ریاض الصالحین من کلام سید المرسلین
در زمینۀ حدیث نبوی کتابهای بسیاری در وعظ و ارشاد و عبرت نوشته ولی هیچ یک از آنها از لحاظ رایج بودن و اعتبار و اعتماد به آن درجهای که ریاض الصالحین رسیده نرسیدهاند. آن کتابی ارزشمند و دارای برکات فراوانی است همان نفع و برکتی که مؤلفش در مقدمۀ آن از آن نام برده آنگاه که میگوید: از این رو مناسب دیدم که مختصری از احادیث رسول اکرم صرا گرد آورم که حاوی اموری است که راهنمای صاحبش به سوی آخرت و به وجود آورندۀ آداب ظاهری و باطنی آن بوده و ترکیبی از بیم و نوید و دیگر انواع از آداب سالکان راه حقیقت باشد از احادیث زهد و ریاضتهای درونی و تهذیب اخلاق و پاکی و مداوای دلها و حفظ و استقامت اعضاء از کجی و انحراف و موارد دیگری که از مقاصد عارفان میباشد و در آن از کتابهای صحاح معروف نسبت بدهم و باباهای آن را باآیات قرآن کریم آغاز نمایم و آنچه را که به توضیح و شرح و معنای خفی نیاز داشته باشد با اشاراتی زیبا مزین سازم [و [۳۳۸]هر گاه در آخر حدیث بگویم متفق علیه، معنایش آن است که بخاری و مسلم آن حدیث را روایت کردهاند. امیدوارم اگر چنانچه کتاب به اتمام رسد مؤلف را به سوی امور خیر راهنمایی نموده و او را از انواع بدیها و مهلکات باز دارد. و من از افرادی که اندک سودی از آن ببرند خواهشمندم که برای من و والدینم، و اساتید و دایگر دوستانم و همۀ مسلمین دعا کنند. حسبي الله ونعم الوكيل ولا حول ولا قوة إلا بالله العزيز الحكيم].
این کتاب پس از نووی کسی به شرح آن نپرداخته جز عالم بزرگ و صاحب فضل، علامه محمد ابن علی ابن محمد علّان صدیقی شافعی [۳۳۹]که در اواخر قرن دهم متولد شده است و شرح او شرح بسیار نکویی در چهار جلد میباشد که دارای مطالب مهم بسیاری است و وی شرح خود را «دليل الفالحين لطرق رياض الصالحين»نام نهاده است.
او در مقدمۀ شرح ریاض آورده است:
حاجت و نیاز باعث شد که من به شرحی دقیق با روشی ارزشمند بر کتاب ریاض الصالحین بپردازم ... تا جایی که گفت: و من شرحی بر این کتاب نیافتم تا راهی هموار برای سالک جهت رفتن به سوی آن و فهم آن پیدا شود و من اولین شارح این کتاب میباشم. الخ
[۳۳۸] آنچه كه در اين كروشه: [ ] آمد. ادامه سخن نووي است كه مترجم آن را ذكر نموده و مؤلف كتاب از آن صرفنظر نموده است. [۳۳۹] در خلاصة الأثر آمده: او محمد علي بن محمد علان، عالم دوران و مجدد قرنش است كه در سال ۱۰۵۷ هجري وفات يافته است.