اسم و نسب:
احمد بن علی بن شعیب بن علی بن سنان بن دینار ابن بحر نسائی که یکی از اصحاب کتب سته است، نسائی منسوب است به «نساء» که شهری است از شهرهای خراسان [۱۹۴]، عده‌ای از رجال برجسته و نامدار واعیان علم و ادب از این شهر ظهور کرده‌اند، بین نسا و سرخس دو روز و بین مرو پنج روز و ابیورد یک روز نیشابور شش یا هفت روز است.
وجه تسمیه نساء به این جهت است که فاتحین مسلمین هنگامی که وارد خاک خراسان شدند قصد شهر نساء را کردند این خبر به اهل آنجا رسید همه فرار کردند و به غیر از زنان کسی به جا نماند و چون مسلمین وارد شدند، به غیر از زنان کسی را ندیدند، سپس گفتند: این‌ها نساء هستند و با زن‌ها مقاتله نتوان کرد، ما این‌ها را بگذاریم تا مردهای‌شان باز گردند و به همین جهت این شهر به نساء معروف شد که امام نسائی منسوب به آن است.
در تاریخ حبیب السیر آمده [۱۹۵]: در سنۀ ثلاث وثلاثمأة، ابوعبدالرحمان احمد بن شعیب النسائی که یکی از صحاح سته مصنف او است به عالم آخرت رحلت نمود، در تصبیح المصابیح مسطور است که نسائی اول کتابی مبسوط در علم حدیث تألیف کرده آن را سنن کبری نام نهاد و بعد از اتمام آن نسخه، روزی بعضی از امراء از او پرسیدند که جمیع احادیثی که در این کتاب نوشته‌ای صحیح است، جواب داد: نه، گفتند که پس برای ما کتابی در سلک تحریر منتظم گردان که احادیث به تمام صحیح باشد آنگاه صحاحی را که حالا مشهور است تصنیف نمود، موسوم به «مجتبی» گردانید، و غرض علماء هرگاه نویسند که «رواه النسائی أو أخرجۀ النسائی» حدیثی است که در مجتبی مکتوب است. و در بعضی از نسخ به نظر درآمده که نوبتی نسائی به دمشق رسید بعضی از متعصبان آن بلده نزد او مجتمع گشته و التماس نمودند که حدیثی در باب فضل حضرت معایهسبرای ما روایت کن، نسائی گفت: آیا حضرت معاویهسبا سر به سرهم راضی نیست و آن مردم از شنیدن این سخن خشمناک شده، نسائی را ایذاء نمودند، وفات نسائی در وقتی که از مصر به دمشق می‌رفت در بلدۀ رمله اتفاق افتاد.
[۱۹۴] ونسبته إلى نساء به فتح النون وفتح السين المهملة وبعدها همزه وهي مدينة بخراسان خرج منها جماعة من الأعيان، ابن خلكان صفحۀ ۶۰ جلد اول چاپ مصر به اهتمام محمد محیی الدین عبدالحیمد. [۱۹۵] تألیف غیاث الدین بن همام الدین حسینی جزء سوم جلد دوم صفحۀ ۲۹۰.