احکام سجدۀ سهو

سلام دادن قبل از اتمام نماز :

سلام دادن قبل از پایان نماز جزو زیاده در نماز می‌باشد [۹۵]، هرگاه نمازگزار قبل از آنکه نمازش بپایان برسد عمداً سلام دهد نماز او باطل می‌شود. و اگر از روی فراموشی بود، چنانچه تا بعد از مدت طولانی بدان آگاه نگشت، باید از نو نمازش را تکرار کند، اما اگر بعد از مدت زمان کمی متوجه اشتباه خویش شد مثلا دو یا سه دقیقه بعد، باید بازگردد و نمازش را کامل نماید (بقیه نماز خود را بخواند) و سلام دهد بعد دو سجده‌ی سهو ببرد و سلام دهد.

دلیل آن حدیث ابوهریرهساست که گفت:

«أن النبي جصلى بهم الظهر أو العصر فسلم من ركعتين فخرج السرعان من أبواب الـمسجد يقولون: قصرت الصلاة، وقام النبي جإلى خشبة الـمسجد فاتكأ علها كأنه غضبان، فقام رجل فقال يا رسول الله: أنسيت أم قصرت الصلاة؟ فقال النبي ج: لم أنس ولم تقصر، فقال رجل: بلى قد نسيت، فقال النبي جللصحابة: «أحق ما يقول؟» قالوا : نعم، فتقدم النبي جفصلى ما بقي من صلاته ثم سلم ثم سجد سجدتين ثم سلم» [متفق علیه].

یعنی: «پیامبر جنماز ظهر یا عصر را با ما خواند سپس بعد از دو رکعت سلام دادند، بعد با سرعت از درِ مسجد خارج شد، صحابهشگفتند: نماز کوتاه شده!؟ پیامبر ج(بیرون از مسجد) به کنده‌ی مسجد تکیه زد گویی که خشمگین است، مردی برخواست و گفت ای رسول خدا! آیا فراموش کردی یا نماز کوتاه شده؟ پیامبر جفرمودند: نه فراموش کردم و نه نماز کوتاه شده، آن مرد گفت: آری! پس فراموش کرده اید، پیامبر جبه اصحابش فرمود: آیا آنچه که می‌گوید درست است؟ جواب دادند: آری، پیامبر جنیز بازگشتند و مابقی نمازش را خواند بعد سلام داد سپس دو سجده بردند و بعد سلام دادند» [۹۶].

و هرگاه امام قبل از پایان نمازش سلام داد، و در همان حال برخی از مأمومین که دیر به جماعت رسیده بودند و قسمتی از نمازشان باقی مانده، (و با سلام امام) بلند می‌شوند تا بقیه نماز خود را بخوانند، بعد که امام متوجه می‌شود مرتکب سهوی در نمازش شده لذا بلند می‌شود تا نماز خود را کامل کند [۹۷]، حال آن دسته از مأمومین که دیر به جماعت رسیده بودند و برای ادامه‌ی نماز خود بلند شده بودند، مختار هستند که یا تنهایی نماز باقی مانده‌ی خود را ادامه دهند که البته بایستی بعد از سلام سجده‌ی سهو ببرند، و یا آنکه دوباره به امام اقتدا کنند و با او بقیه نماز خود را ادامه دهند و هرگاه امام سلام داد بلند شوند و مابقی نماز خود را بخوانند و بعد از سلام دادن دو سجده ببرند و سلام دهند که این حالت (یعنی اقتدا به امام) برای آن‌ها بهتر است.

[۹۵] وجه دلالت آن بر زیاده اینست که نمازگزار سلامی را در اثناء نمازش اضافه نموده است. (مولف) [۹۶] ‌از این حدیث برمی‌آید که باید بقیه نماز را از همانجا که ترک شده است از سر گرفت، خواه از دو رکعت سلام داده باشد یا از دو رکعت بیشتر و یا کم‌تر. (فقه السنة سید سابق). [۹۷] البته دیگر مأمومین نیز که در ابتدای نماز با امام بودند باید با امام برخیزند و نماز خود را کامل نمایند.