نقد آثار خاور شناسان

آثار آربری

از آربری آثار فراوانی به جای مانده است. وی فهرست نامه‌هایی تهیه کرده و مقالاتی نگاشت و کتاب‌هایی را به چاپ رسانده و کتاب‌های دیگری را نیز خود تألیف و یا ترجمه کرده است. ما در اینجا برخی از آثار آربری را معرّفی می‌کنیم:

١- مهم‌ترین اثری که از آربری باقیمانده، ترجمه‌ای از قرآن کریم است با عنوان «قرآنِ به تفسیر در آمده یا: The Koran Interpreted».

این کتاب، ترجمه‌ای زیبا و روان از قرآن را در بر دارد و تا حدّی از دقّت و اتقان برخوردار است. با این همه آربری در این اثر دچار پاره‌ای از اشتباهات شده که ما ضمن همین مقاله به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

٢- کتاب دیگری که از آربری در دسترس است و خالی از اهمیّت نیست: «عقل و وحی در اسلام Revelation and Reason in Islam» نام دارد.

این کتاب را حسن جوادی از انگلیسی به فارسی برگردانده و در تهران به چاپ رسیده است. آربری در کتاب «عقل و وحی در اسلام» نیز به پاره‌ای از اشتباهات در افتاده که نمونه‌ای از آن‌ها را ارائه خواهیم داد.

٣- کتابِ دیگر آربری: «شیراز مهد شعر و عرفان Shiraz Persian city of saints and poets» نام دارد. آربری در این کتاب از تاریخ شیراز و همچنین از بزرگان و نامداران این شهر یاد می‌کند. کتاب مزبور به وسیلۀ منوچهر کاشف به فارسی ترجمه شده و انتشار یافته است.

٤- آربری دربارۀ شیخ فریدالدّین عطّار نیشابوری کتابی نگاشته که تحت عنوان Attar, Farid al-din به سال ١٩٦٦ م در لندن منتشر شده است.

٥- آربری دربارۀ جلال‌الدّین مولوی نیز کتابی با این عنوان: Jalal-al-Din Rumi به نگارش درآورده و آن را به چاپ رسانده است.

٦- آربری از میان آثار محمد اقبال لاهوری ـ شاعر گرانمایۀ پاکستان ـ چند اثر را به زبان انلگیسی ترجمه نموده که عبارتند از: زبور عجم (١٩٤٩ م) رموز بیخودی (١٩٥٣ م) جاویدنامه (١٩٩٦ م).

٧- آربری در مجلۀ «روزگار نو» که در زمان جنگ جهانی دوم به زبان فارسی در لندن منتشر می‌شد (و خود آربری، سردبیری آن را به عهده داشت) مقالاتی نگاشته و از جمله دربارۀ ابن عربی (صوفی مشهور اندلسی) در آن مجلّه سخن گفته است.

٨- از آربری کتابی به نام «میراث ایران یا: The Legacy of Persian» باقی مانده که در نگارش آن، دوازده تن از خاورشناسان اروپایی با وی همکاری کرده‌اند. مقدّمۀ کتاب را خود آربری نوشته و مقالۀ وی با عنوان «ادبیّات ایران» در میان مقالات آمده است. چند تن از مترجمان ایرانی، ترجمانیِ این مقاله‌ها را به عهده گرفته‌اند و از میان ایشان عزیزالله حاتمی مقالۀ پروفسور آربری را به فارسی برگردانده است.

٩- «خاورشناسان انگلیسی British Orientalists» یکی دیگر از آثار آربری به شمار می‌آید. این کتاب را محمد دسوقی نویهی به عربی ترجمه کرده و ترجمۀ وی، تحت عنوان «المستشرقونَ البریطانیّون» به چاپ رسیده است.

آرتور آربری جز آنچه آوردیم کتاب‌ها و آثار دیگری نیز دارد که از ذکر آن‌ها صرف‌نظر شد.