فاتح مقتدر
جان دیون پورت مینویسد: «محمد یک مردی منزوی، در میان خانوادهی خودش قیام کرد و آنان را واداشت که به پیامبریاش ایمان بیاورند.
محمد یک نفر عرب ساده، قبایل پراکندهی کوچک و برهنه و گرسنهی کشورِ خودش را به یک جامعهی فشرده و منقاد تبدیل کرد و آنان را در میان ملتهای روی زمین با صفات و اخلاق تازهای شناساند. در کمتر از سی سال این روش، امپراتوری قسطنطنیه را در هم شکست و سلاطین ایران را از میان برداشت. سوریه و بین النهرین و مصر را تسخیر کرد و دامنهی فتوحاتش را از اقیانوس اطلس تا کرانههای دریای خزر و تا رود سیحون[٢٣٦] بسط[٢٣٧] داد و در طول دوازده سده، به استثنای اسپانیا، هیچ وقت نفوذ سیاسی و اجتماعیاش از این حدود منقطع نگردیده و هم اکنون در شمال آسیا و مرکز آفریقا و سواحل بحر[٢٣٨] خزر در حال پیشرفت است.
آری! محمد قهرمان، همان مردی است که شور و حرارت و نبوغش، دینی را پایهریزی نمود که دین زردشت را در شکل چند جامعهی پراکنده تنزل داد و هندوستان را به تسخیر درآورد و کیش برهمنی سابق و همچنین کیش پرانتشار بودایی را در آن سوی رود گنگ، مخذول و مغلوب کرد و آن همه مناطق را از حیطهی اقتدار مسیحیت منتزع ساخت و به تدریج تمام بخشهای شرقی و مستعمرات آفریقایی روم را از سرزمین مصر گرفته تا جبل الطارق متصرف شد و مسلمانان به نواحی دورافتادهی اروپای غربی حمله بردند و بزرگترین بخش اسپانیا را به تصرف درآوردند و تا سواحل رودخانهی لوار[٢٣٩] پیش رفتند (همان اسپانیایی که روم قدیم را میلرزانید) و در نهایت، پیروزمندانه وارد روم جدید یا قسطنطنیه شدند»[٢٤٠].
[٢٣٦]- سیحون (سیر دریا): رودی در آسیای مرکزی به طول ٢٧٠٠ کیلومتر که به دریای آرال میریزد.
[٢٣٧]- گسترش.
[٢٣٨]- دریا.
[٢٣٩]- نام رودی به فرانسه که از قلهی ژوبیه دوژنگ به سون سرچشمه میگیرد و پس از پیمودن مسیری به درازای ٩٨٠ هزار گز به اقیانوس اطلس میریزد.
[٢٤٠]- عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن؛ ٧٧-٧٨.