آیا بر کسی که تشهد اول را نخواند ولی بعداً جبران کند، سجده‌ی سهو لازم است؟
از جناب شیخ سوال شد: اگر نمازگزار تشهد اول را ترک کند و بلند شود اما قبل از آنکه بطور کاملا قیام کند بازگردد، آیا سجده‌ی سهو برای وی مشروع شده است؟ [۱۸۷]
جواب دادند: اگر تشهد اول را فراموش کرد و (برای رکعت بعد) برخواست اما کاملا قائم نایستاده بود، بر او واجب است تا اگر بیاد آورد بازگردد، زیرا او هنوز به رکن بعد آن نرسیده است [۱۸۸].
اما آیا سجده‌ی سهو بر او واجب می‌شود یا خیر؟
جواب: بعضی از علما گفته‌اند: سجده‌ی سهو بر او واجب نمی‌شود، زیرا هنوز به رکن بعدی نرسیده است، و نیز برای آنکه حدیثی (از پیامبر ج) در این مورد وارد شده است، که البته این حدیث خالی از ضعف نیست [۱۸۹].
و بعضی دیگر از آن‌ها گفته‌اند: نگاه کند، اگر به قیام نزدیک‌تر بود پس سجده‌ی سهو بر وی واجب است، و اگر به نشستن تشهد نزدیک‌تر باشد سجده‌ی سهو بر وی واجب نمی‌شود، پس اگر (در هر حال) چنانچه سجده‌ی سهو انجام داد ما آن را بر او انکار نمی‌کنیم و اگر سجده نبرد ما وی را برای آن امر نمی‌کنیم.
[۱۸۷] شماره سؤال: ۷۳۲. [۱۸۸] اگر بطور کامل قائم بایستد نباید بازگردد زیرا او بطور کامل وارد رکن بعد از تشهد که همان قیام رکعت سوم است شده است، در این‌حالت کافیست نمازش را ادامه دهد و در پایان قبل از سلام دو سجده‌ی سهو بجای آورد و بعد سلام دهد. [۱۸۹] حدیث مورد اشاره، روایتی است که امام ابوداود در سنن خود از طریق مغیره بن شعبهسآورده است که او گفت: «قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ج: إِذَا قَامَ الإِمَامُ فِى الرَّكْعَتَيْنِ فَإِنْ ذَكَرَ قَبْلَ أَنْ يَسْتَوِىَ قَائِمًا فَلْيَجْلِسْ فَإِنِ اسْتَوَى قَائِمًا فَلاَ يَجْلِسْ وَيَسْجُدُ سَجْدَتَىِ السَّهْوِ». [أبو دواد: ۱۰۳۶، و ترمذی: ۳۶۴ و ۳۶۵]. یعنی: «رسول خدا جفرمود: هرگاه امام در رکعت دوم (بدون خواندن تشهد اول) برخواست، چنانچه قبل از آنکه کاملا راست بایستد بیاد آورد، پس بنشیند (و تشهدش را بخواند)، و اگر تماما راست ایستاد و در قیام قرار گرفت، نیازی نیست بنشیند بلکه دو سجده‌ی سهو بجای آورد». در سند این روایت فردی بنام «جابر الجعفی» وجود دارد که امام ابوداود در مورد وی گفته: «در کتاب من روایتی جز این حدیث از جابر جعفی وجود ندارد». و امام ابن عبدالبر در «التمهید» و ذهبی در «الـمهذب» این حدیث را به دلیل وجود این شخص، معتبر نمی دانند، و حافظ ابن حجر حدیث را در «تخريج مشكاة اـلمصابيح» (۱/۴۵۳) حسن می‌داند، و شیخ البانی در «السلسلة الصحيحة» (۵/۵۸۶) گفته: حدیث به مجموع طرق آن، صحیح است.