نقد آثار خاور شناسان

فهرست کتاب

زندگینامۀ علمی کربن

زندگینامۀ علمی کربن

هانری کربن (Henry Corbin) از خاورشناسان برجستۀ فرانسه در عصر ما به شمار می‌آید، و در میان فضلای ایران از شهرت فراوانی برخوردار است. کربن در سال ١٩٠٣ میلادی در شهر پاریس دیده به جهان گشود و در خانواده‌ای که به مذهب کاتولیک پایبند بودند، پرورش یافت. وی پس از گذراندن تحصیلات دبستانی و دبیرستانی، برای آموختن فلسفه به دانشگاه سوربن وارد شد و در سال ١٩٢٥ به أخذ لیسانس از آن دانشگاه نایل آمد و در ١٩٢٦ به گواهینامۀ عالی فلسفه (D. E. S) دست یافت. هانری کربن در پاریس به «مدرسۀ زبان‌های شرقی» نیز وارد شد و در آنجا با زبان عربی و سانسکریت آشنایی پیدا کرد و در سال ١٩٢٩ از این مدرسه، دیپلم گرفت. کربن در سال ٣٢-١٩٣١ به دستیاری دوستانش مجله‌ای با عنوان «اینجا و اکنون Hic et Nnc» منتشر ساخت. وی در طول تحصیلی دانشگاهی، از اتین ژیلسون (E. Gilson) که در فلسفۀ قرون وسطی تسلّط داشت، بهره گرفت و روش «تفسیر متون فلسفی» را از وی آموخت. همچنین از درس‌های خاورشناس نامدار فرانسوی لوئی ماسینیون (L. Massignon) سود برد. در پاریس به فلسفۀ پدیدارشناسی ادموند هوسرل (H. Husserl) علاقه‌مند شد و فلسفۀ وجودی مارتین هایدگر (M. Heidegger) نیز سخت، نظر او را جلب کرد به طوری که رهسپار آلمان شد و با هایدگر از نزدیک تماس گرفت و شیوۀ «تأویل فلسفی» را از وی آموخت و مجموعۀ مقالاتی از هایدگر را با عنوان «متافیزیک چیست؟» از آلمانی به فرانسه برگرداند. هانری کربن در آلمان با ارنست کاسیرر نیز آشنا شد و از او که در باب «صورت‌های رمزی» می‌اندیشید، تأثیر پذیرفت. کربن به هنگام تحصیل فلسفه در دانشگاه از طریق ماسینیون به کتاب «حكمة الإشراق» اثر سهروردی دسترسی پیدا کرد و بدان دلبستگی یافت. در آستانۀ جنگ دوم جهانی (سال ١٩٣٩) برای دیدن آثار خطّی سهروردی به استانبول سفر کرد و به دلیل وقوع جنگ مدت ٦ سال در آنجا ماندگار شد و به پژوهش در آثار سهروردی پرداخت. سپس در طیّ مأموریتی به سرزمین سهروردی یعنی ایران پای نهاد. کربن در ایران با فضلای این سامان ملاقات کرد و به ویژه با سیّد محمد حسین طباطبایی فیلسوف نامور شیعی به مصاحبه و مذاکره پرداخت. هانری کربن بخش «ایرانشناسی» را در انستیتوت فرانسه بنیاد نهاد و کتابخانۀ «مجموعۀ ایرانشناسی» را در تهران تأسیس کرد و کتب فلسفی و عرفانی و بویژه برخی از رسایل فرقۀ اسماعیلیّه را به چاپ رسانید. در سال ١٩٤٩ مؤسسۀ «ارانوس» در سویس، از کربن دعوت کرد تا در سلسله سخنرانی‌هایی که تحت عنوان «بشر و جهان اساطیری» برگزار می‌شود، شرکت کند. کربن در مجمع ارانوس با کسانی همچون کارل گوستاویونگ (C.g.jung) روانکاو و رمزگرای سویسی و میرچه الیاده (M. Eliade) که در تفسیر اسطوره‌ها شهرت داشت و سوزوکی (D. T., Suzuki) استاد بودیسمِ ذن و دیگران آشنا شد.

در سال ١٩٥٤ «مدرسۀ مطالعات عالی پاریس» هانری کربن را به جانشینی لویی ماسینیون برگزید. کربن در سال ١٩٦٤ به اتفاق سید جلال‌الدین آشتیانی به نشر متون گزیده‌ای از فیلسوفان ایرانی (از روزگار میرداماد تا عصر حاضر) تصمیم گرفت و به تدریج آثاری را در این زمینه منتشر ساخت. در سال ١٩٧٣ «انجمن شاهنشاهی فلسفه» در ایران، او را به عضویّت انجمن و به سمت استادی انتخاب کرد. کربن هر ساله به ایران می‌آمد و در آن انجمن به تدریس فلسفه می‌پرداخت، و آراء خود را بر دانشجویان و شیفتگان فلسفه عرضه می‌داشت. هانری کربن در آستانۀ انقلاب اسلامی ایران یعنی در اکتبر ١٩٧٨ در پاریس دیده از جهان فرو بست.