، عباده بن صامت، شداد بن اوس، فضاله بن عبیدالله انصاری، ابی مسعود بدری، ابوایوب انصاری، ابوقتادۀ انصاری، ابوطلحۀ انصاری، ابی اسید بن مالک ربیعۀ انصاری، نعمان بن بشیر، براء بن عازب بن ابی اوفی الاسلمی، وائله بن اسقع اللیثی، ابوامامه باهلی، عقبه بن عامر الجهنی، سمره بن جندب الفزاری، عبدالرحمان بن ابزی و غیرهمش.
از زنان، فاطمه دختر رسول خدا ج، حفصه بنت عمر، ام سلمه، ام حبیب، اسماء بنت ابی بکر، ام فضل بنت حارث و ام هانی بنت ابی طالب (رضی الله عنهن) بوده‌اند. بغیر از این‌ها عدۀ دیگر از زنان و مردان نیز فقیه و از آن‌ها اخذ فقه شده است، و عصر صحابۀ کرام ما بین نود تا صد هجری انقراض یافت.
واقدی گوید: آخرین صحابه در کوفه عبدالله بن ابی وفا که در سال هشتاد و شش هجری زندگی را بدرود گفت، و در مدینه سهل بن سعد ساعدی بود که در سال نود و یک هجری در صدسالگی چشم از زندگی فرو بست، و در بصره انس بن مالک بود که در سال نود و یک یا نود و سه به جمع صحابه سلف پیوست، و در شام عبدالله بن یسر بود که در سال هشتاد و چهار به دار آخرت رحلت نمود، و ابوطفیل آخرین صحابه بود که پیغبر را دیده و بعد از تمام صحابه و عصر آن‌ها بعد از سال صد هجری به عنوان خاتمه اصحاب نبی زندگی را بدرود گفت، و دیگر همه صحابه کرام به پیغمبرشان پیوستند و جهان را از مجود مسعود خود خالی نمودند، اما آثار و بزرگواری و جوانمردی آن‌ها تا قیامت تحت رهبری قرآن [۳۲]و احادیث نبوی پایدار و نمایان است. به قول عارف بزرگ مولانای رومی:
تا قیامت می‌زند قرآن ندا
کای گروهی جهل را گشته فدا
مر مرا افسانه می‌پنداشتید
تخم جهل و کافری می‌کاشتید
پس بدیدید ای خسیسان زمن
که شما بودید افسانه نه من
مصطفی را وعده کرد الطاف حق
گر بمیری تو نمیرد این سبق
رونقت را روز به روز افزون کنم
نام تو بر زر و نقره زنم
[۲۹] «ذكر أسماء من كان یكتب لرسول الله ج: أبوبكر وعمر وعثمان وعلی وأبی بن كعب و(هو أول من كتب له) وزید بن ثابت الأنصاری ومعاوية بن أبی‌سفیانوحنظلة بن ربیع الأسیدی وخالد بن سعید بن العاص». (حیاة الحیوان دمیری صفحۀ ۵۵).
[۳۰] «وهو أول من كتب لرسول الله جمقدمة فی المدینة» (التفسیر والمفسرون ذهبی جلد ۱ صفحۀ ۹۱).
[۳۱] طلحه و زبیر و سعد و سعید و عبدالرحمان و ابوعبیده و خلفاء راشدینشاز عشرۀ مبشره‌اند.
ده تن از یاران پیغمبر را عشرۀ مبشره می‌گویند، چنان که در این دو بیت (موافق با صحیح ترمذی جلد ۵ صفحۀ ۶۴۷)
ده یار بهشتی اند میدان
ابوبکر و عمر و علی و عثمان
طلحه است و زبیر و ابوعبیده
سعد است و سعید و عبدالرحمان
[۳۲] اکنون بیش از یک میلیارد از جمعیت جهان تابع دین مبین اسلام و از قرآن پیروی می‌کنند.
این کتاب مقدس آسمانی که تا قیامت رهبر ثابت لا یتغیر و حافظ مسلمین است، بر مصداق آیۀ شریفۀ ﴿وَٱعۡتَصِمُواْ بِحَبۡلِ ٱللَّهِ جَمِيعٗا وَلَا تَفَرَّقُواْ﴾، هرآن مسلمین جهان را تحت پرچم «لَا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ» به اتحاد و اتفاق و برادری و برابری دعوت می‌کند، و اگر اختلافی در میان امت پیغمبر و در بین مذاهب اسلامی به جهاتی بروز کند باز اتحاد اولیه که وجه مشترک و اصلی مسلمین جهان است به آنان می‌بخشد و آنان را متحد می‌سازد.