شرح حال و زندگی اصحاب کتب سته

سعی بخاری و کوشش او در علم و عبادت

محمد بن ابی یحیی وراق [۱۰۷]می‌گوید: زمانی که همسفر ابوعبدالله بخاری بودم در منزلی که من در حال خواب بودم می‌دیدم که او در یک شب پانزده تا بیست بار قیام می‌کرد، آتش و گُل آتش را بدست می‌گرفت و بدان وسیله چراغ را روشن می‌نمود، و احادیث را استخراج می‌کرد و به آن علم حاصل می‌نمود، سپس سر را بر بالین می‌نهاد و مجدداً این عمل را تکرار می‌کرد، من به او گفتم: جناب استاد، شما متحمل مشقات زیادی می‌شوید، چرا مرا بیدار نمی‌کنید، تا چراغ را برای تو روشن کنم، گفت: تو جوان هستی نمی‌خواهم خواب تو را برهم زنم، ولی برای او لذت علم و سعی از لذت خواب بیشتر بود.

محمد بن یوسف گوید: شبی در منزل ابی عبدالله بخاری بودم حساب کردم هیجده بار برخاست و چراغ را روشن کرد که چیزهای مورد یادآوری خود را یادداشت کند [۱۰۸].

مقسم بن سعید گوید: محمد بن اسماعیل بخاری هروقت اول شب ماه مبارک رمضان می‌آمد اصحاب و یاران خود را جمع می‌کرد و با آن‌ها نماز جماعت می‌خواند و در هر رکعتی بیست آیه را می‌خواند به حدی که تا آخر ماه چند بار قرآن را ختم می‌کرد، وی/در سحرگاه، نصف تا ثلث از قرآن را قرائت می‌کرد، در هر سه شب سحرگاه قرآن را ختم می‌نمود و در هرروز یک ختمه را انجام می‌داد و ختم او در هنگام افطار هر شب بود.

محمد بن ابی حاتم گوید: او در هنگام سحر سیزده رکعت را نماز می‌خواند که یک رکعت آن وتر بود [۱۰۹]. ابوبکر بن منیر نقل می‌کند روزی بخاری در حال نماز بود زنبور او را هفده بار نیش زد نمازش را قطع نکرد.

[۱۰۷] مقدمۀ صحیح بخاری، ادارة الطباعة المنیریه، چاپ مصر صفحۀ ۱۱. [۱۰۸] مقدمۀ صحیح بخاری، ادارة الطباعة المنیریه، چاپ مصر صفحۀ ۱۱. [۱۰۹] مقدمۀ صحیح بخاری، ادارة الطباعة المنیریه، چاپ مصر صفحۀ ۱۲.