حکم پیروی از امام در رکعت اضافه‌ای که به قصد جبران انجام می‌دهد
از جناب شیخ سوال شد: امام در نماز مغرب برای رکعت چهارم بلند شد، و مأمومین نیز چند بار تسبیح گفتند (تا امام متوجه اشتباهش شود) اما امام توجهی نکرد و رکعت چهارم را بطور کامل ادا کرد ولی سجده‌ی سهو بُرد و سلام داد، هنگامی که (بعد از نماز) مأمومین از او پرسیدند به آن‌ها جواب داد که وی (به آن رکعت اضافه آگاه بوده و) می‌دانست که رکعت چهارم را انجام می‌دهد اما در قلب نیت کرده تا آن رکعت را جایگزین رکعت سوم نماید، زیرا در قرائت فاتحه در آن شک داشته است. مأمومین نیز (در برابر این رکعت اضافه‌ی امام عکس العمل‌های متفاوتی داشتند چنانکه) بعضی از آن‌ها از امام پیروی کردند تا آنکه سلام داد، و بعضی دیگر بعد از برخواستن امام برای رکعت چهارم، از وی جدا شدند (با امام بلند نشدند بلکه سر جای خود ماندند و منتظر شدند تا امام رکعت اضافه را تمام بخواند) و در هنگام سلام امام با وی سلام دادند، و درمیان این افراد نیز که از امام جدا شدند، بعضی از آن‌ها با امام سجده‌ی سهو بردند و بعضی دیگر سجده نبردند، سپس یکی از نمازگزاران بقیه‌ی نمازگزاران را ارشاد نمود که هرکس در رکعت چهارم از امام پیروی کرد و می‌دانست که آن رکعت اضافه است پس نمازش باطل است و لازمست نمازش را تکرار کند و لذا آن‌ها نمازشان را تکرار نمودند. حال (در این مسئله) به ما فتوایی دهید، خداوند پاداش خیر به شما عطا فرماید، والسلام علیکم.
ایشان جواب دادند: وعليكم السلام ورحمة الله وبركاته، در مورد امام (باید گفت) که اگر شک او وَهم بوده مانند وسواس، پس لازم نیست تا به این شک توجهی شود، زیرا این وسواس اثری بر وی ندارد بلکه باید نمازش را کامل کند تا این وهم و وسواس دفع شود و از بین رود. و اگر شک او زیاد بوده باز لازم نیست تا به آن توجهی شود، اما چنانچه شک او حقیقت داشته یا یقین داشته که او فاتحه را (در رکعت سوم) نخوانده، پس در این حالت رکعت (سومش) ملغی می‌شود و به جای آن بایستی رکعت دیگری بخواند.
اما به نسبت مأمومین (باید گفت که) در این حالت بر آن‌ها واجب بود تا از امام پیروی کنند، زیرا این رکعتی که امام انجام داد در حق وی اضافه و زائد نیست بلکه آن رکعت موجب تکمیل شدن نمازش است [۱۴۸]، بر خلاف حالتی که امام رکعتی را از روی نسیان و سهواً اضافه می‌خواند که نبایستی مأمومین از او پیروی کنند، زیرا رکعتی که (امام در این حالت) انجام داده زائد و اضافه است [۱۴۹]. و اگر ما وجوب متابعت و پیروی از امام را در حالت اول گفتیم، بر مبنای قیاس وجوب پیروی کردن مأمومین از امام در سجده‌ی سهو به سبب ترک یکی از واجبات نماز است، هرچند که آن‌ها (مأمومین) خود آن واجب را ترک نکرده باشند [۱۵۰]، مثلا هرگاه امام فراموش کرد که (در رکوع) بگوید «سبحان ربي العظيم»و به سبب آن سجده‌ی سهو بُرد، مأمومین نیز ملزم هستند تا از امام پیروی کنند (و با وی به سجده روند) هرچند که خودشان گفتن «سبحان ربي العظيم»را فراموش نکرده باشند، هرچند که آن سجده زیادتی در نمازشان است ولی اگر از امام پیروی نکنند پس نمازشان به سبب آن (عدم پیروی) باطل می‌شود، و خداوند شما را محفوظ فرماید: والسلام عليكم ورحمة الله وبركاته، كتبه محمد الصالح العثيمين في ۶/۱۱/۱۴۰۱ﻫ [۱۵۱].
[۱۴۸] زیرا بر طبق گفته‌ی امام، او فاتحه را که یکی از ارکان نماز است را ناقص انجام داده و لازمست تا آن رکعت را جبران نماید. [۱۴۹] همانطور که قبلا در این کتاب اشاره شد؛ در رکعت اضافه نبایستی تابع امام بود. [۱۵۰] یعنی هرگاه امام یکی از واجبات نماز را ترک کرد و پس از جبران آن سجده‌ی سهو نیز ببرد، مأمومین نیز بایستی با امام سجده‌ی سهو ببرند هرچند که آن‌ها این عمل واجب را ترک نکرده باشند، زیرا متابعت از امام واجب است، چنانکه پیامبر جفرمودند: «إِنَّمَا جُعِلَ الإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ فَلاَ تَخْتَلِفُوا عَلَيْهِ، فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبَّرُوا وَإِذَا رَكَعَ فَأُرْكِعُوا... إلى أن قال: وَإِذَا سَجَدَ فَاسْجُدُوا».متفق علیه از حدیث ابوهریرهس. یعنی: «همانا امام برای این قرار داده شده، که به او اقتدا شود، پس از وی تخلف نکنید و هرگاه تکبیر گفت، تکبیر بگویید، و اگر رکوع کرد شما نیز به رکوع بروید... تا جائیکه فرمود: وهر وقت به سجده رفت شما نیز به سجده بروید». (فقط در رکعت اضافه نباید از امام پیروی کرد، مگر آنکه مأمومین بدانند که امام در یکی از رکعات خود رکنی را ناقص انجام داده یا ترک کرده است، در اینحالت مأمومین باید در جای خود بنشینند و منتظر امام بمانند و با وی سلام دهند). [۱۵۱] مجموع فتاوى و رسائل – جلد چهاردهم، باب سجود سهو، شماره سؤال: ۶۴۹.