احکام سجدۀ سهو

۱۱- نگاه کردن به محل سجده

یکی از موارد مهم دیگر که به حصول خشوع در نماز کمک می‌کند، نگاه نکردن به این سو و آن سو و آسمان است، و بلکه نگاه کردن به محل سجده در وقت قیام است.

از عایشهلروایت است که گفت: «کان رسول ‌الله جإذا صلی طأطأ رأسه ورمی ببصره نحو الأرض» [۶۳]. «هرگاه رسول خدا جنماز می‌گزارد، سرش را پایین می‌انداخت و نگاهش را به زمین می‌دوخت».

و در هنگام نشستن برای تشهد، انگشت اشاره رو به قبله باشد و به آن نگاه کرد، چنانکه روایت شده که هرگاه پیامبر جبرای تشهد می‌نشست «يشير بأصبعه التي تلي الإبهام إلى القبلة ويرمي ببصره إليها». یعنی: «انگشت اشاره‌اش را رو به قبله می‌کرد و به آن می‌نگریست» [۶۴].

بنابراین نگاه کردن به دوروبر و یا آسمان و یا هرجای دیگری غیر از سجده‌گاه، موجب کاهش حضور قلب و خشوع نمازگزار خواهد شد، و لذا پیامبر جاز نگاه کردن به آسمان در نماز نهی می‌کرد [۶۵].

و در حدیث دیگری آمده که: «فَإِذَا صَلَّيْتُمْ فَلاَ تَلْتَفِتُوا فَإِنَّ اللَّهَ يَنْصِبُ وَجْهَهُ لِوَجْهِ عَبْدِهِ فِى صَلاَتِهِ مَا لَمْ يَلْتَفِتْ» [۶۶]. «هر وقت نماز خواندید به اطراف نگاه نکنید، زیرا به هنگام نماز خداوند رو به بنده‌اش می‌کند تا زمانی که او به اطراف نگاه نکند».

عایشهلمی‌گوید: از رسول خدا جدرباره‌ی التفات (زیر چشمی به چپ و راست نگاه کردن) در نماز سؤال کردم؟ فرمود: «هوَ اختلاسٌ يَخْتَلِسُهُ الشْيطانُ من صلاة العبْد» [۶۷]. «نوعی از دزدی است که شیطان از نماز شخص نماز‌گزار سرقت می‌کند».

[۶۳] روایت حاکم و البانی در «صفة الصلاة» ص: ۸۹. [۶۴] ابن خزیمه: ۱/۳۵۵ شماره ۷۱۹، و گفته اسناد آن صحیح است و نگاه کنید به: «صفة الصلاة» ص: ۱۳۹. [۶۵] بخاری و ابوداود. [۶۶] ترمذی و حاکم آن را روایت نموده و صحیحش دانسته‌اند. صحیح ترغیب: شماره ۳۵۳. [۶۷] روایت بخاری.