مذهب او یا مذاهب ائمۀ ستّه
امام مسلم شافعی‌مذهب [۱۵۳]و همچنین امام ابی داوود و امام ابوعیسی ترمذی و امام مجتبی نسائی و امام ابن ماجه قزوینی صاحبان صحاح، شافعی و پیرو مذهب امام همام محمد ابن ادریس شافعی بوده‌اند، ولی چنانکه ذکر کردیم امام بخاری با این که مذهب ائمۀ اربعه «حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی» را قبول داشته، طبق تحقیق خود او مجتهد مطلق و صاحب رأی و جنبۀ اجتهاد را داشته است، بعضی گفته‌اند: او نیز شافعی بوده.
تذکر: نسائی و مسلم در اقلیم خراسان بوده‌اند، بخاری در بخارا، ترمذی در ترمذ که جزو اقلیم ماوراء النهر می‌باشند، و ابوداوود سجستانی است که جزو اقلیم سند می‌باشد و ابن ماجه قزوینی است که همگی منسوب به فارس و ایرانی می‌باشند و این اقالیم اعجمی و فارسی هستند که به غیر از قزوین در شرق خلیج فارس واقع شده‌اند، در مقدمۀ تاج الاصول آمده: لکن سند در مقابل مدینه است و خراسان و ماوراء النهر به سوی شمال مایل اند، چنانکه در خریطه و نقشه ممالک اسلامیه مرحوم امین بک واصف دیده می‌شود [۱۵۴]، این‌ها عرب نیستند و از جزیره العرب هم نمی‌باشند.
به هرحال، این شش امام همه یا اکثر [۱۵۵]آن‌ها ایرانی هستند و همه از اصحاب مهم حدیث و دریک عصر یعنی در قرن سوم هجری [۱۵۶]که قرن طلائی تدوین حدیث بوده زندگی کرده‌اند، و از اخذ علم از بعضی شیوخ معلوم عصر شرکت جسته‌اند، مسلم و ترمذی کثیر الاجتماع با بخاری بوده‌اند و حتی می‌گویند: هروقت مسلم بر بخاری وارد می‌شد او را سلام می‌کرد و به عنوان احترام دست او را می‌بوسید.
امام بخاری و مسلم و ابوداوود و نسائی و ترمذی که در یک قرن زیسته‌اند در اخذ علم از مشایخ و اساتید معلومه اشتراک داشته‌اند و چون در قرن سوم که خورشید حدیث و بسط انوار آن در آن ظهور کرده و آن‌ها معاصر و هدف‌شان یکی بوده، این هم‌عصر بودن عقاید آنان را بیشتر به هم نزدیک می‌کند.
مثلاً بخاری و مسلم ملتزم شده‌اند که حدیثی را روایت نکنند، مگر این که متصل السند به نقل ثقه باشد، چنانکه اتصال سند از اول تا آخر آن بدون شذوذ و علت باشد. البته در عرف علماء حدیث این تعریف صحیح و خلافی در آن نیست، لکن طریقۀ مسلم این است که اگر راوی و مروی عنه در یک زمان باشند با این که درک حضور همدیگر را نکرده و اجتماع باهم نداشته باشند باز اکتفا کرده ولی بخاری اجتماع آن‌ها را شرط دانسته و زیادی احتیاط را منظور داشته است.
[۱۵۳] در مقدمه تاج الاصول و شرح صفحۀ ۱۳ تألیف منصور علی ناصف از علمای الازهر «طبع دار إحیاء الکتب العربیه» به مصر: در مورد نسائی نوشته شده: وبلده الأصلي نسا ومسلم من نيسابور وكلاهما بأقليم خراسان، والبخاري من بخارى، والترمذي من ترمذ وكلاهما بأقليم ماوراء النهر وأبو داوود من سجستان بأقليم السند وهذه أقاليم أعجمية فارسية شرق خليج فارس إلا أن السند بإزاء المدينة نصاً وخراسان وماوراء النهر مائلان إلى الشمال كما في خريطة الممالك الإسلامية للمرحوم أمين بك واصف فليس فيهم عربي ولا من جزيرة العرب ولكن الله ألان لهم علم حديث كما ألان الحديد لداودوهؤلاء الأئمة يتعبدون على مذهب الشافعيسإلا البخاري فلم يعلم مذهبه». [۱۵۴] مقدمه و شرح تاج الأصول جلد اول صفحۀ ۳. [۱۵۵] همه آن‌ها ایرانی بوده‌اند و از این که گفته شده یا اکثر آن‌ها به این معنی است که جد مسلم در اصل عرب بوده، ولی خود مسلم در نیشابور متولد شده و زادگاه و پرورشگاه او و پدر او ایران است، و از این که بعضی امام ابوداوود را به سجستان دهی در بصره نسبت داده‌اند صحیح نیست، بلکه امام ابی داوود اهل سجستان «سیستان» اقلیم مشهور ایران است. [۱۵۶] بخاری متوفی به سال ۲۵۶، مسلم متوفی به سال ۲۶۱، ابوداوود متوفی به سال ۲۷۲، ترمذی متوفی به سال ۲۷۹، نسائی متوفی به سال ۳۰۳ و ابن ماجه قزوینی متوفی به سال ۲۷۳.