سجده‌ی سهو برای حالت‌های مختلف ماموم:
هرگاه امام دچار سهوی در نماز خود شد بر مأموم واجب است که در سجده‌ی سهو از امام پیروی نماید، به دلیل این فرموده‌ی پیامبر ج: «إنَّمَا جُعِلَ الإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ. فَلا تَخْتَلِفُوا عَلَيْهِ. فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرُوا, وَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا... إلى أن قال: وَإِذَا سَجَدَ فَاسْجُدُوا».
یعنی: «همانا امام برای این قرار داده شده، که به او اقتدا شود، پس از وی تخلف نکنید و هرگاه تکبیر گفت، تکبیر بگویید... تا جائیکه فرمود: وهر وقت به سجده رفت شما نیز به سجده بروید». متفق علیه از حدیث ابوهریرهس.
و فرقی نیست که امام قبل از سلام سجده سهو به جای آورد یا بعد از آن، و در هردو حالت بر مأموم واجب است که از امام پیروی و متابعت کند، مگر اینکه مأموم مسبوق باشد و مسبوق کسیست که دیر به جماعت رسیده و با پایان نماز جماعت، هنوز قسمتی از نمازش باقی می‌ماند، در این حالت او نباید در سجده‌ی سهوی که -بعد از سلام- صورت می‌گیرد از امام متابعت نماید، یعنی شخص مسبوق نمی‌تواند با امام سلام دهد بلکه با سلام امام باید برخیزد و به نماز خویش ادامه دهد، اما بعد از آنکه نمازش را تمام کرد و سلام داد او نیز باید دو سجده‌ی سهو به جای آورد و سلام دهد. بر این اساس مسبوق بلند شده و آن قسمت از نمازش را که نخوانده ادامه می‌دهد بعد سلام داده و سپس دو سجده‌ی سهو می‌برد و باز سلام می‌دهد.
مثلا شخصی هنگامی به جماعت می‌پیوندد که امام در رکعت آخر است، بعد امام در نماز خود مرتکب سهوی می‌شود و بر او واجب می‌شود تا بعد از سلام سجده‌ی سهو به جای آورد، حال بعد از آنکه امام تشهد خواند و سلام داد مأموم (که دیر به جماعت رسیده) بایستی بلند شود و نماز خود را ادامه دهد و نباید با امام به سجده‌ی سهو برود، اما هرگاه نماز خود را بپایان رسانید و سلام داد او نیز دو سجده ببرد و سلام دهد. اما اگر مأموم [۱۱۶]خود به تنهایی در نمازش دچار سهوی شد ولی امام نمازش کامل و بدون نقص یا زیاده بود، در این حالت مأموم لازم نیست (چه قبل از سلام و چه بعد از آن) سجده‌ی سهو ببرد، زیرا سجده‌ی وی در این حالت باعث تخلف او از امام و عدم متابعت از وی خواهد شد، همچنین هنگامی که پیامبر جدر نماز خویش فراموش کرد تا تشهد اول را بخواند، صحابهسنیز تشهد را نخواندند یعنی خود به تنهایی ننشستند تا تشهد بخوانند بلکه با ایشان بلند شدند تا مراعات متابعت را کرده باشند و از او تخلف نکرده باشند.
اما اگر مأموم با پایان جماعت هنوز قسمتی از نمازش باقی مانده بود [۱۱۷]و او همراه امام یا بعد از اتمام جماعت خود دچار سهوی شد، (در این دو حالت) سجده‌ی سهو از او ساقط نمی‌شود و باید پس از اتمام نماز بنا به نوع سهوی که مرتکب شده قبل یا بعد از سلام سجده‌ی سهو به جای آورد.
مثلا مأموم فراموش می‌کند که در رکوع ذکر «سبحان ربي العظيم»را بگوید و با امام نمازش بپایان می‌رسد و به اصطلاح مسبوق نبوده، در این شرایط لازم نیست که سجده‌ی سهو به جای آورد [۱۱۸]. اما چنانچه با پایان نماز هنوز یک یا دو رکعت برایش باقی مانده (مسبوق) باید پس از اینکه آن رکعت‌ها را خواند قبل از آنکه سلام دهد دو سجده‌ی سهو به جای آورد [۱۱۹].
مثالی دیگر: فرض کنید که مأموم همراه امام نماز ظهر می‌خواند، هنگامی که امام در رکعت سوم است و می‌خواهد برای رکعت چهارم بلند شود، مأموم برای تشهد می‌نشیند زیرا گمان می‌کند که در رکعت آخر است، اما هنگامی که متوجه می‌شود امام برخواسته او نیز بلند می‌شود، حال در چنین وضعیتی مأموم دو حالت متفاوت خواهد داشت:
اگر با پایان نماز امام، مأموم هیچ قسمتی از نمازش باقی نمانده بود [۱۲۰]، بعد از اتمام نماز لازم نیست تا سجده‌ی سهو به جای آورد.
اما چنانچه هنوز قسمتی از نمازش باقی مانده -یک یا چند رکعت- او با سلام امام بلند شده و بقیه نمازش را تمام می‌کند بعد سلام داده و سپس دو سجده‌ی سهو برده و باز سلام می‌دهد. و این سجده بخاطر نشستنی بود که مأموم در هنگام برخواستن امام برای رکعت چهارم به نماز خود اضافه کرده بود.
نکته: بر اساس مطالب گذشته مشخص می‌شود که سجده‌ی سهو گاهی قبل از سلام است و گاهی بعد از سلام،
[۱۱۶] توجه کنید که مسبوق نیست. [۱۱۷] یعنی مسبوق باشد. [۱۱۸] زیرا همانطور که قبلا اشاره شد، امام سهو او را متحمل شده و جبران می‌کند. [۱۱۹] زیرا گفتن این ذکر جزو واجبات نماز است و قبلا خواندیم که با ترک یکی از واجبات نماز، نمازگزار باید قبل از سلام سجده‌ی سهو برد. (مگر آنکه در نماز جماعت باشد و از ابتدا همراه امام بوده باشد، که در اینحالت نیازی به انجام سجده‌ی سهو نیست، زیرا امام خطای وی را جبران می‌کند). [۱۲۰] یعنی مأموم از ابتدای جماعت با امام بوده و با تمام شدن نماز امام، او نیز نمازش تمام می‌شود.