نقد و بررسی اصول و عقاید شیعه دوازده امامی (جلد دوم)

فصل سوم تقیه [۴۹۱]

[۴۹۱] ابن‌حجر می‌گوید: «تقیه، دوری از اظهار عقاید و دیگر چیزهایی است که در درون [ذهن انسان] نهفته است» (فتح الباری، ۱۲/۳۱۴ ) و این یعنی کتمان. گاهی شخص ناچار می‌شود با زبان، خلافِ آنچه را كه در درون دارد اظهار ‌کند. ابن‌عباس گفته است: «تقیه با زبان است؛ درحالی‌که قلب ثابت بر ایمان باشد»؛ و ابوالعالیه گفته است: «تقیه با زبان است، نه با عمل» (تفسیرطبری: ۶/۳۱۴ و ۳۱۵، تحقیق احمد شاکر؛ فتح الباری: ۱۲/۳۱۴). بنابراین تقیه، سخن گفتن بر خلاف عقیدۀ درونی است (بنگرید به: النهایة ابن الأثیر: ۱/۱۹۳). اکثر اعراب تقیه را «تُقاة» تلفظ می‌کنند؛ لذا در قرآن آمده است: ﴿إِلاَّ أَن تَتَّقُواْ مِنْهُمْ تُقَاةً﴾[آل‌عمران: ۲۸] «مگر اینکه (از آزار و اذیت) آنها بترسید (در ظاهر با آنان دوستی کنید)»؛ اگر چه همان‏گونه که فراء گفته است: «[این کلمۀ آیه، به صورتِ] "تقیه" هم خوانده شده است». بنگرید به: فراء، معانی القرآن: ص۲۰۵؛ تفسیر الطبری: ۶/۳۱۷.