آثار برتلس
از برتلس دویست و نود و پنج اثر پژوهشی برشمردهاند که ظاهراً تنها دو نوشتار از میان آنها به فارسی ترجمه شده است. ما، در اینجا به پارهای از آثار برتلس اشاره میکنیم:
١- تصوّف و ادبیات تصوّف. این کتاب را سیروس ایزدی به فارسی برگردانده و در خلال ٧٢٣ صفحه به چاپ رسیده است. برتلس در این کتاب به تاریخ تصوّف اسلامی، صوفیان و دیگر مباحث پرداخته است. کتاب مزبور از نقاط ضعف و اشتباه خالی نیست و ما در همین مقاله از پارهای خطاهای برتلس در کتاب «تصوّف ...» سخن خواهیم گرفت.
٢- فردوسی و سرودههایش. این کتاب را نیز سیروس ایزدی به فارسی برگردانده است. برتلس در خلال این اثر از «شاهنامۀ» فردوسی و «یوسف و زلیخا»ی او سخن میگوید که البته منظومۀ دوم را گروهی از ادیبان و پژوهشگران از آنِ فردوسی ندانستهاند ولی برتلس، دلایل آنان را استوار نمیشمرد و به تحلیل منظومۀ مزبور میپردازد.
٣- برتلس در زمینۀ ادبیّات تصوّف کارهای فراوانی کرده و متون متعدّدی را نقّادانه به چاپ رسانده است از این قبیل:
٤- متن کامل منظومۀ سنایی (سیرُ العبادِ إلی المعاد).
٥- چکامههای خواجه عبدالله انصاری.
٦- متن انتقادی دیوان باباکوهی.
٧- شرح زندگینامۀ رومی از روی نوشتۀ افلاکی.
٨- متن جام جهاننمای فخرالدین عراقی.
٩- متن سعادتنامۀ شبستری و جز اینها ...
١٠- برتلس، آثاری چون: قابوسنامه، انوار سهیلی، طوطینامه، أسرارالتوحید، سفرنامۀ ناصرخسرو ... را به روسی ترجمه نموده است.
١١- تاریخ ادبیات پارسی و تاجیکی (مسکو، ١٩٦٠ میلادی) از دیگر آثار برتلس شمرده میشود.
برتلس، فرزندی به نام آندرهویچ برتلس دارد که با پدرش نباید اشتباه شود و از این فرزند کتابی با عنوان «ناصرخسرو و اسماعیلیان» به فارسی ترجمه شده است.