احکام سجدۀ سهو

سوال: اذکار سجده‌ی سهو و جلوس بین آن‌ها چیست؟

جواب: سجده‌ی سهو بمانند سجده‌ی نماز صورت می‌گیرد و هیچ تفاوتی با هم ندارند و لذا بایستی بر هفت عضو بدن تکیه داده شود.

دلیل آن حدیث ابن عباسباست که گفت پیامبر جفرمود: «أُمِرْتُ أَنْ أَسْجُدَ عَلَى سَبْعَةِ أَعْظُمٍ عَلَى الْجَبْهَةِ - وَأَشَارَ بِيَدِهِ عَلَى أَنْفِهِ - وَالْيَدَيْنِ، وَالرُّكْبَتَيْنِ وَأَطْرَافِ الْقَدَمَيْنِ» [۲۴۰].

یعنی: «به من امر شده است تا بر هفت عضو سجده برم: بر پیشانی و با دستش به بینی‌اش اشاره کرد، دو دست، دو زانو و سرپنجه‌های پاها».

و نیز از ابن عباس روایت است که پیامبر جفرمود: «لاَ صَلاَةَ لِمَنْ لاَ يُصِيبُ أَنْفَهُ مِنَ الأَرْضِ مَا يُصِيبُ جبينه» [۲۴۱].

یعنی: «کسی که بینی‌اش همراه با پیشانیش بر زمین قرار ندهد نمازش صحیح نیست».

و اذکار سجده‌ی سهو نیز بمانند ذکر سجده‌ی معمولی در نماز است، یعنی ذکر (سبحان ربي الأعلى)و در بین دو سجده (رب اغفر لي رب اغفر لي)،بنابراین همانطور که اهل علم گفته‌اند ذکر خاصی برای سجده‌ی سهو در سنت نبوی وارد نشده است.

امام نووی/می‌گوید: «سجده‌ی سهو دو بار است که بین آن‌ها نشستنی وجود دارد، و اذکار و اعضای سجده در آن بمانند سجده‌ی نماز است» [۲۴۲].

البته برخی از علما گفته‌اند که مستحب است در سجده‌ی سهو گفته شود: «سُبْحَانَ مَنْ لا يَنَامُ وَلا يَسْهُو».اما هیچ دلیلی برای اثبات این ذکر وجود ندارد چنانکه حافظ ابن حجر/می‌گوید: «اصلی برای آن نیافتم» [۲۴۳].

[۲۴۰] بخاری: ۸۱۲، مسلم: ۴۹۰. [۲۴۱] البانی در «صفة الصلاة» ص ۱۲۳، آورده است. [۲۴۲] الـمجموع: ۴/۷۲. [۲۴۳] التلخيص: ۲/۱۲.