نقد آثار خاور شناسان

آثار نیکلسون

رینولد نیکلسون از خاورشناسان پرکار بود که آثار فراوانی از خود به جای نهاده است. ما در اینجا به برخی از آثار وی اشاره می‌کنیم، و به ویژه آثاری را که از او به زبان فارسی ترجمه شده، معرّفی می‌نماییم:

١- تاریخ ادبیات عرب A literary History of the Arabs. این کتاب تاکنون یازده بار در لندن به چاپ رسیده، و از کتب دانشگاهی به شمار می‌رود. صفا خلوصی، آن را به زبان عربی برگردانده، و تحت عنوان «تاریخ الأدب العربی» به چاپ رسیده است.

٢- عرفای اسلام The Mystics of Islam. این کتاب دربارۀ طریقت، اشراق و جذبه، عرفان، عشق الهی، اولیاء و کرامات، مقام اتحاد بحث می‌کند و به وسیلۀ خانم ماهدخت بانو همایی به زبان فارسی ترجمه شده است.

٣- مفهوم شخصیت در تصوّف The Idea of Personality in Sufism. این کتاب با عنوان «تصوّف اسلامی و رابطۀ انسان و خدا» به وسیلۀ محمد رضا شفیعی کدکنی به فارسی برگردانده شده است.

٤- مقالات گوناگون در باب تصوّف که چهار مقاله از آن‌ها را محمد باقر معین با عنوان «پیدایش و سیر تصوّف» به زبان فارسی ترجمه کرده است.

٥- رومی، شاعر و عارف Rumi: Poet and Mistic. این کتاب برای آشنایی با احوال جلال‌الدین مولوی و اشعار او به زبان انگلیسی نگاشته شده، و اوانس اوانسیان مقدمه و حواشی کتاب را به عنوان «مقدمۀ رومی و تفسیر مثنوی معنوی» از انگلیسی به فارسی ترجمه نموده است.

٦- کتاب مثنوی جلال‌الدین محمد بلخی. این کتاب را نیکلسون تصحیح کرده و آن را به انگلیسی ترجمه و تفسیر نموده، و در هشت مجلد به چاپ رسانده است. ما، در همین مقاله نظر انتقادی خود را نسبت به آرای نیکلسون در باب عرفان و زهد اسلامی خواهیم آورد.

٧- شاهزاده و درویش The don and the dervish. این کتاب شامل چهل و هفت قطعه شعر از نیکلسون و ترجمۀ پنج غزل از حافظ و اشعاری از عطار و سعدی و مولوی و ابن فارض به انگلیسی است.

٨- اسرار خودی. این کتاب شامل اشعار محمد اقبال لاهوری و ترجمۀ آن‌ها به انگلیسی به همراه مقدمه و حواشی است.

٩- یک ایرانی پیشروِ دانته A Persian forerunner of Dante. این کتاب ترجمه و تلخیص از «سیرالعباد إلی المعاد» اثر منظوم سنایی غزنوی به انگلیسی است.

١٠- اشعار غنایی فارسی Persian lyrics. این کتاب، ترجمۀ سی و شش قطعه از آثار شعرای ایران را به انگلیسی در بر دارد.

١١- کتابُ اللّمع فی التصوف. این کتاب اثر ابونصر سرّاج طوسی است که نیکلسون آن را به چاپ رسانده و خلاصه‌ای از آن را به انگلیسی در پایان کتاب آورده است.

١٢- دیوان ترجمان الأشواق. این دیوان، اثر ابن عربی، صوفی مشهور اندلسی است که نیکلسون آن را به انگلیسی ترجمه و شرح کرده است.

جز آنچه گزارش نمودیم نیکلسون آثار و مقالات گوناگون دیگری نیز دارد و نوشته‌های وی بدانچه آوردیم محدود نیست.